Brodawki zwykłe - przyczyny, objawy, usuwanie i leczenie

Brodawki zwykłe (powszechnie określane również jako kurzajki), obok brodawek stóp oraz płaskich, stanowią jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych. Szacuje się, iż obecnie cierpi na nie około 35% Polaków.

Charakterystyczne objawy wywołane są obecnością w komórkach naskórka wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), głównie typu 2. Namnażanie cząstek wirusa skutkuje powstaniem kilku lub kilkunastomilimetrowych, nawarstwionych, niezapalnych grudek, zwykle mnogich, wykazujących tendencję do zlewania się w jeden, większych rozmiarów twór. Lokalizują się głównie w obrębie niezmienionej skóry dłoni, w sąsiedztwie płytki paznokciowej, wału paznokcia oraz pod samym paznokciem. Objawy dodatkowe w postaci bólu oraz świądu nie występują.

Przebieg choroby jest zwykle przewlekły, objawy utrzymują się od kilku miesięcy do nawet kilku lat. W miarę czasu trwania choroby obserwuje się tendencję zarówno do samoistnego rozprzestrzeniania się infekcji na sąsiednie komórki naskórka, jak i do ustępowania zmian. Brodawki zwykłe mogą pojawić się u każdego, osoby dorosłej oraz dziecka. Wirus brodawczaka ludzkiego nie wykazuje predylekcji do płci.

Reklama

Brodawki zwykłe - przyczyny

Najważniejszą przyczyną rozwoju brodawek zwykłych jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego typu 2. W materiałach pobranych ze zmian stwierdza się ponadto obecność innych typów wirusa, głównie 1., 4. oraz 7. Nosicielstwo tego patogenu jest niezwykle popularne w naszej populacji, szacuje się je na około 60%. Nie oznacza to, iż każdy u którego stwierdzono obecność DNA wirusa rozwinie w przyszłości brodawki zwykłe. Wymienia się kilka stanów mogących przyczynić się do wysiewu zmian:

• przyjmowanie leków obniżających odporność (leki immunosupresyjne, glikokortykosteroidy);
• schorzenia wrodzone oraz nabyte przebiegające ze spadkiem odporności komórkowej (ciężkie skojarzone niedobory odporności, zespół Di George’a, zespół nabytego upośledzenia odporności AIDS);
• wyniszczenie organizmu w przebiegu chorób nowotworowych;
• niedobory pokarmowe (błędy dietetyczne, schorzenia układu pokarmowego, anoreksja, bulimia);
• przewlekły alkoholizm oraz narkomania.

Jak wspomniano podstawowym czynnikiem będącym przyczyną wysiewu brodawek zwykłych jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego typu 2. Każdy wirus jest specyficzną formą w świecie zwierząt. Oprócz elementów budujących jego zewnętrzną strukturę posiada tylko materiał genetyczny w postaci dwuniciowego łańcucha DNA lub jednoniciowego łańcucha RNA. Sprawia to, iż nie może samodzielnie funkcjonować i namnażać się. Do przetrwania, konieczne jest zasiedlenie żywych komórek organizmu.

Wirus brodawczaka ludzkiego jest wirusem z dwuniciowym DNA, dla którego komórkami docelowymi organizmu są keratynocyty naskórka oraz komórki nabłonka płaskiego błon śluzowych. Są to struktury intensywnie dzielące się. Wirus po wniknięciu do komórki zespala swój materiał genetyczny z jej materiałem. W czasie kolejnych podziałów oprócz prawidłowego namnażania materiału genetycznego komórki dochodzi również do powielania DNA wirusa oraz przekazywania go do potomnych keratynocytów. W warunkach sprzyjających (jak nabyte lub wrodzone stany obniżenia odporności, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz glikokortykosteroidów), u osób młodych oraz szczególnie podatnych dochodzi do gwałtownego namnażania komórek zainfekowanych czego wyrazem jest obecność niezapalnych, mnogich grudek.

• Wiesz czym są: Brodawki stóp?

