Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZWB) popularnie nazywane jest żółtaczką zakaźną lub żółtaczką wszczepienną. Jest to choroba zakaźna spowodowana przez wirusa mnożącego się w komórkach wątroby - wirus zakażenia wątroby typu B (HBV). Wirus przenoszony przez krew oraz różne wydzieliny ludzkiego organizmu.
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu B - zachorowalność
Dla wielu osób WZW B jest synonimem szpitalnego zakażenia, ale jak się okazuje nie tylko w ośrodkach medycznych można się zakazić. Od początku lat 80 poprzedniego wieku zmniejsza się liczba zakażeń – głownie dzięki wprowadzeniu szczepień ochronnych oraz zwiększonej dbałości o sterylność sprzętu medycznego.
Duża zapadalność jest obserwowana w krajach:
- azjatyckich,
- afrykańskich,
- południowoamerykańskich (zobacz rejony występowania WZW B na świecie).
Zapalenie wątroby typu B, które trwa ponad 6 miesięcy jest zapaleniem przewlekłym - czas trwania choroby jest jednym z kryteriów tego rozpoznania.
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu B - przyczyny
Istnieją 3 podstawowe drogi zakażenia:
- naruszenie ciągłości tkanek i narażenie na krew i inne wydzieliny,
- kontakty seksualne,
- zakażenie okołoporodowe (zakażenie noworodka przez matkę).
Wirus może znajdować się we krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym, płynie stawowym, wydzielinie pochwowej, we łzach.
Potencjalne sytuacje sprzyjające zakażeniu to:
- działania związane z przerwaniem ciągłości skóry i błon śluzowych jak: operacje, zabiegi stomatologiczne, zabiegi kosmetyczne lub fryzjerskie, kolczykowanie, tatuaż;
- przetaczanie krwi (krew od biorców jest badana pod kątem obecności czynników zakaźnych, ale w krótkim czasie od momentu zakażenia czynniki zakaźne mogą być niewykrywalne);
- kontakt z osobami zakażonymi (pamiętaj, że wspólne używanie sztućców lub naczyń nie jest ryzykiem zakażenia!);
- kontakty seksualne z wieloma partnerami, z nieznanymi partnerami (głównie kontakty bez zabezpieczenia, ale pamiętajmy że prezerwatywa nie stanowi stuprocentowej ochrony przed chorobami!);
- dożylne przyjmowanie narkotyków.
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu B - objawy
Objawy chorobowe występujące w przebiegu WZW B są podobne we wszystkich typach WZW, niezależnie od wywołującego je wirusa.
Najczęściej występujące to:
- żółtaczka (żółte zabarwienie skóry i białkówek oka), może jej towarzyszyć ściemnienie moczu, czasem odbarwienie stolca, świąd skóry,
- objawy przypominające grypę (stany podgorączkowe, bóle mięśni, stawów i kości),
- objawy dyspeptyczne (brak apetytu, nudności, wymioty),
- osłabienie,
- pobolewanie, rozpieranie, uczucie dyskomfortu w prawym podżebrzu wywołane powiększeniem wątroby.
Przewlekłe zapalenie wątroby typu B bardzo często jest bezobjawowe, możliwe jest zmęczenie, osłabienie. Ponieważ przewlekłe zapalenie wątroby jest ryzykiem rozwoju marskości, po różnie długim czasie mogą pojawić się objawy marskości.
Reklama
WZW B - wirus i okres wylęgania
Za rozwój choroby odpowiedzialny jest wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) należący do DNA wirusów. Naturalnym gospodarzem wirusa jest człowiek, wrażliwe na zakażenie są komórki wątroby nazywane hepatocytami. Okres wylęgania (czas od momentu zakażenia a pojawienia się objawów lub wyników potwierdzających zakażenie) wynosi średnio 90 dni (od 45 do 160 dni).
Wirus HBV cechuje się zdolnością do integracji DNA wirusa z DNA zakażonych komórek wątrobowych, co decyduje o przebiegu zakażenia i występowaniu niektórych jego powikłań (np. pierwotnego raka wątroby).
Reklama
WZW B - diagnostyka
Zgłaszając się do lekarza, niezależnie od dolegliwości, konieczne jest określenie co dolega, od kiedy trwają problemy. Jeżeli istnieje kilka niepokojących kwestii zdrowotnych, często ważna jest:
- kolejność pojawiania się problemów (co było pierwsze, w jakiej kolejności się pojawiały),
- co najbardziej dolega,
- jak na przestrzeni czasu zmienia się charakter dolegliwości (czy cały czas są takie same, czy zmieniają się).
