Reklama
Budowa i funkcje macicy w ciąży
Macica to istotna część żeńskich narządów rozrodczych, która składa się z czterech odcinków:
- szyjki,
- cieśni,
- trzonu,
- dna.
Najbliżej ujścia dróg rodnych znajduje się szyjka macicy. To kanał, który łączy pochwę z jamą macicy. Pierwszym zadaniem szyjki macicy jest stworzenie plemnikom odpowiedniej drogi do zapłodnienia.
To właśnie na tym odcinku dochodzi do wydzielania się śluzu, który albo stanowi zaporę dla plemników, albo odpowiednie środowisko, sprzyjające zapłodnieniu. Zresztą to właśnie na obserwacji tej substancji bazują m.in. naturalne metody planowania rodziny.
Po tym, jak dojdzie do zapłodnienia, to jama macicy staje się właściwym miejscem, do którego zmierza i gdzie znajduje się przez okres ciąży zapłodniona komórka jajowa. Istotną funkcją macicy jest więc umożliwienie rozwoju płodu aż do momentu porodu.
Macica, a dokładniej mięśnie gładkie jej trzonu, odpowiadają za skurcze pozwalające kobiecie wydanie dziecka na świat.
O tym, że kobieta jest w ciąży, lekarz może orzec np. na podstawie obserwacji szyjki macicy.
Jak wygląda szyjka macicy w ciąży, na jej początku? Ta część macicy pod wpływem hormonów staje się:
- zasiniona,
- obkurczona,
- miękka.
Najważniejszą funkcją szyjki macicy w okresie ciąży jest ochrona zarodka przed przedwczesnym porodem albo infekcją. Ponadto, szyjka podtrzymuje macicę, w której znajduje się płód i ma istotne znaczenie podczas porodu. To właśnie jej rozwarcie pomaga dziecku w przyjściu na świat.
Z kolei najdalej położoną od ujścia pochwy częścią macicy jest jej dno. Jakie są funkcje dna macicy u ciężarnej?
Od chwili zapłodnienia dno zaczyna nieustannie się podnosić w stronę mostka. W ten sposób stwarza miejsce dla rozwijającego się płodu. Wysokość dna macicy to częsty wyznacznik pozwalający na rozpoznanie ciąży mnogiej.
Budowa i funkcje macicy przekładają się więc bezpośrednio na zapewnienie płodowi odpowiednich warunków do bezpiecznego rozwoju.
Reklama
Gdzie jest i jak rośnie macica w ciąży?
Jak pisze w swojej publikacji Krzysztof Rydlewski z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, wśród najpowszechniejszych przemian u kobiety występujących w okresie ciąży wyróżnia się powiększoną macicę. To właśnie ten narząd zmienia się w sposób najbardziej spektakularny u ciężarnej, co widzą – na kolejnych etapach ciąży – także postronni.
Jak rośnie macica w ciąży? Oczywiście, ten proces nie jest nagły, ale zachodzi stopniowo wraz z naturalnym wzrostem płodu, a także przemianami hormonalnymi, którym poddany jest organizm przyszłej mamy. Na początku ciąży macica powiększa się pod wpływem działania estrogenów.
Następne tygodnie to czas, gdy płód rośnie, a macica przybiera określonego kształtu. Jak zapewne wiemy, potoczne określenie „brzuszek ciążowy” odnosi się właśnie do powiększonej macicy.
Wyczuwalną macica w ciąży staje się około 15 tygodnia. Wówczas brzuch kobiety zaczyna się zaokrąglać. Wystarczy położyć rękę na brzuchu. Macicę – jak wskazuje dr med. A. Bacz – można wyczuć bezpośrednio przez powłoki brzuszne podczas badania palpacyjnego nawet w 12 tygodniu ciąży.
Ile waży macica w ciąży? W przebiegu całej ciąży z małego narządu przypominającego gruszkę o wadze 70g przemienia się w mięsień ważący około 1 kg i mieszczący około 5 litrów.
Takie parametry przywołuje dr med. Andrzej Bacz w publikacji „Zmiany fizjologiczne u kobiet w ciąży”. Co więcej, według specjalisty, powiększenie macicy nie przebiega w sposób symetryczny – widać je lepiej przy dnie macicy, a więc w górnej części tego narządu.
Tym samym, staje się źródłem nacisku na inne tkanki i narządy. Rosnąca macica ma wpływ np. na pęcherz moczowy, dlatego kobieta w zaawansowanej ciąży zwykle częściej oddaje mocz.
Poza tym, powiększona macica sprawia, że jelita u ciężarnej są wyżej. Ma to znaczenie podczas diagnostyki różnych dolegliwości, w tym zapalenia wyrostka robaczkowego. U kobiety w takim stanie, ból związany z atakiem, może być zlokalizowany wyżej niż u pozostałych pacjentów.
Ponadto, powiększająca się macica - według wskazań K. Rydlewskiego - to większe ryzyko refluksu żołądkowego. Ucisk wywierany przez ten organ na układ pokarmowy prowadzi do zawracania treści żołądkowej do przełyku. Wywołuje to uczucie pieczenia.
Proces podnoszenia się macicy trwa praktycznie do ostatnich tygodni, z wyjątkiem czasu przed samym porodem. Końcówka ciąży to moment, gdy dno macicy obniża się na wysokość pępka. To informacja dla kobiety i lekarza, że poród jest już blisko.
Warto też wspomnieć o tym, jak boli macica w ciąży. Początkowo ból może być związany z implantacją zarodka. Pobolewanie zwykle przypomina dolegliwości przed miesiączką. Z czasem, gdy macica się rozciąga, nierzadko występuje jej kłucie i większa tkliwość. To jednak zjawiska naturalne, które zwykle nie wiążą się z problemami z rozwojem ciąży czy zdrowiem przyszłej matki.
Reklama
Jak wygląda macica w ciąży tydzień po tygodniu?
Czy wiesz, że macica w ciąży tydzień po tygodniu nie tylko zmienia swoją wielkość, ale też może być bardziej miękka lub twarda. Na co dzień, gdy kobieta nie spodziewa się dziecka, jej macica jest twarda. Natomiast macica w ciąży staje się miękka.
W pierwszych tygodniach oraz w miesiącach, np. w 6 tygodniu ciąży, lekarz w badaniu ginekologicznym wyczuwa jej rozpulchnienie.
Co dzieje się dalej? Przyjrzyjmy się dokładniej, jak wygląda macica w ciąży. Oto przegląd jej wzrostu:
- w 7-8 tygodniu lekarz zauważy, że narząd ten jest miękki i powiększony, np. wielkości cytryny;
- macica w 9 tygodniu ciąży oraz w 10 tygodniu ciąży będzie już nieco większa i przypomni rozmiarem jajko gęsi;
- macica w 11 tygodniu ciąży – jej wielkość porównuje się z rozmiarem np. do małego cytrusa;
- macica w 12 tygodniu ciąży – wielkością przypomina zaciśniętą pięść;
- macica w 14 tygodniu ciąży i w 15 tygodniu ciąży – jej rozmiar jest zbliżony do większego grejpfruta;
- macica w 16 tygodniu ciąży – to moment, gdy macica podnosi się do góry, przez co czujesz mniejsze parcie na pęcherz. To wrażenie powróci w następnych tygodniach, gdy dziecko stanie się większe;
- macica w 17 tygodniu ciąży oraz macica w 18 tygodniu ciąży - swoim rozmiarem przypomina melona;
- macica w 20 tygodniu ciąży – to półmetek ciąży, Twój brzuszek ciążowy jest już widoczny.
Istotny wzrost macicy następuje około 32 tygodnia ciąży. Wówczas narząd powiększa się nawet kilkadziesiąt razy.
Powiększona macica w ciąży i jej systematyczne wzrastanie świadczy o naturalnym rozwoju płodu. Zahamowanie jej wzrostu może być związane z zatrzymaniem wzrastania dziecka, co z pewnością lekarz uchwyci podczas badań.
Bardzo ważnym zjawiskiem jest stawiająca się macica w ciąży. Inaczej to po prostu twardniejąca macica w ciąży. To sygnał, że ciało kobiety przygotowuje się do porodu, przez co brzuch staje się coraz bardziej twardy i wyczuwalne jest jego napięcie.
Napięta macica w ciąży zaawansowanej nie powinna więc być powodem do niepokoju. Należy natomiast zgłosić się czym prędzej po pomoc w przypadku, gdy na wczesnych etapach ciąży pojawi się twardość podbrzusza. Może to świadczyć o odklejeniu się łożyska czy też o poronieniu.
Naturalnym przygotowaniem organizmu do wydania na świat dziecka jest też obniżenie się macicy. Jednak, gdy pojawia się obniżona macica w ciąży wczesnej, może to wskazywać na zagrożenie poronieniem albo przedwczesnym porodem.
Zagrożenie stanowi także wypadająca macica w ciąży, ponieważ może prowadzić do poronienia. Taka dolegliwość ma związek z osłabieniem narządów rodnych i wymaga dalszej diagnostyki.
Reklama
Szyjka macicy w ciąży
Szyjka macicy to kanał, którym plemniki dostają się do komórki jajowej. Od śluzu wydzielanego w tym miejscu zazwyczaj zależy powodzenie takiej misji. Jak już wspomnieliśmy, szyjka macicy w ciąży wygląda specyficznie. Jest miękka, nieco obkurczona i wydłużona.
Po zapłodnieniu jej ujście jest zamykane przez czop śluzowy, chroniący płód. Szyjka macicy ma długość około 3-5 cm, jednak z czasem może ulec wydłużeniu, do np. 6 cm. Długa szyjka macicy w ciąży to normalne zjawisko - tuż po zapłodnieniu ta część staje się długa, twarda i wysoka.
Czasem kobiety borykają się też ze skróconą szyjką macicy w ciąży. Wskazaniem do ścisłej kontroli lekarskiej jest długość niższa niż 3 cm. Wymagającym szczególnej uwagi zjawiskiem jest występująca między 14 a 34 tygodniem ciąży szyjka macicy krótsza niż 2,5 cm.
Od czego skraca się szyjka macicy w ciąży? Wpływ na to mają takie czynniki jak:
- intensywny styl życia,
- wcześniejsze poronienia i porody,
- ciężka praca fizyczna,
- urazy i leczenie szyjki macicy w przeszłości,
- nadmiar stresu.
Klasyczne objawy skracania się szyjki macicy to:
- nadmiar gęstej wydzieliny z pochwy,
- ból w odcinku krzyżowym,
- krwawienia albo plamienia,
- ucisk w pochwie.
Lekarz podczas badania USG albo badania palpacyjnego sprawdzi, gdzie umiejscowiona jest szyjka macicy w ciąży nisko czy wysoko. Jej skracanie na długo przed porodem wymaga kontroli, a nierzadko podjęcia również wielu czynności zapobiegawczych, np. przedwczesnemu przyjściu na świat dziecka. Decyzję w tym zakresie podejmuje lekarz. Skracanie się szyjki macicy w ciąży jest nieodwracalne – można ten proces jednak zatrzymać lub spowolnić np. poprzez specjalistyczne szwy czy pessar kołnierzowy, np. w formie silikonowego pierścienia.
Otwarta szyjka macicy w ciąży powinna wystąpić dopiero pod koniec III trymestru, gdy organizm zacznie przygotowywać się do porodu. Po tym, jak duże jest rozwarcie, lekarz nierzadko ocenia możliwość np. porodu naturalnego. Oznaką zbliżającego się porodu jest również miękka szyjka macicy w ciąży.
Na skutek hormonów staje się ta część rozpulchniona i szersza. Takie symptomy nie powinny jednak pojawić się za wcześnie, gdyż mogą wskazywać na ryzyko przedwczesnego porodu.
Przyczyny takiego stanu to m.in.:
- zaburzenia hormonalne,
- wady szyjki macicy,
- uszkodzenie szyjki macicy w przeszłości w wyniku zabiegu.
Miękka szyjka macicy może dawać przyszłej mamie sygnały (np. plamienia), ale też w żaden sposób się nie ujawniać. Z tego ostatniego powodu tak istotne są regularne kontrole u ginekologa.
Reklama
Dno macicy w ciąży. Co oznacza obniżone?
Położenie dna macicy, końcowego jej odcinka, dostarcza wielu informacji o ciąży.
Na podstawie wysokości dna macicy w ciąży można ustalić:
- wielkość macicy,
- wiek ciąży,
- wady rozwojowe,
- małowodzie lub wielowodzie,
- ułożenie dziecka,
- czy dziecko rozwija się prawidłowo.
Jak powiększa się macica w ciąży? Badanie wysokości jej dna jest przeprowadzane w sumie około 8 razy na poszczególnych etapach ciąży. Może to sugerować, ile razy powiększa się macica w ciąży. Cała procedura odbywa się w pozycji leżącej i polega na palpacyjnej ocenie położenia dna macicy w jamie brzusznej.
Warto zwrócić uwagę na aspekt techniczny związany z tym, jak wygląda oznaczenie dna macicy w ciąży. Wysokość ta jest mierzona od szczytu kości łonowej do dna macicy. Wyraża się ją w centymetrach jako SF.
Sprawdźmy dokładnie, gdzie jest macica w ciąży, określając miejsce położenia dna macicy w poszczególnych tygodniach ciąży:
- w 8 tygodniu – dno macicy jest zlokalizowane na wysokości spojenia łonowego,
- w 16 tygodniu – na wysokości 1-2 palców nad spojeniem łonowym,
- w 20 tygodniu – na szerokość 2-3 palców poniżej pępka,
- w 24 tygodniu – na wysokości pępka,
- w 28 tygodniu – na szerokość 2-3 palców powyżej pępka,
- w 32 tygodniu – dno macicy znajduje się pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym,
- w 36 tygodniu – pod łukami żebrowymi,
- w 40 tygodniu – poniżej łuków żebrowych.
Widać tu również jak szybko wzrasta płód. Wraz z jego rozwojem, macica się powiększa i przesuwa ku górze, w stronę mostka. Jak wyczuć dno macicy w ciąży samodzielnie? Połóż rękę na swoim brzuchu w miejscu, gdzie według wskazanych wytycznych znajduje się dno macicy. Jeżeli poczujesz twardą wypukłość, będzie to dno macicy.
Czy położone nisko dno macicy w ciąży jest powodem do zmartwień? Jego obniżenie sugeruje, że organizm przygotowuje się do porodu. To normalny objaw w zaawansowanej ciąży, gdy już oczekujesz przyjścia na świat dziecka. Na około 2-3 tygodnie przed porodem dziecko zmienia swoją pozycję.
Natomiast na wcześniejszych etapach ciąży należy zgłosić ten objaw lekarzowi, ponieważ może to zwiastować przedwczesny poród albo zwiększać ryzyko poronienia.
Reklama
Jak wygląda macica po porodzie?
Tuż po porodzie macica zaczyna stopniowo wracać do swojego stanu poprzedniego. Obkurczanie macicy nie jest nagłe, ale wymaga czasu. Ile trwa ten proces? Jak długo obkurcza się macica po porodzie?
Najintensywniejsze obkurczanie pojawia się już w 1 dobie od porodu, co jednak nie przekłada się na zmiany w wyglądzie brzucha mamy. Kobieta nie założy np. spodni sprzed ciąży, jej powiększony brzuch nadal jest widoczny. To naturalne. Trzeba dać czas organizmowi na dojście do siebie, a ten regeneruje się dość szybko.
Zazwyczaj już po 2 tygodniach od narodzin dziecka narząd ten przestaje być już wyczuwalny przez powłoki brzuszne. Swój naturalny rozmiar macica osiąga jednak dopiero po 6-8 tygodniach od porodu. Pierwsze tygodnie mogą być dla kobiety bardzo bolesne, zwłaszcza w trakcie karmienia piersią.
Ile czasu obkurcza się macica po CC? Obkurczanie macicy po porodzie przez cesarskie cięcie trwa zwykle tyle samo, co po porodzie naturalnym, choć w niektórych przypadkach – z uwagi na powikłania lub gorszą regenerację – może wydłużyć się np. do 8-10 tygodni.
Wszystko zależy od indywidualnych możliwości organizmu. Kobieta musi liczyć się z ryzykiem większej liczby powikłań, dbać o bliznę na macicy.
Jeżeli macica po CC nie obkurcza się wystarczająco szybko, konieczne staje się podanie leków wspomagających ten proces. Takie preparaty zawierają substancję przypominającą oksytocynę, wytwarzaną w trakcie porodu naturalnego i wspomagającą m.in. naturalne obkurczanie się macicy.
Jeżeli macica obkurcza się prawidłowo, pojawiają się też odchody połogowe i krwawienie, co wskazuje na proces gojenia się tego narządu. Słabe krwawienie lub nieprzyjemny zapach mogą sygnalizować problemy, które należy zgłosić lekarzowi.
Zwykle po pierwszym porodzie cofanie się zmian, jakie zaszły w macicy, nie jest tak bolesne. Dopiero w kolejnych ciążach czas regeneracji organizmu może się wydłużyć, a cały proces obkurczania wywołuje większe dolegliwości bólowe.
Macica naturalnie się obkurcza poprzez wpływ:
- karmienia piersią,
- regularnego oddawania moczu,
- masażu macicy.
Powrót do stanu sprzed ciąży może trwać jednak znacznie dłużej niż połóg, nawet rok. Istotną rolę w dochodzeniu do siebie pełni również wsparcie fizjoterapeuty uroginekologicznego. Do specjalisty można zgłosić się już w okresie połogu w celu określenia stanu mięśni dna miednicy, które zostały rozciągnięte w czasie porodu.
Dla mam, które rodziły przez CC, taka wizyta będzie okazją do tego, by dowiedzieć się m.in. jak zmobilizować bliznę do gojenia się. Ciąża to stan, który może prowadzić również do osłabienia siły mięśniowej, co nierzadko objawia się np. nietrzymaniem moczu czy bólami kręgosłupa.
Fizjoterapeuta uroginekologiczny to osoba, która zaproponuje rozwiązania wspierające walkę z tymi dolegliwościami.
Obniżona macica to powikłanie po porodzie. To konsekwencja osłabienia pochwy i jej podparcia. Takie zjawisko może mieć związek z wysoką masą urodzeniową dziecka, wynoszącą powyżej 4 kg.
Wypadająca macica, bo tak niekiedy określa się ten problem, może objawiać się np. poprzez:
- uczucie parcia oraz ciężkości,
- trudności z oddawaniem moczu,
- ból w podbrzuszu,
- niemożliwość podjęcia współżycia,
- nietrzymanie stolca oraz gazów,
- a nawet wysuwanie się macicy na zewnątrz.
Takie dolegliwości leczy się m.in. zakładając pessary, a także – w bardziej zaawansowanych przypadkach – stawiając na leczenie operacyjne.
Ciąża to wyjątkowy czas, kiedy kobieta i bliskie jej osoby mogą obserwować przemiany zachodzące w jej ciele. Zmiany macicy są jednak najbardziej spektakularne, a powrót macicy do stanu sprzed ciąży trwa nie tylko w połogu, ale może zająć znacznie więcej czasu
