Wodonercze - objawy, stopnie i leczenie. Czy jest groźne?

Reklama

Co to jest wodonercze i czy jest groźne?

Wodonercze (Hydronephrosis) to choroba, której istotę stanowi poszerzenie miedniczki oraz tzw. kielichów nerkowych.

Przyczyną takiego stanu jest zwykle zbieranie się moczu w nerce lewej lub prawej, a niekiedy w obydwu, do czego dochodzi w sytuacji, gdy utrudniony jest jego odpływ - na przykład za sprawą zalegających kamieni nerkowych lub guza.

Kielichy znajdują się wewnątrz nerek, a ich podstawową funkcją jest zbieranie moczu z tzw. nefronów, czyli głównych jednostek strukturalno-funkcjonalnych tego narządu, filtrujących krew i produkujących urynę.

Z kolei miedniczka jest początkowym fragmentem moczowodu, pełniącym rolę zbiornika odbierającego mocz z kielichów, zanim zostanie on skierowany w stronę cewki.

Czy wodonercze jest groźne? Zwykle nie, jeżeli jest wcześniej zdiagnozowane i odpowiednio leczone. Może jednak być bardzo niebezpieczne, gdy utrzymuje się długotrwale i nie jest poddane terapii.

Możliwe jest wówczas wystąpienie poważnych powikłań, z których część stanowi nawet zagrożenie dla życia pacjenta. Wymienić w tym kontekście można takie problemy zdrowotne, jak:

• niewydolność nerek,
• infekcje układu moczowego,
• ropnie nerkowe,
• uszkodzenie miąższu nerkowego,
• nasilenie kamicy nerkowej,
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• zaburzenia elektrolitowe,
• choroby nowotworowe.

Choroba, jaką jest wodonercze, ma swoje miejsce w międzynarodowej klasyfikacji ICD-10. Zaliczana jest do grupy uropatii odpływowych i zaporowych (N13), a różne jej postaci oznaczone są kodami:

• N13.0 - wodonercze z przeszkodą w połączeniu moczowodowo-miedniczkowym,
• N13.1 - wodonercze ze zwężeniem moczowodu niesklasyfikowanym gdzie indziej,
• N13.2 - wodonercze z przeszkodą spowodowaną kamicą nerek lub moczowodu,
• N13.3 - inne i nieokreślone wodonercze.

W nowszej wersji zestawienia (ICD-11) Hydronephrosis jest zaliczane do grupy GB56.

U kogo może wystąpić wodonercze?

Wodonercze może wystąpić u osób w każdym wieku, nie mniej wyróżnia się dwie szczególne grupy ryzyka. Są to:

• Małe dzieci - szczególnie często występuje wodonercze u noworodka lub niemowlaka, stanowiąc wadę wrodzoną. W takich przypadkach problem zwykle jest diagnozowany jeszcze wcześniej, bo już u płodu w łonie matki. Nieprawidłowości wykazuje USG prenatalne.
• Kobiety w ciąży. Wodonercze u zdrowych dorosłych jest rzadkością, ale stosunkowo często zdarza się u ciężarnych. Ma to związek z działaniem hormonów oraz zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej w związku z rozrostem macicy, co może prowadzić do zastoju moczu.

Reklama

Rodzaje wodonercza

Istnieją różne rodzaje schorzenia. Podstawowy podział wyróżnia wodonercze wrodzone i nabyte. Pierwsze z nich, często utożsamiane z płodowym, powstaje w okresie życia prenatalnego. Drugie jest konsekwencją różnego typu patologii pojawiających się w cyklu życia.

Ze względu na umiejscowienie problemu, może występować wodonercze jednostronne (prawostronne, lewostronne) i obustronne.

Różne stopnie nasilenia nieprawidłowości pozwalają wyróżniać Hydronephrosis łagodne, umiarkowane i ciężkie.