Do najważniejszych czynników ryzyka powstania brodawek zwykłych zalicza się:

• młody wiek – obserwuje się znacznie częstsze występowanie zmian wśród dzieci oraz młodzieży szkolnej;
• szczególne predyspozycje – niesprecyzowana osobnicza skłonność do wysiewu zmian brodawkowatych i szerzenia się infekcji w obręb otaczających, zdrowych komórek;
• kontakt z osobami, u których stwierdzono obecność brodawek zwykłych lub materiału genetycznego wirusa w komórkach naskórka;
• zaburzenia odporności komórkowej wrodzone – np. zespół DiGeorge’a, skojarzone niedobory odporności;
• zaburzenia odporności komórkowej nabyte – przede wszystkim nabyty zespół upośledzenia odporności (AIDS);
• przewlekłe stosowanie leków immunosupresyjnych w profilaktyce odrzucenia przeszczepionego narządu – np. azatiopryna lub cyklosporyna po transplantacji nerki;
• przewlekłe stosowanie ogólne i miejscowe (w obrębie dłoni) glikokortykosteoridów – w terapii schorzeń z autoagresji, chorób alergicznych skóry i innych narządów, nowotworów hematologicznych;
• błędy dietetyczne z niedostateczną podażą witamin i minerałów;
• wyniszczenie organizmu w chorobach nowotworowych, przewlekłej chorobie alkoholowej, narkomanii, niektórych przypadkach anoreksji oraz bulimii.

Brodawki zwykłe - objawy

Do najważniejszych objawów choroby zalicza się:

• grudki – mnogie, powstałe w wyniku stopniowego nakładania się kilku warstw zrogowaciałego naskórka, wykazują tendencję do zlewania się w większe twory, posiadają barwę zwykle zbliżoną do otaczającej, zdrowej skóry, niekiedy są znacznie ciemniejsze, brunatne (przypominają wówczas zmiany nowotworowe!);
• podstawą rozwoju zmian nie jest proces zapalny, a jedynie zmiany zachodzące wewnątrz komórek naskórka pod wpływem uaktywnienia materiału genetycznego wirusa;
• zmiany zlokalizowane są głównie w obrębie niezmienionej skóry dłoni, w okolicy płytki paznokciowej, wału paznokcia, niekiedy pod samą płytką paznokciową;
• u osób z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym grudki utrzymują się co najmniej kilka miesięcy, zwykle około kilku lat;
• typowa dla brodawek zwykłych jest tendencja do samoistnego ustępowania zmian, bez wprowadzania właściwego leczenia;
• zmiany ustępują bez pozostawienia blizn;
• choroba raz przebyta oraz całkowite wyleczenie nie chronią przed ponownym wysiewem objawów.

Reklama

Brodawki zwykłe - wizyta u lekarza

W przypadku rozpoznania u siebie wykwitów przypominających brodawki zwykłe warto udać się do dermatologa. Co prawda po kilku latach utrzymywania się zmiany wykazują tendencję do samoistnego ustępowania, jednak wprowadzając odpowiednie leczenie można znacznie przyspieszyć ten proces. W celu pogłębienia wiedzy na temat schorzenia można zadać lekarzowi następujące pytania:

• Jak długo może potrwać leczenie?
• Czy leczenie jest bolesne?
• Czy istnieje możliwość, że infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego nastąpiła w wyniku kontaktu z woda z basenu lub przedmiotami osobistego użytku nosiciela wirusa HPV?
• Czy kobieta w ciąży przekazuje nosicielstwo wirusa HPV (zwłaszcza przy jego lokalizacji w komórkach nabłonkowych narządów płciowych) swojemu nienarodzonemu dziecku?

Brodawki zwykłe - diagnostyka

Diagnostyka brodawek zwykłych opiera się w głównej mierze na poprawnie przeprowadzonym wywiadzie lekarskim (jest to rozmowa lekarza i pacjenta na temat jego obecnych dolegliwości, schorzeń towarzyszących, obecności czynników ryzyka mogących wpłynąć na pojawienie się objawów choroby, uczuleń) oraz badaniu fizykalnym. Jest ono oparte na oglądaniu oraz palpacji (badaniu przez dotyk) podejrzanych wykwitów. Stwierdzenie cech typowych dla brodawek zwykłych zwykle jest wystarczające do postawienia właściwego rozpoznania.

W celu uzupełnienia diagnostyki warto przeprowadzić badanie histopatologiczne wycinka pobranego ze zmian oraz testy oparte na technikach molekularnych. Polegają one na wykazaniu w materiale genetycznym keratynocytów DNA wirusowego. Badania te pozwalają jednoznacznie potwierdzić wstępną diagnozę.

