Jak wygląda lubczyk?
Wiele osób zastanawia się co to jest lubczyk? Otóż lubczyk ogrodowy potocznie zwany rośliną maggi to bylina (roślina wieloletnia) należąca do rodziny selerowatych. Pochodzi z Bliskiego Wschodu, ale może być też uprawiana w warunkach klimatycznych panujących w Polsce.
Dorasta do wysokości 1, 5 metra. Posiada prostą, delikatnie rowkowaną na powierzchni, a pustą w środku łodygę, w górnej części słabo rozgałęzioną. Jej liście są podwójnie lub pojedynczo pierzaste o listkach jajowatych lub wydłużonych.
Mają ciemnozieloną barwę. Smak oraz zapach lubczyku, a dokładnie jego liści i łodyg jest bardzo charakterystyczny i decyduje o jego zastosowaniu kulinarnym.
Lubczyk kwitnie w miesiącu lipcu i sierpniu. Kwiaty tej rośliny mają barwę bladożółtą. Są drobne, pięciokrotne i zebrane w wieloszypułkowe baldachy szczytowe. Korzenie lubczyku są słabo rozgałęzione i osiągają długość do 25 cm. Kłącze tej rośliny jest zazwyczaj gładkie o barwie jasnobrunatnej lub żółtobrunatnej.
Lubczyk preferuje stanowiska nasłonecznione oraz lekką, dobrze spulchnioną i przepuszczalną glebę. Dla obfitych upraw powinna ona charakteryzować się wysoką zawartością wapnia.
Wiele osób zastanawia się czy kolendra to lubczyk. Otóż są to dwie odrębne rośliny różniące się zarówno smakiem jak i aromatem, a także zastosowaniem w kuchni oraz właściwościami.
Kolendrę charakteryzuje smak lekko cytrusowy a lubczyk ma smak umami. Pierwsze z wymienionych ziół zazwyczaj używa się do dań kuchni azjatyckiej azjatyckiej, aby uzyskać ciekawy, anyżowy posmak.
Lubczyk natomiast ma za zadanie podbicie smaku potraw ze względu na swój słono-mięsny charakter.
Jeśli chodzi o właściwości lecznicze kolendra tak jak i lubczyk działa moczopędnie i poprawia trawienie. Nie wykazuje jednak działania wykrztuśnego więc nie poleca się jej zazwyczaj w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych.
Odmiany lubczyku
Lubczyk to roślina reprezentowana przez jeden monotypowy rodzaj tj. Levisticum officinale. Oznacza to, że określenia ogrodowy czy lekarski dotyczą tej samej rośliny. Należy ona do rodziny selerowatych. Jest byliną, czyli rośliną wieloletnią.
W medycynie ludowej używano wobec lubczyku nazw takich jak mleczeń, lubiśnik lekarski czy łąkotne ziele.
Pochodzi on z rejonów Afganistanu i Iraku, ale obecnie jest znany i uprawiany w wielu regionach świata.
Reklama
Właściwości i zastosowanie lubczyku. Na co pomaga?
Lubczyk znajduje zastosowanie zarówno, jako roślina jadalna jak i roślina lecznicza. Surowcem fitoterapeutycznym jest jej kłącze i korzeń, ale niekiedy wykorzystuje się też jej owoce. W literaturze można także znaleźć opisy właściwości leczniczych liści lubczyku, które dotyczą głównie działania moczopędnego, rozkurczowego oraz wykrztuśnego tej rośliny.
Lubczyk właściwości swoje zawdzięcza zawartemu w nich olejkowi eterycznemu, który jest bogaty min. w terpineol czy kwas walerianowy. Są to związki chemiczne o działaniu przeciwzapalnym.
Terpineol wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe i wspomaga gojenie się ran. Kwas walerianowy działa uspokajająco i wyciszająco.
Jest także źródłem skrobi, żywic, kumaryn, furanokumaryn, kwasów organicznych, polifenolowych oraz fitosteroli. Dostarcza również niektórych witamin z grupy B i witaminy C. Związki te także wykazują wielokierunkowy wpływ na zdrowie.
Kumaryny działają przeciwobrzękowo, uspokajająco, przeciwbólowo oraz spazmolitycznie, czyli rozkurczowo na mięśnie gładkie np. przewodu pokarmowego czy naczyń krwionośnych.
Fitosterole odgrywają ważną rolę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych mogąc obniżać stężenie cholesterolu. Związki polifenolowe mają silne działanie przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne. Podobnie witamina C.