W lżejszych postaciach może ono być bezobjawowe, natomiast bardziej zaawansowane stany zwykle przynoszą szereg symptomów i wymagają szybkiego wdrożenia leczenia.

Ze względu na przebieg, schorzenie dzieli się na ostre i przewlekłe. Mówi się też niekiedy o fizjologicznym wodonerczu - termin ten nie jest doprecyzowany, zwykle jednak odnosi się do stanów nie związanych z żadnymi patologiami, występujących przede wszystkim u dzieci w okresie płodowym oraz kobiet ciężarnych.

Reklama

Jakie są stopnie wodonercza i co oznaczają?

Przed laty do oceny zaawansowania postępów choroby używano subiektywnych określeń, takich jak łagodne, umiarkowane i ciężkie.

W 2010 roku została wprowadzona klasyfikacja Society for Fetal Urology (SFU) wyróżniająca stopnie wodonercza pod kątem takich wskaźników, jak skala rozszerzenia układu moczowego, stan miąższu nerek oraz zaleganie moczu.

Zgodnie z takim podziałem, możliwe jest wodonercze:

• 0 stopnia – bez poszerzenia miedniczki i kielichów;
• 1 stopnia – nieznacznie poszerzona miedniczka, kielichy w normie;
• 2 stopnia – miernie poszerzona miedniczka, nieznacznie też kielichy;
• 3 stopnia – duża miedniczka, powiększone kielichy, ale miąższ nerkowy w normie;
• 4 stopnia – bardzo duża miedniczka, poszerzone kielichy, zwężona warstwa miąższu.

Klasyfikacja ta ma duże znaczenie w diagnostyce i leczeniu, w szczególności zaś stanowi istotną podpowiedź odnośnie konieczności leczenia operacyjnego (zazwyczaj zabieg jest niezbędny u pacjentów w chorobą 4 stopnia).

Reklama

Jakie są przyczyny wodonercza?

Bezpośrednią przyczyną wodonercza jest gromadzenie się moczu w nerce. Czynników etiologicznych, które mogą powodować tego typu problem jest multum.

Jeśli chodzi o wodonercze wrodzone wykrywane u płodu, najczęściej jest ono fizjologiczne (związane z wytwarzaniem dużych ilości moczu) i jako takie, przemijające w III trymestrze. Jak podaje A. Żurowska, stanowi ono 41-88 proc. stwierdzanych przypadków.

Ale może też występować Hydronephrosis w związku z różnymi wadami i zaburzeniami, takimi jak:

• zwężenie podmiedniczkowe moczowodu (10-30 proc.; dane j.w.);
• wstępny odpływ pęcherzowo-moczowodowy (10-20 proc.);
• zwężenie przypęcherzowe moczowodu i moczowód olbrzymi (5-10 proc.);
• dysplazja wielotorbielowata nerki (4-6 proc.);
• zastawki cewki tylnej i atrezja cewki (1-2 proc.).

Ostatnie z wyżej wymienionych przyczyn wiążą się z ciężkim przebiegiem choroby po urodzeniu i gorszymi rokowaniami, niż w pozostałych sytuacjach.

Jeśli chodzi o wodonercze u dorosłych, oprócz zmian fizjologicznych zachodzących w ciąży, podłoże mogą stanowić między innymi:

• Kamica nerkowa – złogi mogą zablokować moczowód, powodując zastój moczu w nerkach.
• Niedrożność dróg moczowych powodowa przez różnego rodzaju zwężenia, skrzywienia, zrosty i inne tego typu problemy o zróżnicowanym pochodzeniu, zarówno wrodzone, jak też nabyte.
• Rak – rozrost nowotworów w dolnych partiach jamy brzusznej, w tym m.in. prostaty u mężczyzn czy szyjki macicy u kobiet, powodujących ucisk zewnętrzny, a także nowotworów zlokalizowanych wewnątrz dróg moczowych, na przykład w cewce czy moczowodach.
• Refluks nerkowy – zawracanie zawartości pęcherza do moczowodów i nerek.
• Infekcje dróg moczowych, takie jak zapalenie pęcherza czy cewki.
• Zapalenie miedniczek nerkowych.
• Moczówka prosta – choroba o podłożu hormonalnym, której istotą jest wytwarzanie bardzo dużych ilości moczu.
• Cukrzyca, w przebiegu której dochodzi do uszkodzeń nerek.
• Zaburzenia neurologiczne zaburzające funkcjonowanie układu moczowego.

Reklama

Jakie objawy pojawiają się przy wodonerczu?

Objawy wodonercza są zróżnicowane i często zależą od stopnia zaawansowania choroby.

W lżejszych stadiach zazwyczaj nie występują żadne symptomy, a problem jest wykrywany zwykle w czasie rutynowych badań kontrolnych.

W bardziej zaawansowanych fazach, możliwe są natomiast takie manifestacje kliniczne, jak:

• ból lub dyskomfort odczuwane w brzuchu i w okolicach lędźwi, promieniujący do jąder lub spojenia łonowego;
• problemy z oddawaniem moczu, nieregularność mikcji, w tym zarówno skąpomocz, jak też wielomocz, a do tego bolesność i pieczenie w cewce;
• obecność krwi w moczu (nie zawsze, ale jest możliwa);
• nudności i wymioty, wzdęcia, zaburzenia apetytu;
• uczucie zmęczenia i znużenia, złe samopoczucie;
• grypopodobne objawy ogólnoustrojowe (gorączka i dreszcze) w sytuacji, gdy dojdzie do zakażenia;
• wyczuwalny guzek, będący typowym objawem u dzieci, w tym noworodków i niemowląt;
• nadciśnienie tętnicze u dorosłych związane z zaburzeniem funkcji nerek.

Początek treści sponsorowanej

Ból nerek może być spowodowany różnymi schorzeniami. Najbardziej popularnymi dolegliwościami jest kamica nerkowa, lub zakażenia układu moczowego. Aby ułatwić sobie oczyszczanie dróg moczowych i zadbać o nerki warto sięgnąć po leczniczy produkt roślinny w postaci pasty. Pastę rozpuszcza się w wodzie i przyjmuje kilka razy dziennie. Należy pamiętać, że jeśli nie następuje poprawa trzeba udać się do lekarza. Leczniczy produkt roślinny, o działaniu przeciwzapalnym i moczopędnym, który zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych znajdziesz TUTAJ.

Reklama

Jak rozpoznać wodonercze? Diagnostyka

Diagnostyka wodonercza wymaga wykonania podstawowych badań. Podstawowym działaniem jest w tym przypadku bezbolesna i nieinwazyjna ultrasonografia.

Charakterystyczny obraz Hydronephrosis pokazuje już USG prenatalne (po 12 tygodniu ciąży), rozrost jest też widoczny w badaniach wykonywanych później, zarówno w okresie dziecięcym, jak też dorosłym życiu.

Aby jednak potwierdzić rozpoznanie, niezbędne może być wykonanie scyntygrafii nerek. Polega ona na dokładnym obrazowaniu tego narządu za pomocą radioaktywnych izotopów wprowadzanych do organizmu dożylnie. Oprócz tego można też wykonać zwykły rentgen oraz tomografię komputerową.

Zlecone też mogą być inne badania dodatkowe, z krwi i moczu, różne w zależności od podejrzewanej przyczyny.

Nawet jeśli problem zostanie przypadkowo wykryty przez innego specjalistę, finalnie leczeniem zajmować się będzie lekarz nefrolog.

Reklama

Czy wodonercze jest wyleczalne? Jak wygląda terapia?

Czy wodonercze jest uleczalne? Tak, choć skuteczność terapii zależy od podłoża problemu, a także stopnia zaawansowania choroby. Niekiedy możliwe jest całkowite wyleczenie, w innych zaś przypadkach – jedynie jej monitorowanie.

