Wirus HPV – czy jest groźny? Objawy, badania, leczenie

Co to jest wirus HPV?

Zakażenie wirusem HPV jest niezwykle powszechne i jest jedną z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową. Szacuje się, że na całym świecie wirusem brodawczaka ludzkiego zakażonych jest około 650 milionów ludzi, a w pewnym momencie swojego życia około połowa aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn zostaje zainfekowana wirusem HPV. 

Istnieje ponad 100 typów wirusa HPV, w tym około 30 typów jest odpowiedzialnych za infekcje narządów moczowo-płciowych kobiet i mężczyzn, a wśród pozostałych typów znajdują się brodawczak ludzki na skórze i błonie śluzowej jamy nosowo-gardłowej.

Większość zakażeń przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie średnio po kilku miesiącach (do dwóch lat), a osoby zakażone często nie zdają sobie nawet z tego sprawy.

Do czynników ryzyka zakażenia wirusem HPV należy:

• infekcja HPV u partnera,
• wczesne rozpoczęcie życia płciowego,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• niedostatki higieny intymnej,
• duża liczba przebytych porodów,
• palenie papierosów (zwiększa prawdopodobieństwo choroby aż 2-4 krotnie),
• stosowanie niektórych doustnych środków antykoncepcyjnych,
• indywidualna niska wydolności układu immunologicznego pacjenta (niski poziom odporności przeciwwirusowej),
• leczenie immunosupresyjne (brak lub obniżenie odporności przeciwwirusowej),
• predyspozycje genetyczne,
• koinfekcje z innymi patogenami.

Wirusy HPV posiadają różny potencjał onkogenny – niektóre z nich wywołują łagodne zmiany na skórze i błonach śluzowych (tzw. brodawki), inne mogą być główną przyczyną rozwoju raka:

• szyjki macicy, 
• sromu,
• pochwy,
• odbytu,
• penisa,
• jamy ustnej,
• gardła.

Rozwój zmian przednowotworowych i nowotworowych w obrębie szyjki macicy dotyczy głównie kobiet po 35. roku życia, narażonych na przewlekłą infekcję wywołaną tzw. wirusami onkogennymi (głównie typ 16 i 18 HPV).

Objawy wirusa HPV

Zakażenie wirusem HPV może przebiegać na wiele sposobów. Często infekcja rozwija się w obrębie narządów płciowych (zarówno u kobiet, jak i mężczyzn), a wówczas bywa, że w ogóle nie daje o sobie znać i przebiega bezobjawowo, aż do samoistnego ustąpienia.

Niekiedy też faza utajona trwa latami, a – w przypadku wirusów onkogennych – dopiero zmiany nowotworowe dają pierwsze objawy. Wirus HPV na pochwie może zostać pomylony z infekcją bakteryjną lub grzybiczą, dlatego symptomów, takich jak swędzenie, pieczenie czy bolesność okolic intymnych nie należy lekceważyć.

Zdarza się także, że infekcja wywołana wirusem brodawczaka ludzkiego umiejscawia się w obrębie innych narządów lub części ciała i wówczas inaczej wygląda jej przebieg:

• wirus HPV w jamie ustnej - zmiany najczęściej zlokalizowane są na języku, podniebieniu miękkim, migdałkach czy błonie śluzowej warg. Mają postać drobnych grudek o strukturze grzybiastej lub kalafiorowatej;
• wirus HPV – kłykciny -  są naroślami o charakterze łagodnym (nienowotworowym) i brodawczakowatej strukturze. Lokalizują się w obrębie narządów płciowych, okolicach odbytu, ale też w jamie ustnej czy krtani;
• wirus HPV – kurzajki - kurzajka, inaczej nazywana bywa brodawką i powstaje na skutek zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego. Najczęściej lokalizuje się na dłoniach lub stopach. Kurzajkami można zarazić się np., spacerując boso po basenie lub w innych miejscach użytku publicznego;
• wirus HPV – brodawki - wśród nich występują: brodawki skórne (zwykłe), płaskie, około-paznokciowe, brodawki stóp (kurzajki), brodawki płciowe (kłykciny kończyste). Brodawki wirusowe są zmianami zakaźnymi. Wirus wnika do dolnych partii naskórka przez mikrouszkodzenia.

Wirus HPV nie wywołuje opryszczki. Za jej powstawanie – zarówno na wargach, jak i zewnętrznych narządach płciowych – odpowiedzialny jest wirus HSV.

Badanie na wirusa HPV

Diagnostyka wirusa brodawczaka ludzkiego zlokalizowanego w obrębie narządów płciowych opiera się często na:

• cytologii bezbolesnym i nieinwazyjnym badaniu polegającym na pobraniu wymazu z błony śluzowej pochwy i szyjki macicy,
• kolposkopii – bezpiecznym badaniu obrazowym, podczas którego lekarz ginekolog ocenia aktualny stan powierzchni szyjki macicy, pochwy oraz sromu.

Wirusy HPV – zarówno te wysokiego jak i niskiego ryzyka – mogą powodować nieprawidłowe wyniki badania cytologicznego. Wyniki bywają określane mianem stopni lub grup:

• grupa I – najbardziej prawidłowa, oznacza brak jakichkolwiek zmian z błonie śluzowej szyjki macicy;
• grupa II – zwykle świadczy o obecności stanu zapalnego, często spotykana u kobiet aktywnych seksualnie;
• grupa III – oznacza obecność komórek zmienionych (dysplastycznych), jednak nie o charakterze nowotworowym;
• grupa IV – zwykle świadczy o obecności komórek nowotworowych.