Witaminy z grupy B z kolei są niezbędne dla prawidłowych przemian metabolicznych oraz sprawnego funkcjonowania układu nerwowego oraz wszystkich narządów i tkanek. Zatem na pytanie czy lubczyk jest zdrowy odpowiedź brzmi zdecydowanie tak.
Właściwości zdrowotne lubczyku opierają się na jego działaniu moczopędnym, wykrztuśnym i wiatropędnym. Liczne związki terpenowe obecne w korzeniu i kłączu wykazują działanie bakteriobójcze.
Lubczyk zawiera także związek o nazwie ligustylid, który jest naturalnym spazmolitykiem, a zatem działa rozluźniająco na mięśnie gładkie. Medycyna naturalna wykorzystuje lubczyk w leczeniu infekcji dróg moczowych oraz schorzeniach przebiegających ze zmniejszonym wydalaniem moczu.
Jego właściwości wykorzystuje się także w terapii nieżytów górnych dróg oddechowych.
Lubczyk może pobudzać krwawienie menstruacyjne oraz łagodzić dolegliwości bólowe tego okresu właśnie dzięki właściwościom spazmolitycznym.
Można sięgać po niego także w przypadku występowania niestrawności. Lubczyk uznawany jest również za afrodyzjak.
Dzięki zawartości min. związków terpenowych pobudza ukrwienie narządów płciowych. W wierzeniach ludowych opisywane były także właściwości magiczne lubczyku. Uważano go za roślinę gwarantującą miłość, pieniądze i szczęśliwe pożycie małżeńskie.
Jako roślina jadalna dzięki specyficznemu smakowi umami jest wykorzystywana dla podkreślenia charakteru potraw, do których jest dodawana.
Zwana jest dzięki temu także rośliną „maggi”. Nazwa ta nawiązuje do popularnej niegdyś przyprawy powszechnie stosowanej w polskiej kuchni.
Lubczyk doskonale sprawdza się, jako dodatek do zup, sosów, gulaszy. Komponuje się z daniami mięsnymi, z ryb i owoców morza. Można go także dodać np. do farszu do naleśników czy twarogu.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Do czego dodać lubczyk? Przepisy
Lubczyk, jako przyprawa ma bardzo szerokie zastosowanie kulinarne. Nie bez przyczyny nazywany jest rośliną magii. Nadaje potrawom smak „umami” inaczej określany jako określany, jako mięsny. Lubczyk świeży, jak i suszony może być dodawany do zup, sosów, potrawek czy gulaszy.
Jego zastosowanie w kuchni może również obejmować np. dania z makaronem czy ryżem. Choć najczęściej dodajemy lubczyk do rosołu można też za jego pomocą podkreślić smak innych zup.
Warto, jeśli używamy przyprawy w formie suszonej dodawać go w specjalnej saszetce do ziół lub po przygotowaniu przecedzić wywar.
Wiele osób zastanawia się, kiedy dodać lubczyk do rosołu? Najczęściej poleca się korzystać z niego na 10 minut przed końcem gotowania, by ten podkreślił smak wywaru. Używamy wtedy kilku świeżych liści lub łyżeczkę suszonej przyprawy.
Warto tutaj także odpowiedzieć na pytanie czy lubczyk można jeść na surowo? Otóż zdecydowanie tak. Przykładem na takie zastosowanie tej rośliny będzie poniższy przepis:
Przepis na lubczykowe pesto
Składniki:
- Liście lubczyku - garść
- Liście bazylii - garść
- Liście mięty - garść
- Pistacje - 30g
- Orzechy piniowe - 30g
- Orzechy laskowe - 30g
- Oliwa - 100 ml
- Sok z cytryny - z 1/2 owocu
- Czosnek - ząbek
- Sól - do smaku
Przygotowanie:
Liście ziół odrywamy od łodyżek i dokładnie myjemy. Orzechy prażymy na suchej patelni (każdy rodzaj osobno). Następnie mieszamy je i blendujemy z dodatkiem oliwy, soku z cytryny, czosnku oraz ziół. Doprawiamy do smaku solą.
Źródło: Opracowanie własne
Co zrobić z lubczyku do picia?
Wiele osób zastanawia się, co zrobić z lubczyku by skorzystać z jego właściwości leczniczych.
Warto wprowadzić wodne wyciągu z lubczyku w postaci naparów czy odwarów. Doskonale sprawdza się również nalewka z lubczyka. Napar można sporządzić zalewając 8 g surowca 100-200 ml wrzącej wody. Należy stosować go doustnie od 2 do 4 razy dziennie po 100 ml.
