Brodawka łojotokowa jest przykładem łagodnej, naskórkowej zmiany nowotworowej. Pojawia się zwykle u osób w średnim wieku i starszych, stąd spotykane w literaturze określenie brodawka starcza. Występuje z równą częstością u kobiet i u mężczyzn.
Brodawka łojotokowa - jak wygląda?
Pomimo, iż obraz brodawki łojotokowej jest dość charakterystyczny, w niektórych przypadkach może ona być łatwo mylona z innymi znamionami, rogowaceniem słonecznym lub niektórymi złośliwymi zmianami nowotworowymi (rak podstawnokomórkowy, czerniak złośliwy). Oto kilka najważniejszych cech odróżniających brodawkę łojotokową od wyżej wymienionych zmian:
-
uwypuklona ponad powierzchnię skóry grudka – jakby przyklejona do powierzchni skóry, łatwo wyczuwalna, wyglądem przypominająca kapelusz grzyba;
-
zmiana płasko-wyniosła – to ona właśnie najbardziej przypomina znamię barwnikowe lub czerniaka złośliwego; dobrze odgraniczona od zdrowej skóry, niekiedy niewyczuwalna palpacyjnie (badanie dotykiem);
-
zagłębienia na powierzchni brodawki – drobne, liczne, zawierające nagromadzoną masę zrogowaciałych komórek naskórka i sebum, produktu gruczołów łojowych;
-
barwa – w zależności od stadium rozwoju waha się między kolorem zbliżonym do zdrowej skóry poprzez kolory jasnobrązowe, brązowe aż do kruczoczarnego, spotykanym najczęściej w czerniakach złośliwych; jednak w przeciwieństwie do brodawki łojotokowej czerniak nie stwarza wrażenia nałożenia na powierzchnię skóry, ściśle się z nią zespala, co pogłębione jest przez nieregularność jego obrysów;
-
rozmiar – zwykle niewielki, kilka milimetrów do kilku centymetrów;
-
lokalizacja – głównie w obrębie tułowia, twarzy, owłosionej skóry głowy, kończyny górnej, niekiedy narządów płciowych; co ważne brodawka łojotokowa w przeciwieństwie do rogowacenia słonecznego lokalizuje się również w miejscach osłoniętych przed działaniem promieni słonecznych;
-
brak dolegliwości bólowych, świądu, pieczenia; wyjątkiem jest mechaniczne podrażnienie, np.: w trakcie zmiany odzieży;
-
zmiany pojawiają się zwykle po 35. roku życia;
-
schemat pojawiania się zmian – choć najczęściej brodawki łojotokowe są tworami mnogimi, to nagły ich wysiew w dużej ilości (tzw. objaw Lesera-Trelata) zwiastować może toczący się proces nowotworoy, zwykle narządów wewnętrznych (ze szczególnym uwzględnieniem przewodu pokarmowego – rak jelita grubego).
Procesy prowadzące do rozwoju brodawek łojotokowych nie są do końca poznane. Uważa się, iż ważną rolę odgrywają osobnicze predyspozycje oraz wiek. Charakterystyczną cechą brodawek starczych jest zaburzenie usuwania nadmiaru zrogowaciałych komórek naskórka oraz łoju.
Reklama
Brodawka łojotokowa - występowanie
Częściej pojawia się jako zmiana mnoga niż pojedyncza. Spotykana jest zarówno w postaci lekko uwypuklonego ponad otaczającą skórę tworu, jak i typowej brodawki, przypominającej grzybka. Jako ta ostatnia sprawia wrażenie wręcz przyklejonej do powierzchni skóry. Rozmiar zmiany waha się od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
Najczęściej brodawki łojotokowe lokalizują się w obrębie:
-
tułowia,
-
twarzy,
-
owłosionej skóry głowy
-
kończyn górnych.
-
zewnętrznych narządów
W zależności od stadium rozwoju brodawki może ona mieć różną barwę, od identycznej z kolorem otaczającej skóry, po ciemny brąz lub czerń.
Brodawkom łojotokowym zwykle nie towarzyszą żadne dolegliwości (w postaci świądu, bólu lub pieczenia). Należy jednak szczególnie uważać na typowe postaci, znacznie uwypuklone ponad powierzchnię, gdyż są one bardziej narażone na uszkodzenia mechaniczne, np. podczas zmiany odzieży. Należy również pamiętać o możliwości rozwoju procesu nowotworowego narządów wewnętrznych. Jednoczesny wysiew kilkuset brodawek łojotokowych może być jednym z objawów.
Reklama
Brodawka łojotokowa - przyczyny
Nie ustalono dokładnych przyczyn powstawania brodawek łojotokowych, jednak uważa się, iż dużą rolę odgrywają następujące czynniki:
-
osobnicza predyspozycja – brodawki pojawiają się w młodszym wieku, poniżej 35. roku życia oraz w większej liczbie, zwykle w liczbie kilkunastu;
-
występowanie mnogich brodawek łojotokowych lub innych znamion naskórkowych u członków najbliższej rodziny – postuluje się dziedziczną skłonność do rozwoju brodawek;
-
wiek – obserwuje się znaczne zwiększenie liczby brodawek u pacjentów powyżej 35. roku życia.
Reklama
Brodawka łojotokowa - wizyta u lekarza
W celu rozpoznania brodawek łojotokowych pomocna może okazać się wizyta u dermatologa. Dotyczy to szczególnie tych przypadków, które nie posiadają jednoznacznych cech charakterystycznych i tym samym upodabniają się do czerniaka złośliwego, raka podstawnokomórkowego lub rogowacenia słonecznego.
Oto kilka pytań które można zadać lekarzowi w celu zgłębienia swojej wiedzy na temat schorzenia:
-
Jak często powinnam kontrolować moje brodawki?