Czy wodonercze może się cofnąć samoistnie? Tak, jest możliwe by ustąpiło bez leczenia, szczególnie u płodu, a także w sytuacji, gdy jest następstwem zmian zachodzących w ciąży.

Zazwyczaj terapia polega na leczeniu schorzenia lub zaburzenia podstawowego, które powoduje niedrożność układu moczowego. Przykładowo, pacjenci cierpiący na kamicę nerkową przechodzą na specjalną dietę oraz otrzymują leki rozpuszczające kamienie, a także przeciwbólowe czy rozkurczowe.

Rzadziej istnieje konieczność interwencji niefarmakologicznych, takich jak rozbijanie kamieni metodą ESWL (litotrypsja, czyli nieinwazyjnie, za pomocą fal ultradźwiękowych) czy URSL (zabieg endoskopowy), a jeszcze rzadziej – klasycznych operacji.

Choć zazwyczaj farmakologia jest wystarczającym środkiem zaradczym, zarówno u noworodków, jak też starszych dzieci i dorosłych, interwencja chirurgiczna może być niezbędna, jeśli wodonercze powodowane jest przez wady anatomiczne, a także w przypadkach związanych z występowaniem poważnych dolegliwości oraz dużego ryzyka powikłań.

W zależności od potrzeb, wykonane mogą być:

• punkcja, czyli odciągnięcie nadmiaru płynu za pomocą igły;
• drenaż worka nerkowego, czyli opróżnienie go za pomocą drenu wprowadzonego przez nacięcie w skórze;
• wycięcie newralgicznego miejsca w układzie moczowym, a w skrajnych przypadkach nawet usunięcie całej nerki.

Unikanie leczenia jest niewskazane. Im wcześniej zostaną podjęte odpowiednie procedury, tym mniejsze ryzyko konieczności zabiegu operacyjnego oraz wystąpienia powikłań, o których była mowa na wstępie.

Czy można wyleczyć wodonercze domowymi sposobami?

Leczenie domowe wodonercza jest możliwe w przypadku niektórych stanów łagodnych. Polega przede wszystkim na tonowaniu objawów oraz działaniach profilaktyczno-terapeutycznych związanych ze schorzeniami podstawowymi, takimi jak kamica nerkowa, czy stany zapalne dróg moczowych.

Co pomaga na wodonercze? Stosować można ziołowe produkty lecznicze dostępne bez recepty, należy też trzymać się określonych zasad dietetycznych.

Z roślin o działaniu terapeutycznym, których warto szukać w składzie preparatów, można wymienić między innymi perz, pietruszkę, cebulę, nawłoć, brzozę, skrzyp, lubczyk, rdest ptasi.

Wspierają one funkcjonowanie nerek i dróg moczowych, działają też moczopędnie, pomagając pozbyć się nadmiaru wody z organizmu.

Dieta na wodonercze powinna być wolna od większych ilości soli, a także białek, tłuszczów oraz składników mineralnych, takich jak potas, sód i fosfor.

Niewskazane są słone przekąski, fastfoody i dania gotowe, ale też kiszonki, produkty wędzone, dania smażone na olejach roślinnych, orzechy, a nawet niektóre warzywa, takie jak pomidory.

Co jeść zamiast tego? Ponieważ tłuszcze można przyjmować tylko w niewielkiej ilości i najlepiej pochodzenia zwierzęcego, zalecane są delikatne mięsa (na przykład cielęcina) i niektóre ryby (np. łosoś, halibut).

Jeśli oleje roślinne, to na zimno. Jeśli pieczywo, to z małą zawartością soli i białka. Z warzyw dobry jest ogórek (ale zielony, nie kiszony), a ponad to między innymi szpinak, czy kalafior.

Co pić na wodonercze? Najlepiej czystą wodę. Jeśli nie powoduje to zwiększonych dolegliwości – warto ją spożywać w dużych ilościach, rozcieńczając w ten sposób mocz i ułatwiając jego spływanie z nerek.