Zarówno wodne jak i alkoholowe wyciągi z lubczyka zwiększają wrażliwość skóry na światło słoneczne. Ze względu na ich działanie fotouczulające należy unikać ekspozycji na promienie słoneczne przyjmując preparaty z tą rośliną.
Czym zastąpić lubczyk?
Jak już wiadomo lubczyk nadaje potrawom charakterystyczny smak umami. Do celów kulinarnych używa się go zarówno w formie suszonej jak i świeżej.
Co jednak, gdy zabraknie go w naszej kuchni? Czym można zastąpić lubczyk? Aby dodać aromatu sporządzanym daniom można w zastępstwie lubiśnika dodać młode liście selera lub pietruszki. Jeśli chcemy uzyskać specyficzny smak umami/ maggi można sięgnąć również po kocankę włoską lub użyć sosu sojowego.
Reklama
Jak przechowywać lubczyk na zimę? Suszenie, mrożenie i przetwory
Smakiem i aromatem lubczyku można cieszyć się cały rok. Jak więc przechowywać lubczyk na zimę? Należy w tym celu w okresie wiosenno-letnim zebrać ziele tej rośliny i odpowiednio je zakonserwować.
Doskonale w tym celu sprawdzi się mrożenie. Jak właściwie zamrozić lubczyk na zimę? Ziele lubczyku należy tuż po zebraniu dokładnie umyć i wysuszyć. Następnie schować do pojemnika lub woreczka i zamrozić. Tak przechowywać go można cały okres jesienno-zimowy.
Warto również poddać go suszeniu. Jak jednak prawidłowo suszyć lubczyk? Po oderwaniu listków należy je dokładnie wymyć i osuszyć.
Następnie rozłożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i umieścić w zacienionym i przewiewnym miejscu np. na balkonie na 24 godziny.
Z lubczyku można przygotować też przyprawę typu „maggi”. Pastę lubczykową zwaną także pesto z lubczyku sporządza się blendując młode liście tej rośliny z dodatkiem oliwy lub oleju.
Po przełożeniu do słoika i pasteryzacji można takie przetwory przechowywać nawet kilka miesięcy. Lubczyk suszony, mrożony oraz w postaci pasty warto dodawać do dań w celu podkreślenia ich smaku.
Reklama
Działanie uboczne lubczyku. Czy można go stosować w ciąży?
Lubczyk to ziele o szerokim zastosowaniu fitoterapeutycznym. Jednak tak jak w przypadku każdej rośliny istnieją przeciwwskazania do jego stosowania. Nie należy podawać preparatów na bazie lubczyku kobietom w ciąży oraz skłonnym do krwotoków macicznych.
Lubczyk dla niemowlaka może być użyty wyłącznie w formie przyprawy. Inne zastosowania są przeciwwskazane.
Odpowiadając na pytanie, od kiedy lubczyk dla niemowlaka może być obecny w potrawach przyjmuje się, że od momentu rozpoczęcia rozszerzania diety. Co jednak ważne lubczyk niemowlętom nie może być serwowany w formie naparów, odwarów czy innych preparatów fitoterapeutycznych.
Przeciwwskazaniem do jego stosowania jest również karmienie piersią. Lipofilne składniki lubczyku przenikają, bowiem do mleka matki. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że kobiety w ciąży, matki karmiące oraz dzieci mogą spożywać lubczyk, jako przyprawę (dodatek do potraw).
Należy także pamiętać, że jest to ziele, które zwiększa wrażliwość na światło słoneczne. Ze względu na jego działanie fotouczulające należy, więc unikać ekspozycji na słońce w czasie stosowania preparatów z jego udziałem.
Reklama
Cena lubczyku. Gdzie go kupić?
Lubczyk można kupić zarówno w postaci świeżego zioła w doniczce, jak i w wersji suszonej, jako przyprawa. Cena jego jest zmienna.
Zazwyczaj roślina ta w doniczce kosztuje około 8-10 złotych natomiast w formie suszonej około 2 złotych za opakowanie o wadze 8-10g.
Gdzie można kupić świeży lubczyk? Jest on dostępny zarówno sklepach wielkopowierzchniowych jak i często w mniejszych sklepach z asortymentem warzywno-owocowym.
Jeśli jest taka możliwość warto samodzielnie uprawiać lubczyk, aby móc cieszyć się ciekawym smakiem umami z własnego ogródka lub parapetu.