Przy dolegliwościach bólowych ważne jest:
- podanie miejsca bólu (można pokazać ręką),
- określenie charakteru bólu (stały, ostry, piekący, gniotący, nieznośny, ćmiący),
- określenie czynników wpływających na nasilenie bólu (np. zmiana pozycji, określony ruch, posiłek).
Przy wymiotach lub nudnościach dla lekarza ważne jest określenia jak często się pojawiają, w jakich okolicznościach (np. czy po posiłkach, lekach), jakiej treści są wymioty (pokarmowej, żółciowej, sama ślina, domieszka krwi, fusy jak od kawy).
Jeżeli pacjent stracił na wadze, ważne jest w jakim okresie czasu i mniej więcej ile kilogramów i przede wszystkim czy utrata kilogramów była spowodowana odchudzaniem.
Zastanów się, czy wcześniej występowały podobne lub takie same dolegliwości. Jeżeli podejrzewasz możliwość „złapania” jakiejś choroby infekcyjnej lub zatrucia pokarmowego, zastanów się kiedy i w jakich okolicznościach mogło to nastąpić. Bądź szczery nie tylko przed lekarzem, ale przede wszystkim przed samym sobą!
Reklama
Ostre i przewlekłe zapalenie wątroby typu B - badania
Ostre zapalenie wątroby typu B diagnozuje się na podstawie obecności antygenu Hbs (HbsAg) oraz podniesionej aktywności enzymów wątrobowych (AlAT). Antygen Hbs jest wykrywalny już po czterech tygodniach od zakażenia.
Przewlekłe zapalenie wątroby typu B rozpoznaje się na podstawie obecności HbsAg ponad 6miesięcy. O tym, czy dana osoba jest zakaźna dla otoczenia, mówi nam HbeAg. Jeśli HbeAg jest dodatni chory zakaża, jeśli ujemny nie zakaża. Możliwe jest także określenie replikacji (podziałów) wirusa.
W diagnostyce przewlekłego zapalenia wątroby typu B określa się także aktywność AlAT i AspAT. Wykonuje się także biopsję wątroby, czyli pobranie wycinka tego narządu, który następnie jest oceniany pod mikroskopem.
O zetknięciu się z wirusem WZWB mówi nam obecność przeciwciał skierowanych przeciwko HbsAg, czyli antyHbsAg. I tu bardzo ważna uwaga! Dodatnie antyHbs pojawia się w przypadku przechorowania wirusowego zapalenia wątroby typu B lub szczepienia, a nie jest - jak wiele osób błędnie interpretuje - markerem zakażenia!
Reklama
Wirusowe zapalenie wątroby typu B - leczenie
Leczenie ostrego zapalenia wątroby typu B sprowadza się do spoczynkowego, oszczędzającego trybu życia. W ostrym zapaleniu nie stosuje się leków przeciwwirusowych. Konieczna jest całkowita abstynencja oraz unikanie niektórych leków, które potencjalnie mogą uszkodzić wątrobę.
W przypadku przewlekłego zapalenia wątroby leczenie polega na wprowadzeniu leków przeciwwirusowych, które mają na celu pomóc w wyeliminowaniu wirusa.
W Polsce w leczeniu przewlekłego zapalenia stosuje się:
- lamiwudynę,
- interferon pegylowany (PegIFN).
W ostatnim czasie zarejestrowano adefowir i entekawir. Leczenie przeciwwirusowe niestety nie ma stuprocentowej skuteczności i nie u każdego udaje się wyeliminować wirusa, w niektórych przypadkach okazuje się, iż wirus staje się oporny na zastosowane leki. Cykl leczenia trwa kilkanaście do kilkudziesięciu tygodni.
WZW B - zapobieganie
Podstawowe zasady mające na celu unikniecie zakażenia to szczepienia i unikanie sytuacji potencjalnie sprzyjających zakażeniu. Nie używaj wspólnie z innymi osobami narzędzi do higieny i pielęgnacji:
- szczoteczki do mycia zębów,
- cążków do skórek,
- golarek.
Unikaj podejrzanych, wzbudzających niepokój zakładów fryzjerskich, kosmetycznych. Zapytaj się, czy w zakładzie są dezynfekowane lub sterylizowane narzędzia; do manikiurzystki możesz przyjść z własnymi narzędzi do manikiuru!
WZW B - szczepienie
Kilkanaście lat temu w Polsce została wprowadzona szczepionka przeciwko WZW B - jest ona obowiązkowa w kilku grupach:
- noworodków (pierwsza dawka w pierwszej dobie po urodzeniu),
- młodzieży w wieku 14-15 lat (jeśli nie były szczepione zaraz po urodzeniu),
- pracowników służby zdrowia wykonujących zawody o wysokim ryzyku zakażenia,
- osób kształcących się w zawodach medycznych,
- osób z bliskiego otoczenia zakażonych.
Dla pozostałych osób, które nie zostały zaszczepione, to szczepienie jest zalecane, ale pacjent musi zapłacić za szczepionkę. Koszt całego cyklu (3 szczepienia) to około 150 złotych. Nie jest to mała kwota, ale warto zainwestować w swoje zdrowie, gdyż koszty leczenia potencjalnych powikłań są nieporównywalnie wyższe. Należy pamiętać, że żadna szczepionka nie daje stuprocentowej ochrony! Dzięki wprowadzonej akcji szczepień uzyskano znaczne zmniejszenie liczby zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B, a wynik ten w grupie dzieci jest wręcz spektakularny.
Osoby, które nie były szczepione, a miały kontakt z czynnikiem zakaźnym (w tym noworodkom matek z WZW B), można zastosować immunoglobulinę (przeciwciała), które mają za zadanie walkę z wirusem. Immunoglobulinę powinno się podać jak najszybciej od ekspozycji.
Ostre wirusowe zapalenie wątroby - minimalizowanie ryzyka zakażenia
W przypadku ostrego wirusowego zapalenia wątroby, chora osoba powinna poinformować otoczenie, jak zminimalizować ryzyko zakażenia:
- własne przyrządy toaletowe,
- wstrzymanie się od kontaktów seksualnych.
Konieczne są kontrole serologiczne oraz aktywności enzymów wątrobowych, aby wykluczyć przewlekłe zakażenie. Pełny powrót do aktywności zawodowej następuje po około pół roku.
Jeżeli zapalenie trwa ponad 6 miesięcy rozpoznaje się przewlekłe zapalenie wątroby, które wiąże się z ryzykiem rozwoju marskości wątroby oraz pierwotnego raka wątroby.
Przewlekłe zapalenie wątroby można leczyć lekami przeciwwirusowymi, leczenie prowadzone jest w ośrodkach zajmujących się hepatologią i chorobami zakaźnymi. Ważne jest określenie, czy osoba z przewlekłym WZW B jest zakaźna. Konieczne są systematyczne kontrole lekarskie.
WZW B - domowe sposoby leczenia
Nie ma leczenia domowego, jeśli podejrzewasz u siebie wirusowe zapalenie wątroby lub występuje żółte zabarwienie skóry lub gałek ocznych, nie lecz się na własną rękę!
Leczenie w domu polega na przestrzeganiu zaleceń lekarskich:
- spoczynkowym trybie życia,
- wyeliminowaniu alkoholu i leków mogących uszkodzić wątrobę,
- odpowiedniej diecie (lekkostrawnej, bez produktów wzdymających).
Wirusowe zapalenie wątroby typu B - eliminowanie zakażenia
Jest wiele potencjalnych momentów, podczas których można się zakazić wirusem zapalenia wątroby typu B i jest to nie tylko kontakt z medycyną. Obecnie istnieje mnóstwo procedur mających na celu wyeliminowanie możliwości zakażenia, m.in.:
- strzykawki,
- igły,
- zestawy do kroplówek jednorazowego użytku,
- odpowiednie procedury,
- środki dezynfekujące.
Pamiętaj też, że niektóre narzędzia używane np. w gabinetach kosmetycznych, tatuażu lub akupunktury mogą być zanieczyszczone niewielką ilością krwi, w której może znajdować się wirus zapalenia wątroby typu B. Także wspólne używanie artykułów higieny osobistej jak maszynki do golenia, szczoteczki do zębów to potencjalna droga zakażenia.
Także liczne kontakty seksualne, kontakty z nieznanymi osobami, wielu partnerów jest ryzykiem przeniesienia WZW, ale i innych chorób przenoszonych droga płciową! Pamiętaj, że prezerwatywa nie chroni w stu procentach!
Jeżeli jesteś przewlekle chory, masz częsty kontakt z medycyną lub jesteś potencjalnie narażony na zakażenie i nie byłeś szczepiony przeciwko WZW B – umów się na wizytę u lekarza i zapytaj o możliwość zaszczepienia. Dowiedz się więcej o szczepieniu.
Zastanawiasz się, czy przypadkiem nie zakaziłeś się? Porozmawiaj o tym lekarzem, pokieruje on na badania. Możesz także samodzielnie wykonać badanie (płatne) w kierunku HbsAg.