-
W ciągu kilku miesięcy pojawiło się u mnie kilkaset nowych zmian. Jakie powinnam podjąć kroki diagnostyczne?
-
Zauważyłam, że dookoła jednej z brodawek pojawiła się czerwona obwódka. Czy jest to transformacja nowotworowa?
Lekarz może zadać następujące pytania:
-
Czy zmiana pojawiła się po raz pierwszy?
-
Czy u kogoś z rodziny występowały podobne zmiany?
-
Czy zmiana zmieniła w ostatnim czasie swoje rozmiary?
-
Czy zmianie towarzyszą jakieś dolegliwości?
Diagnostyka brodawek łojotokowych opiera się przede wszystkim na wywiadzie (rozmowie lekarza i pacjenta na temat jego dolegliwości), szczegółowym badaniu fizykalnym, oglądaniu całego ciała (nie tylko obszaru zmian), palpacji zmiany (badaniu przez dotyk) oraz głównie na badaniu dermatoskopowym. Kryteriami dermatoskopowymi brodawki łojotokowej są: struktury prosakopodobne; pseudozaskórniki; struktury mózgokształtne; struktury przypominające linie papilarne; brzegi zmiany jakby „wyjedzone przez mole”. Uwidocznienie ich pozwala na postawienie trafnej diagnozy bez konieczności wykonywania dodatkowych badań (jak np.: badania histopatologicznego).
W przypadku pojawienia się jednocześnie kilkuset brodawek łojotokowych obowiązuje nas tzw. czujność onkologiczna. Bowiem może okazać się konieczne wykonanie dodatkowych badań (np. morfologii krwi z rozmazem, badania na obecność krwi utajonej w stolcu, gastroskopii, kolonoskopii lub innych badań obrazowych, które zleci lekarz) w celu wykluczenia ewentualnego procesu nowotworowego narządów wewnętrznych.
Reklama
Brodawka łojotokowa - leczenie
Leczenie brodawek łojotokowych nie jest konieczne. Aczkolwiek ze względu na aspekt kosmetyczny często podlegają leczeniu w gabinecie dermatologicznym. Terapia brodawek łojotokowych polega na ich usunięciu. Odbywa się to za pomocą kilku technik:
-
krioterapia – opiera się na mrożeniu zmian ciekłym azotem; niekiedy wymaga powtórzeń;
-
łyżeczkowanie brodawek w znieczuleniu miejscowym;
-
elektrokoagulacja – usunięcie przy pomocy prądu elektrycznego w znieczuleniu miejscowym
-
usunięcie laserowe np. laserem CO2 lub laserem erbowo-jagowym;
W przypadku zmian zlokalizowanych na tułowiu oraz kończynach górnych rodzaj zastosowanej techniki nie ma większego znaczenia bowiem efekty kosmetyczne są identyczne bez względu na sposób usunięcia. Zmiany na twarzy coraz częściej usuwane są przy pomocy lasera, bowiem ta lokalizacja wymaga dość dużej precyzji, tak by nie powstał ślad ani blizna po zabiegu. Nie znane są metody domowego leczenia brodawek łojotokowych.
Pacjenci, u których występują nieliczne brodawki łojotokowe niewielkich rozmiarów zwykle nie przywiązują do tego nadmiernej uwagi. Ich funkcjonowanie psychospołeczne pozostaje niezaburzone. Odmienna sytuacja występuje u osób ze zmianami rozległymi, zlokalizowanymi w miejscach newralgicznych (twarz). Taki „defekt” kosmetyczny powoduje niską samoocenę, zaburzone funkcjonowanie w społeczności. Dlatego tak ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół.
Reklama
Brodawka łojotokowa - zapobieganie
Nie są znane sposoby zapobiegania powstawaniu brodawek łojotokowych, jednak najczęściej wymieniane są:
-
ochrona przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego (kremy z filtrami UVA oraz UVB);
-
unikaniu podrażnień mechanicznych;
-
systematycznej kontroli dermatologicznej (średnio co 1 rok) oraz wykonywanej samodzielnie (np.: w odstępie jednego miesiąca).
Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju brodawki łojotokowej należą:
-
osobnicza predyspozycja;
-
liczne brodawki łojotokowe oraz inne znamiona naskórkowe u członków najbliższej rodziny;
-
wiek powyżej 35. roku życia;
-
nadmierne eksponowanie ciała na promieniowanie słoneczne.
Reklama
Brodawka łojotokowa - najczęściej zadawane pytania
W jakim wieku brodawki łojotokowe pojawiają się najczęściej?
Brodawki łojotokowe pojawiają się głównie u osób dojrzałych oraz starszych. Przyjmuje się, że jest to wiek powyżej 35. roku życia. U dzieci i młodzieży zmiany obserwuje się wyjątkowo rzadko.
Jaka jest najczęstsza lokalizacja brodawek łojotokowych?
Brodawki łojotokowe zwykle lokalizują się w obrębie tułowia, kończyn górnych, twarzy oraz owłosionej skóry głowy.
Do jakiej grupy schorzeń zalicza się brodawkę łojotokową?
Brodawka łojotokowa jest typem łagodnego nowotworu naskórkowego powstałego w wyniku rozrostu komórek nabłonkowych.
Czy istnieją farmakologiczne metody terapii brodawek łojotokowych?
Terapia ogólnoustrojowa brodawek łojotokowych nie istnieje i nie jest potrzebna, bowiem leczenie ich nie jest obligatoryjne. W sytuacjach, gdy pacjent wyrazi chęć usunięcia takich zmian z przyczyn kosmetycznych poddaje się je działaniu ciekłego azotu, prądu elektrycznego, dokonuje łyżeczkowania lub laserowego usunięcia.
Czytaj też: