Obok grzybicy stóp i paznokci brodawki stóp są jedną z najczęstszych przypadłości rozpoznawanych wśród Polaków. Uważa się, iż obecnie cierpi na nie około 20% społeczeństwa. W swej typowej postaci są to drobne, wyczuwalne pod wpływem dotyku grudki, mnogie lub pojedyncze, niekiedy zlewające się w jeden, większych rozmiarów twór.
Reklama
Brodawki stóp - czym są?
Czynnikiem odpowiedzialnym za wywołanie objawów choroby jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej typu 1. oraz 2. W zależności od tego, który typ wirusa dominuje wyróżnia się dwie odmiany brodawek stóp:
-
Myrmecje – wywołane są przez wirus HPV 1; występują zwykle pojedynczo, są wyraźne, dobrze wyczuwalne palpacyjnie, twarde, sięgają głęboko w obręb skóry, towarzyszy im często lokalny odczyn zapalny i związany z nim ból oraz zaczerwienienie; zmiany, po wprowadzeniu odpowiedniego leczenia lub samoistnie, ustępują w charakterystyczny sposób, wszystkie jednocześnie stają się czarne po czym znikają; cechują się dużą zakaźnością (tzw. zakażenia basenowe); istotny jest fakt, iż jednorazowe przebycie infekcji typem 1. wirusa brodawczaka ludzkiego zwykle zabezpiecza przed kolejnym wysiewem zmian.
-
Brodawki mozaikowe – wywołane infekcją wirusem HPV 2; są to zmiany mnogie, zlewne, niewielkie, niebolesne, słabo widoczne, zwykle wyczuwalne palpacyjnie, zlokalizowane w powierzchownych warstwach skóry, nie sięgające w głąb, stąd wyjątkowo rzadko towarzyszy im lokalny odczyn zapalny; nie obserwuje się charakterystycznego modelu ustępowania zmian, może to nastąpić samoistnie, zwłaszcza po leczeniu początkowo jedynie kilku brodawek.
Wysiew brodawek stóp obserwuje się najczęściej po pośrednim kontakcie z nosicielem wirusa, np. na basenie, pod prysznicem lub gdy osoba pierwotnie zdrowa korzysta z obuwia osoby zainfekowanej.
Choroba ma charakter przewlekły, zwykle wieloletni. W większości przypadków leczenie nie jest konieczne ze względu na wysokie prawdopodobieństwo do samoistnego ustępowania zmian.
Brodawki stóp - przyczyny
Przyczyną powstawania brodawek stóp jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego typu 1. oraz 2. W zależności od dominacji danego typu wirusa dokonano podziału wykwitów odpowiednio na myrmecje oraz brodawki mozaikowate. Infekcja HPV 1 nie jest związana ze zmniejszeniem aktywności układu immunologicznego w związku z przyjmowaniem leków obniżających odporność lub towarzyszącej nabytym oraz wrodzonym niedoborom immunologicznym. Zwykle w zupełności wystarcza pośredni lub bezpośredni kontakt osoby predysponowanej z wirusem.
Z kolei wysiew zmian w wyniku infekcji typem 2. wirusa często poprzedzony jest chwilowym lub długotrwałym spadkiem odporności komórkowej, rozwija się w organizmie wyniszczonym chorobą nowotworową lub w wyniku długotrwałego niedożywienia.
Jak wspomniano podstawowym czynnikiem będącym przyczyną wysiewu brodawek stóp jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego typu 1. oraz 2. Każdy wirus jest specyficzną formą w świecie zwierząt. Oprócz elementów budujących jego zewnętrzną strukturę posiada wyłącznie materiał genetyczny w postaci dwuniciowego łańcucha DNA lub jednoniciowego łańcucha RNA. Sprawia to, iż nie może samodzielnie funkcjonować i namnażać się. Do przetrwania, konieczne jest zasiedlenie żywych komórek organizmu.
Wirus brodawczaka ludzkiego jest dwuniciowym wirusem DNA, dla którego komórkami docelowymi organizmu są keratynocyty naskórka oraz komórki nabłonka płaskiego błon śluzowych. Są to struktury intensywnie dzielące się. Wirus po wniknięciu do komórki zespala swój materiał genetyczny z jej materiałem. W czasie kolejnych podziałów oprócz prawidłowego namnażania materiału genetycznego komórki dochodzi również do powielania DNA wirusa oraz przekazywania go do potomnych komórek nabłonkowych. W warunkach sprzyjających (jak nabyte lub wrodzone stany obniżenia odporności, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz glikokortykosteroidów), u osób młodych oraz szczególnie podatnych dochodzi do gwałtownego namnażania komórek zainfekowanych i powstania mnogich zmian grudkowych.
Reklama
Brodawki stóp - objawy
W zależności od typu wirusa, który dominuje w materiale wyróżnia się kilka charakterystycznych objawów brodawek stóp.
Myrmecje:
-
pojedyncze, zwykle w obrębie jednej stopy zmiany grudkowe o hiperkeratotycznej powierzchni;
-
wyraźnie widoczne;
-
z łatwością wyczuwalne w badaniu palpacyjnym;
-
sięgające głęboko w obręb skóry;
-
dookoła zmiany zaczerwienie będące wyrazem lokalnego odczynu zapalnego; ból, zarówno samoistny, jak i pod wpływem dotyku (np. po założeniu obuwia i w trakcie chodzenia);
-
zmiany utrzymują się przez wiele lat i wykazują skłonność do samoistnego ustępowania w charakterystyczny sposób (wszystkie zmiany jednocześnie stają się czarne);
-
pierwszorazowa infekcja zwykle pozostawia odporność na wypadek kolejnych;
-
wysiewowi zmian nie towarzyszą zaburzenia immunologiczne;
-
charakterystyczne okoliczności towarzyszące wysiewowi zmian (np. korzystanie z basenu, publicznego natrysku lub cudzego obuwia bez odpowiedniego zabezpieczenia).
Brodawki mozaikowe:
-
mnogie,zlewne nawet kilkanaście w obrębie jednej stopy;
-
nie zawsze widoczne wyraźnie; mogą być drobne
-
wyczuwalne w badaniu palpacyjnym;
-
obejmujące jedynie powierzchowne warstwy skóry;
-
zmianom nie towarzyszy lokalny odczyn zapalny i dodatkowe objawy;
-
zmiany utrzymują się przez kilka lat i wykazują skłonność do samoistnego ustępowania, w sposób niecharakterystyczny;
-
jednorazowe przebycie infekcji nie zabezpiecza przed kolejnymi;
-
wysiewy często poprzedzone są krótko lub długotrwałym spadkiem odporności;
-
charakterystyczne okoliczności towarzyszące wysiewowi zmian (np. korzystanie z basenu, publicznego natrysku lub cudzego obuwia bez odpowiedniego zabezpieczenia).
Brodawki stóp - konsultacja lekarska
W przypadku rozpoznania u siebie wykwitów przypominających brodawki stóp warto udać się do dermatologa. Co prawda po kilku latach utrzymywania się zmiany wykazują tendencję do samoistnego ustępowania, jednak wprowadzając odpowiednie leczenie można znacznie przyspieszyć ten proces. W celu pogłębienia wiedzy na temat schorzenia można zadać lekarzowi następujące pytania:
-
Jak długo może potrwać leczenie?
-
Czy leczenie jest bolesne?
-
Czy istnieje możliwość, że infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego nastąpiła w wyniku kontaktu z woda z basenu lub przedmiotami osobistego użytku nosiciela wirusa HPV?
Do najważniejszych czynników ryzyka powstania brodawek stóp zalicza się:
-
predyspozycję osobniczą – czynnik najsilniej zaznaczony w przypadku myrmecji;
-
nabyte oraz wrodzone niedobory odporności komórkowej – skojarzone niedobory immunologiczne, zespół DiGeorge’a, AIDS; najsilniej zaznaczone w przypadku brodawek mozaikowych;
-
korzystanie z basenu lub publicznego natrysku bez obuwia zabezpieczającego;
-
korzystanie z cudzego obuwia.
Reklama
Brodawki stóp - diagnostyka
Diagnostyka brodawek stóp opiera się w głównej mierze na poprawnie przeprowadzonym wywiadzie lekarskim (jest to rozmowa lekarza i pacjenta na temat jego obecnych dolegliwości, schorzeń towarzyszących, obecności czynników ryzyka mogących wpłynąć na pojawienie się objawów choroby, uczuleń) oraz badaniu fizykalnym. Jest ono oparte na oglądaniu oraz palpacji (badaniu przez dotyk) podejrzanych wykwitów. Stwierdzenie cech typowych dla brodawek stóp (myrmecji lub brodawek mozaikowych) zwykle jest wystarczające do postawienia właściwego rozpoznania. Badanie dermatoskopowe jest badaniem pomocniczym, uwidocznienie punkcikowatych krwawień na powierzchni hiperkeratotycznych grudek potwierdza rozpoznanie.