• Zobacz: 5 pytań o brodawki łojotokowe

Reklama

Brodawki zwykłe - leczenie

Pomimo skłonności brodawek zwykłych do samoistnego ustępowania wskazane jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Przyspieszy to eliminację zmian oraz pomoże zapobiec szerzeniu się infekcji na sąsiadujące, wolne od wirusa komórki naskórka. Terapia brodawek zwykłych obejmuje:

• zamrażanie płynnym azotem;
• elektrokoagulację;
• łyżeczkowanie.

Są to metody zwykle bezbolesne, poprzedzone podaniem środka znieczulającego działającego miejscowo. Pacjent może odczuwać niekiedy niewielki dyskomfort w trakcie zabiegu. Ważne jest, aby mnogie zmiany nie były usuwane jednocześnie. Zaobserwowano bowiem, że po usunięciu kilku, reszta ustąpiła samoistnie.

Farmakoterapia brodawek zwykłych opiera się na miejscowej aplikacji 15% kwasu salicylowego, którego działanie opiera się głównie na redukcji nawarstwionego hiperkeratotycznego naskórka. W ostatnim czasie terapia brodawek została wzbogacona o imikwimod, pobudzając aktywność komórek układu immunologicznego wzmaga lokalny odczyn zapalny i zwiększa szanse na eliminację infekcji wirusem HPV.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że wymienione metody terapii są skuteczne jedynie w około 50% przypadków, a samo leczenie twa zwykle kilka lat.

Brodawki zwykłe - zapobieganie

Do najlepszych metod profilaktyki brodawek zwykłych (kurzajek) zalicza się:

• unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami cierpiącymi na brodawki zwykłe lub u których stwierdzono obecność wirusa brodawczaka ludzkiego;
• szczepienia ochronne przeciwko niektórym typom wirusa brodawczaka ludzkiego – obecnie nagłośnione głównie w przypadku typów 16. i 18. przyczyniających się do rozwoju raka szyjki macicy, mają sens jedynie u osób, u których nie stwierdzono obecności materiału genetycznego wirusa, czyli w praktyce zwykle u dzieci i młodzieży do lat 13;
• zapobieganie o ile to możliwe spadkom odporności w przebiegu schorzeń z niedoborami immunologicznymi;
• unikanie, o ile to możliwe leków obniżających odporność;
• wprowadzenie zbilansowanej diety bogatej w minerały oraz witaminy;
• leczenie choroby alkoholowej, narkomanii, anoreksji oraz bulimii;
• skuteczne leczenie chorób nowotworowych, a jeśli to niemożliwe – wprowadzenie zbilansowanej diety zapewniającej odpowiednią dobową podaż substancji odżywczych.

Brodawki zwykłe są niezwykle częstą przypadłością polskiego społeczeństwa, głównie ze względu na ogromną częstość występowania infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego. Ponadto do wysiewu zmian coraz częściej przyczyniają się schorzenia przebiegające ze spadkiem odporności komórkowej (np. AIDS) oraz terapie obniżające odporność (w profilaktyce odrzucania przeszczepionych narządów oraz chorobach z autoagresji). Zmiany pojedyncze zwykle nie są obciążeniem dla osoby chorej. Warto jednak skonsultować się z dermatologiem w celu ustalenia właściwego schematu postępowania. Jest bowiem ogromna szansa na eliminację wykwitów, a przede wszystkim pomoże to zwiększyć komfort psychiczny pacjenta. Ma on bowiem poczucie, że podjął odpowiednie kroki, aby poprawić swój stan zdrowia.

• Przeczytaj także: Kurzajki stóp - jak le leczyć?

Brodawki zwykłe - najczęsciej zadawane pytania

Jaki patogen odpowiedzialny jest za powstawanie brodawek zwykłych?

Czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój brodawek zwykłych jest wirus brodawczaka ludzkiego. Szacuje się, iż w polskiej populacji około 60% osób jest jego nosicielem.

Jakie sytuacje mogą się przyczynić do wysiewu zmian brodawkowatych?

Są to wszelkie schorzenia przebiegające z niedoborem odporności, głównie komórkowej, ponadto choroby nowotworowe, alkoholizm, narkomania, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz glikokortykosteroidów.

Jakie metody terapeutyczne są obecnie polecane w leczeniu brodawek zwykłych?

Wymienia się przede wszystkim zamrażanie ciekłym azotem, łyżeczkowanie oraz elektrokoagulację.