Dla Ciebie, na zdrowie!

Łożysko przodujące - jakie są przyczyny i objawy?

Łożysko przodujące to nieprawidłowe umiejscowienie się łożyska, które powoduje komplikacje w trakcie ciąży, a także w czasie porodu. Objawia się krwawieniem z dróg rodnych, bólami dolnej części brzucha, a także skurczami macicy. Łożysko przodujące może być zagrożeniem zarówno dla matki, jak i nienarodzonego dziecka, dlatego w przypadku wystąpienia któregoś z symptomów konieczna jest pilna wizyta u lekarza ginekologa.
Kobieta w ciąży podczas konsultacji lekarskiej
Źródło: 123RF
Spis treści

Łożysko przodujące to stan, w którym łożysko zagnieździło się w dolnej części macicy i znajduje się (w całości lub częściowo) ponad ujściem wewnętrznym szyjki macicy, przykrywając je. Takie ułożenie łożyska powoduje komplikacje podczas ciąży i porodu (przede wszystkim krwawienie z dróg rodnych), które w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do zagrożenia zdrowia i życia ciężarnej i jej nienarodzonego dziecka. Łożysko przodujące występuje w 3 przypadkach na 1000 ciąż pojedynczych i 4 przypadkach na 1000 ciąż mnogich.

Zaburzenie to powinno być diagnozowane około 20-24. tygodnia ciąży – do tego bowiem czasu, na skutek znacznego wzrostu ciężarnej macicy, początkowo zbyt nisko położone łożysko może samoistnie odsunąć się od ujścia wewnętrznego szyjki macicy. Powoduje to automatyczne ustąpienie niebezpieczeństwa komplikacji i powikłań związanych z łożyskiem przodującym.

Reklama

Łożysko - czym jest?

Łożysko to organ, który powstaje w kilka tygodni po zapłodnieniu i implantacji blastocysty z trofoblastu (jednego z typów komórek powstałych z zapłodnionej komórki jajowej) i błony śluzowej macicy (endometrium) kobiety ciężarnej.

Jego funkcją jest dostarczenie zarodkowi odpowiedniej ilości składników odżywczych, odbieranie od niego zbędnych produktów przemiany materii, a także produkcja wielu hormonów, które odgrywają bardzo ważną rolę podczas ciąży, umożliwiając jej utrzymanie aż do porodu.

U człowieka łożysko ma owalny kształt, 20-25 cm średnicy i 2-2,5 cm grubości. Waży około 500 g. Z zarodkiem łączy je sznur pępowinowy, który zazwyczaj osiąga długość 55-60 cm. Łożysko składa się z kilkudziesięciu tzw. liścieni zbudowanych z licznych kosmków, w których znajdują się naczynia krwionośne.

Kosmki wnikają w głąb śluzówki macicy (endometrium) kobiety ciężarnej umożliwiając wymianę substancji odżywczych pomiędzy krwią matki a rozwijającym się dzieckiem. Prawidłowo łożysko powinno zagnieździć się (zaimplantować) na jednej ze ścian macicy (najczęściej przedniej lub tylnej) w jej górnym biegunie.

Jak do tej pory nie poznano przyczyn, z powodu których dochodzi do implantacji łożyska w nieodpowiednim (zbyt nisko położonym) punkcie macicy.

Reklama

Łożysko przodujące - rodzaje schorzenia

W zależności od ułożenia względem ujścia wewnętrznego szyjki macicy (i stopnia jego przysłonięcia) wyróżnia się następujące podtypy łożyska przodującego:

  • łożysko przodujące całkowicie – łożysko całkowicie przykrywa ujście wewnętrzne szyjki macicy;
  • łożysko przodujące częściowo – łożysko częściowo przykrywa ujście wewnętrzne szyjki macicy;
  • łożysko przodujące brzeżnie – najniżej położona część łożyska dochodzi do brzegu ujścia wewnętrznego szyjki macicy;
  • łożysko przodujące bocznie – łożysko znajduje się nisko w macicy, jego brzeg znajduje się w niewielkiej odległości od wewnętrznego ujścia szyjki macicy.

Reklama

Łóżysko przodujące - czynniki ryzyka

Odkryto szereg czynników zwiększających ryzyko powstania łożyska przodującego:

  • wielorództwo (5 lub więcej ciąż);
  • wystąpienie łożyska przodującego podczas jednej z poprzednich ciąż;
  • wiek ciężarnej poniżej 20 i powyżej 35 lat;
  • przebyte operacje ginekologiczne na macicy (m.in. łyżeczkowanie jamy macicy, usuwanie mięśniaków, cięcie cesarskie, aborcja);
  • ciąża mnoga;
  • palenie podczas ciąży;
  • używanie kokainy podczas ciąży.

Należy jednak pamiętać, że łożysko przodujące może pojawić się także u kobiety, u której nie występował żaden z powyższych czynników ryzyka! Biorąc pod uwagę powyższe, nie istnieje 100% skuteczny sposób zapobieżenia wystąpieniu łożyska przodującego podczas ciąży.

Reklama

Objawy łożyska przodującego

Łożysko przodujące to zaburzenie, które może przebiegać całkowicie bezobjawowo. W niektórych jednak przypadkach wywołuje jeden lub więcej z poniższych objawów:

  • Krwawienie z dróg rodnych o niewielkim lub dużym nasileniu, zazwyczaj bezbolesne i o nagłym początku. Wypływająca krew jest zazwyczaj jasnoczerwona. Do krwawienia najczęściej dochodzi w trzecim trymestrze ciąży, ale może się ono pojawić także wcześniej. Czasami krwawienie może na zmianę ustępować i nawracać.
  • Bóle w dolnej części brzucha - mogą być one łagodne lub nasilone, promieniować do okolicy krzyżowej lub wzdłuż nóg.
  • Skurcze (najczęściej regularne) macicy, uczucie parcia w dolnej części brzucha i okolicach miednicy.

Wystąpienie któregoś z powyższych objawów jest bezwzględnym wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem ginekologiem!

Reklama

Łożysko przodujące - wizyta u lekarza

Łożysko przodujące to stan, który może być potencjalnie niebezpieczny zarówno dla matki, jak i jej nienarodzonego dziecka. W razie wystąpienia któregoś z objawów tego zaburzenia konieczna jest pilna wizyta u lekarza ginekologa!

Wizyta u lekarza ginekologa kobiety ciężarnej powinna mieć następujący przebieg:

Podczas pierwszej wizyty lekarz zbiera wywiad, tzn. zapyta o:

  • dotychczasowy stan zdrowia pacjentki,
  • przebyte przez nią choroby,
  • hospitalizacje,
  • zabiegi operacyjne.
  • ogólne samopoczucie,
  • występowanie problemów ze snem, apetytem, wypróżnianiem się.

Padną również pytania o :

  • uczulenia (w tym także na leki) 
  • stosowane używki (papierosy, alkohol, substancje psychoaktywne, czyli np. narkotyki)
  • choroby, które występowały w najbliższej rodzinie (u rodziców, dziadków, rodzeństwa).

W wywiadzie pojawią się również pytania dotyczące objawów obecnych dolegliwości, a także o czas ich trwania, stopień nasilenia. Lekarz ginekolog dodatkowo skupi się na wywiadzie ginekologicznym, w którym spyta o:

  • wiek, w którym wystąpiła pierwsza miesiączka,
  • regularność i długość cykli miesięcznych,
  • obfitość i czas trwania krwawienia miesięcznego,
  • występowanie krwawień i plamień między miesiączkami,
  • obecność skrzepów w krwi miesiączkowej,
  • zespół napięcia przedmiesiączkowego,
  • datę pojawienia się ostatniej miesiączki.

Dodatkowo zapyta o przebyte ciąże (w tym także te zakończone poronieniem),

  • ich czas trwania,
  • sposób rozwiązania (naturalny, cięcie cesarskie),
  • występujące powikłania.

Padną również pytania dotyczące:

  • przebytych zabiegów ginekologicznych,
  • aktywności seksualnej
  • chorób przenoszonych drogą płciową.

Podczas kolejnych wizyt u tego samego lekarza nie jest już konieczne ponowne zbieranie wywiadu – lekarz zapyta tylko, czy coś zmieniło się od czasu ostatniej wizyty i przystąpi do dalszej części badania, czyli tzw. badania ogólnego. Jego wygląd różni się istotnie w zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjentki.

Do niezbędnego minimum badania należy:

  • dokładne obejrzenie ciała pacjenta,
  • zbadanie dotykiem głowy,
  • szyi,
  • brzucha,
  • pachwin,
  • kończyn.

Kolejnym etapem badania powinno być badanie gruczołów sutkowych (piersi). Polega ono na oglądnięciu i badaniu dotykiem piersi i ich okolic w różnych pozycjach ciała przyjmowanych przez pacjentkę. Podczas badania lekarz poszukuje:

  • zaczerwienienia,
  • zsinienia,
  • owrzodzeń
  • innych uszkodzeń skóry pokrywającej piersi.
  • guzków,
  • zgrubień lub stwardnień wewnątrz gruczołu piersiowego, mogących świadczyć o toczącym się tam procesie nowotworowym.

Badanie dotykiem pachy umożliwia wykluczenie powiększenia węzłów chłonnych (które następuje m.in. w przypadku zaplenia piersi lub rozwoju w nich zmian nowotworowych). Lekarz uciśnie też brodawki sutkowe – sprawdzi w ten sposób, czy nie pojawia się wyciek, który (poza okresem ciąży i laktacji) świadczyć może o schorzeniu rozwijającym się w gruczołach piersiowych (np. zapalenie, zmiany nowotworowe).

Końcowym elementem badania powinno być badanie ultrasonograficzne (USG). Badanie to odbywa się za pomocą sondy, którą wprowadza się przez pochwowo lub przez odbytniczo – umożliwia ona pokazanie na ekranie aparatu wyglądu narządów rodnych wewnętrznych. W bardziej zaawansowanej ciąży sondę przykłada się do skóry brzucha ciężarnej (badanie USG przez powłoki brzuszne) – w ten sposób można lepiej uwidocznić poszczególne części ciała rozwijającego się dziecka oraz łożysko i błony płodowe, co umożliwia ocenę, czy przebieg ciąży jest prawidłowy.

Jeżeli zdiagnozowano wystąpienie łożyska przodującego (zwłaszcza całkowicie lub częściowo), zarówno podczas ciąży, jak i porodu unika się przeprowadzania badania ginekologicznego. W rzadkich przypadkach, gdy podejrzewa się współwystępowanie innej choroby, badanie takie może zostać przeprowadzone przez doświadczonego położnika w bezpośredniej bliskości sali operacyjnej (na wypadek wystąpienia ciężkiego krwotoku).

Podczas każdej wizyty ciężarnej u ginekologa, lekarz powinien zmierzyć jej ciśnienie tętnicze krwi i przeprowadzić pomiar masy ciała. Dodatkowo podczas niektórych wizyt konieczne jest wykonanie szeregu obowiązkowych badań diagnostycznych m.in.:

  • badanie ogólne krwi,
  • moczu,
  • ocena markerów zakażenia niektórymi chorobami - np. kiłą, różyczką, toksoplazmozą, wirusowym zapaleniem wątroby typu C,
  • oznaczenie poziomu niektórych hormonów 
  • cukru we krwi

Reklama

Łożysko przodujące - badania USG

Łożysko przodujące wykrywa się za pomocą badania ultrasonograficznego (USG). Obecnie zaleca się, aby podczas rutynowego badania USG przez powłoki brzuszne przeprowadzanego pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży przeprowadzający je lekarz zwracał szczególną uwagę na położenie łożyska, aby wykluczyć lub potwierdzić jego niskie położenie.

Przezpochwowe badanie USG przeprowadza się u wszystkich pacjentek, u których w badaniu przez powłoki brzuszne stwierdzono łożysko znajdujące się w bezpośredniej bliskości ujścia wewnętrznego szyjki macicy.

Dalsze postępowanie powinno być następujące:

  • w razie podejrzenia bezobjawowego łożyska przodującego brzeżnie lub bocznie, badanie kontrolne odracza się do 36. tygodnia ciąży;
  • w razie podejrzenia łożyska przodującego centralnie, w 32. tygodniu ciąży wykonuje się przezpochwowe badanie USG w celu ustalenia sposobu postępowania w III trymestrze ciąży;
  • pacjentki, które krwawią hospitalizuje się, a następnie podejmuje się decyzję co do sposobu leczenia w zależności od ich stanu zdrowia.

Reklama

Leczenie łożyska przodującego

Istnieją dwie metody leczenia łożyska przodującego: zachowawcze i operacyjne.

1. Leczenie zachowawcze stosuje się, gdy dziecko jest niedojrzałe i niezdolne do życia poza ciałem matki oraz zdrowie lub życie matki nie jest bezpośrednio zagrożone. Leczenie zachowawcze obejmuje:

  • stosowanie środków tokolitycznych (zmniejszających czynność skurczową macicy),
  • podawanie glikokortykosteroidów (przyspieszających dojrzewanie płuc dziecka),
  • unikanie ewentualnych urazów (np. podczas przezpochwowego badania ginekologicznego),
  • zalecenie wypoczynku i leżenia w łóżku.

2. Leczenie operacyjne stosuje się, gdy dziecko jest dojrzałe i gotowe do życia poza ciałem matki lub zdrowie lub Zycie matki jest bezpośrednio zagrożone. Leczenie operacyjne polega na zakończeniu ciąży za pomocą cięcia cesarskiego.

Zapamiętaj! Łożysko przodujące to stan, w którym w każdej chwili mogą pojawić się krwotoki z dróg rodnych, które nieleczone mogą zagrozić życiu lub zdrowiu matki i jej nienarodzonego dziecka.

Zdiagnozowane bezobjawowe łożysko przodujące nie jest wskazaniem do hospitalizacji. Jednakże kobieta z tą przypadłością, musi przestrzegać kilku zasad:

  • jeżeli pojawi się krwawienie z dróg rodnych (nawet niewielkie), natychmiast udać się do najbliższego szpitala ginekologiczno-położniczego!
  • unikać dużego wysiłku i obciążeń (np. podnoszenia ciężkich przedmiotów);
  • unikać stosowania tamponów;
  • zasięgnąć porady lekarskiej, co do możliwości uprawiania seksu podczas ciąży;
  • informować lekarza, do którego zgłasza się na wizytę, o rozpoznaniu i przypominać mu o konieczności unikania przezpochwowego badania ginekologicznego.

Łożysko przodujące - najczęściej zadawane pytania

Co to jest łożysko przodujące?

Łożysko przodujące to stan, w którym łożysko zagnieździło się w dolnej części macicy i znajduje się (w całości lub częściowo) ponad ujściem wewnętrznym szyjki macicy blokując je. Takie ułożenie łożyska powoduje komplikacje podczas ciąży i porodu (przede wszystkim krwawienie z dróg rodnych), które w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do zagrożenia zdrowia i życia ciężarnej i jej nienarodzonego dziecka.

Jakie są objawy łożyska przodującego?

Łożysko przodujące to zaburzenie, które może przebiegać całkowicie bezobjawowo. W niektórych jednak przypadkach wywołuje jeden lub więcej z poniższych objawów:

  • Krwawienie z dróg rodnych o niewielkim lub dużym nasileniu, zazwyczaj bezbolesne i o nagłym początku. Wypływająca krew jest zazwyczaj żywoczerwona (krwawienie tętnicze). Do krwawienia najczęściej dochodzi w trzecim trymestrze ciąży, może się jednak pojawić także wcześniej. Czasami krwawienie może na zmianę ustępować i nawracać.
  • Bóle w dolnej części brzucha - mogą być one łagodne lub nasilone, promieniować do okolicy krzyżowej lub wzdłuż nóg.
  • Skurcze (najczęściej regularne) macicy, uczucie parcia w dolnej części brzucha i okolicach miednicy.

Wystąpienie któregoś z powyższych objawów jest bezwzględnym wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem ginekologiem!

Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia łożyska przodującego?

Należą do nich:

  • wielorództwo (5 lub więcej ciąż);
  • wystąpienie łożyska przodującego podczas jednej z poprzednich ciąż;
  • wiek ciężarnej poniżej 20 i powyżej 35 lat;
  • przebyte operacje ginekologiczne na macicy (m.in. łyżeczkowanie jamy macicy, usuwanie mięśniaków, cięcie cesarskie, aborcja);
  • ciąża mnoga;
  • palenie podczas ciąży;
  • używanie kokainy podczas ciąży.

Należy jednak pamiętać, że łożysko przodujące może pojawić się także u kobiety, u której nie występował żaden z powyższych czynników ryzyka!

Czytaj również

Bibliografia

  • Bręborowicz, GH. (red.),Położnictwo i ginekologia, tom 1.,Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2008
  • Oppenheimer, L.,Diagnosis and management of placenta previa.,J Obstet Gynaecol Can.,2007 Mar
  • .,Diagnostyka i leczenie w przypadku łożyska przodującego i łożyska przodującego przyrośniętego. Aktualne (2005 r.) wytyczne Royal College of Obstetricians and Gynaecologists,Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo .,2006/03
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Patologia ciąży
Pępowina dwunaczyniowa - przyczyny i wady genetyczne. Co oznacza i jakie są zalecenia?
Odcinanie pępowiny dwunaczyniowej po narodzinach dziecka
Łożysko przodujące - jakie są przyczyny i objawy?
Kobieta w ciąży podczas konsultacji lekarskiej
Zaśniad groniasty - przyczyny, objawy, leczenie
Kobieta trzymająca w dłoni test diagnostyczny

Reklama


Czy gluten naprawdę szkodzi? 😯
Poznaj mity!