Czy grupa 3 w cytologii może oznaczać wirusa HPV? Interpretacji wyników zawsze powinien dokonywać lekarz. Tylko specjalista w oparciu o wyniki badań, a także szczegółowy wywiad z pacjentem i jego ogólny obraz kliniczny, może postawić właściwą diagnozę.

Każda kobieta powinna regularnie odbywać wizyty u lekarza ginekologa i wykonywać badania cytologiczne w około trzyletnich odstępach. Koniecznie należy odwiedzić lekarza jeśli wystąpią jakiekolwiek zmiany w obrębie narządów płciowych (brodawki, kłykciny) lub pojawią się symptomy tj.:

• nietypowe krwawienia,
• bóle podbrzusza,
• ból po stosunku.

W przypadku wystąpienia zmian w postaci brodawek okolic odbytu, jamy nosowo-gardłowej czy skóry, należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

Istnieją testy na wirusa HPV polegające na wykonaniu wymazu z jamy ustnej lub narządów płciowych. Są one miarodajne i dają pełen obraz na temat obecności brodawczaka ludzkiego w organizmie lub jej braku.

Niestety w Polsce badania takie nie są refundowane, a w większości placówek za test na wirusa HPV trzeba zapłacić ponad 300 zł. Warto go jednak wykonać w razie podejrzenia obecności brodawczaka, ponieważ pozwala on określić również typ wirusa i jego onkogenność.

Jak pozbyć się wirusa HPV z organizmu?

Do tej pory nie odkryto uniwersalnej, skutecznej metody leczenia wirusa HPV każdego typu. Terapia w przypadku jego zdiagnozowania polega przede wszystkim na wspieraniu pracy układu immunologicznego, by organizm sam mógł poradzić sobie z eliminacją wirusa brodawczaka ludzkiego. Nie istnieje lek na wirusa HPV, który mógłby go całkowicie zwalczyć.

Zatem jak leczyć wirus HPV, by wywołana nim infekcja nie postępowała? Przeważnie stosowane jest miejscowe leczenie objawowe, niwelujące lub likwidujące powstałe zmiany – brodawki lub kłykciny. W przypadku wystąpienia zmian skórnych konieczna jest wizyta u dermatologa, natomiast zmiany w obrębie narządów płciowych u kobiet z reguły leczy specjalista ginekolog.

W niektórych przypadkach leczy się je z zastosowaniem terapii hormonalnej, w innych – miejscowymi lekami przeciwzapalnymi lub chirurgicznie. Można stosować techniki miejscowej destrukcji tkanek, np. kriokoagulację lub waporyzację.

Warto jednak pamiętać, że zawsze w sytuacji wskazującej na obecność w organizmie wirusa brodawczaka ludzkiego, należy skonsultować się z lekarzem celem wdrożenia odpowiedniego postępowania lub wykonania dodatkowych badań.

Leczenie naturalne wirusa HPV

Naturalne leczenie brodawczaka ludzkiego może być metodą wspomagającą terapię zaleconą przez lekarza, jednak nigdy nie może całkiem jej zastąpić. Co zabija wirusa HPV? Nie ma uniwersalnej substancji eliminującej wirusa HPV z organizmu, niemniej jednak, nawet po jego stwierdzeniu, warto stosować naturalne metody wspierania ogólnej odporności, ponieważ silny organizm lepiej radzi sobie ze zwalczaniem wszelkich wirusów.

Naturalne metody wspierania odporności to przede wszystkim:

• zdrowa dieta – powinna być dobrze zbilansowana, by dostarczać organizmowi wszelkich potrzebnych mu do prawidłowego funkcjonowania witamin i minerałów; warto zwiększyć spożycie surowych owoców i warzyw (szczególnie latem), ograniczyć natomiast używki i żywność wysoko przetworzoną;
• zdrowy tryb życia – polega przede wszystkim na regularności snu i wypoczynku; tylko organizm, który ma szansę systematycznie się regenerować, jest w stanie walczyć z chorobotwórczymi czynnikami;
• regularna aktywność fizyczna – ruch i wysiłek fizyczny są niezbędne, by organizm ludzki zachował dobrą kondycję; regularność ćwiczeń zapewnia dobre ukrwienie, a co za tym idzie – również dotlenienie i odżywienie wszystkich tkanek.

Wirus HPV u mężczyzn

Wirus brodawczaka ludzkiego groźny jest nie tylko dla kobiet. Na wywołane nim infekcje chorują również mężczyźni i także u nich z choroby przewlekłej może rozwinąć się rak:

• prącia,
• głowy i szyi,
• odbytu.

Objawy brodawczaka u mężczyzn zwykle pojawiają się bardzo późno – kiedy choroba jest już dalece zaawansowana. W większości przypadków zakażenie wirusem przebiega bezobjawowo i – podobnie jak u kobiet – zostaje samoistnie zwalczone przez organizm.

HPV u mężczyzn, oprócz różnego rodzaju nowotworów, może wywoływać zmiany na skórze, w jamie ustnej i krtani, brodawki i kurzajki oraz zmiany zlokalizowane w obrębie narządów płciowych. Kłykciny kończyste u mężczyzn mogą pojawić się:

• w rowku zażołędnym,
• w ujściu cewki moczowej,
• na trzonie prącia,
• na mosznie,
• w okolicy odbytu.

Zaobserwowanie tego rodzaju zmian należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.

Szczepienie mężczyzn na wirusa HPV również pozwala na uniknięcie wielu poważnych powikłań i chorób, w tym chorób nowotworowych. Dodatkowo chroni partnerkę przed rakiem szyjki macicy – jednym z najpowszechniej występujących u kobiet nowotworów.