Uzupełnieniem diagnostyki jest badanie histopatologiczne wycinka pobranego ze zmian oraz testy oparte na technikach molekularnych. Polegają one na wykazaniu w materiale genetycznym keratynocytów DNA wirusowego. Badania te pozwalają jednoznacznie potwierdzić wstępną diagnozę.
Jak usunąć brodawki?
Pomimo skłonności brodawek stóp do samoistnego ustępowania wskazane jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Przyspieszy to eliminację zmian oraz pomoże zapobiec szerzeniu się infekcji na sąsiadujące, wolne od wirusa komórki naskórka. Terapia brodawek stóp obejmuje metody farmakologiczne oraz metody niefarmakologiczne tzw zabiegowe. Wśród metod zabiegowych najczęściej stosuje się:
-
zamrażanie płynnym azotem;
-
elektrokoagulacja
-
laser CO2;
-
łyżeczkowanie.
Są to metody zwykle bezbolesne, poprzedzone podaniem działającego miejscowo środka znieczulającego. Pacjent może odczuwać niekiedy niewielki dyskomfort w trakcie zabiegu. Nie jest konieczne usuwanie wszystkich zmian jednocześnie, u części pacjentów zaobserwowano bowiem, że po usunięciu kilku zmian, reszta ustępuje samoistnie (brodawki mozaikowe).
Farmakoterapia brodawek stóp opiera się głównie na miejscowej aplikacji preparatów keratolitycznych zawierających kwas salicylowy lub kwas mlekowy, a także 5-fluorouracyl. Działanie substancji keratolitycznych opiera się głównie na redukcji nawarstwionego hiperkeratotycznego naskórka, natomiast 5-fluorouracyl hamuje replikację wirusa w komórkach przez co całkowicie go eliminuje.
Farmakologiczne metody leczenia wymagają dużej cierpliwości ze strony pacjenta, a także dużej systematyczności stosowanych leków. Terapia jest przewlekła i w zależności od nasilenia zmian oraz zastosowanych preparatów cechuje się różną skutecznością..
Brodawki stóp - zapobieganie
Istotne sposoby zapobiegania brodawkom stóp obejmują:
-
profilaktyka niedoborów immunologicznych, głównie odpowiedzi komórkowej;
-
odpowiednia dieta bogata w minerały oraz witaminy;
-
na co dzień korzystanie wyłącznie z własnego obuwia;
-
unikanie mierzenia obuwia w sklepach obuwniczych na tzw. gołą stopę;
-
należy pamiętać, aby w trakcie korzystania z basenu lub publicznego natrysku zawsze mieć ze sobą klapki ochronne.
Brodawki stóp są niezwykle częstą przypadłością polskiego społeczeństwa, głównie ze względu na ogromną częstość infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego. Ponadto do wysiewu zmian coraz częściej przyczyniają się schorzenia przebiegające ze spadkiem odporności komórkowej (np. AIDS) oraz terapie obniżające odporność (w profilaktyce odrzucania przeszczepionych narządów oraz chorobach z autoagresji). Zmiany pojedyncze zwykle nie są obciążeniem dla osoby chorej. Warto jednak skonsultować się z dermatologiem w celu ustalenia właściwego schematu postępowania. Jest bowiem ogromna szansa na eliminację wykwitów, a przede wszystkim pomoże to zwiększyć komfort psychiczny pacjenta. Ma on bowiem poczucie, że podjął odpowiednie kroki, aby poprawić swój stan zdrowia.
Brodawki stóp - najczęściej zadawane pytania
Jaki patogen odpowiedzialny jest za powstawanie brodawek stóp?
Czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój brodawek stóp jest wirus brodawczaka ludzkiego. Szacuje się, iż w polskiej populacji około 70% osób jest jego nosicielem.
Jakie sytuacje mogą się przyczynić do wysiewu brodawek?
Są to wszelkie schorzenia przebiegające z niedoborem odporności, głównie komórkowej, ponadto choroby nowotworowe, alkoholizm, narkomania, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz glikokortykosteroidów. Istotny jest również bezpośredni (obuwie, basen, natrysk) kontakt z wirusem a także mikrouszkodzenia skóry (szczególnie stóp).
Jakie metody terapeutyczne są obecnie polecane w leczeniu brodawek stóp?
Istnieją farmakologiczne metody terapii, w których stosowane są leki miejscowe zawierające najczęściej kwas salicylowy, kwas mlekowy i 5- fluorouracyl oraz niefarmakologiczne metody (tzw. zabiegowe). Wśród zabiegowych metod wymienia się przede wszystkim zamrażanie ciekłym azotem, łyżeczkowanie, laser oraz elektrokoagulację.
Czytaj też:
