Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!

Niedobór witaminy K - objawy, badanie

Niedobór witaminy K skutkuje zaburzeniem prawidłowego krzepnięcia krwi, co może się objawiać krwawieniami z błon śluzowych, obfitymi miesiączkami, krwiomoczem, a także długotrwałym krwawieniem w wyniku urazu. Niedobory należy uzupełniać właściwą dieta oraz suplementami.
Produkty zawierające witaminę K
Źródło: 123RF
Spis treści

Witamina K to zbiorcza nazwa dla grupy związków, które pod względem chemicznym są pochodnymi chinonowymi, wykazującymi aktywność przeciwkrwotoczną. Do tej grupy należą:

  • filochinon (witamina K1) – występująca w świecie roślinnym,
  • menachinon (witamina K2) – produkowana przez drobnoustroje, również przez florę jelitową, stanowi częściowe źródło zapotrzebowania na witaminę K u dorosłego człowieka,
  • menadion (syntetyczna witamina K3).

Właściwości wszystkich trzech związków są podobne.

Rola witaminy K w organizmie

Najważniejszą funkcją witaminy K jest regulacja krzepliwości krwi – jest ona niezbędna do syntezy białek związanych z tym procesem. Witamina K kontroluje wytwarzanie wątrobowych czynników krzepnięcia: II (protrombiny), VII, IX i X. Bierze również udział w aktywacji 10-12 czynników krzepnięcia krwi. Ponadto uczestniczy w syntezie białek kości, poprzez regulację mineralizacji kości. Ma również właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybiczne.

Reklama

Źródła witaminy K

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K jest pokrywane z dwóch źródeł, tj.:

  • z żywności,
  • syntezy bakteryjnej w jelitach.

W żywności witamina K występuje zarówno w produktach roślinnych, jak i zwierzęcych. Bogatym jej źródłem są zielone warzywa liściaste (zawartość witaminy K jest w przybliżeniu równa ilości chlorofilu). Natomiast nie ma jej w bezchlorofilowych (niezielonych) roślinach – do grupy tej zaliczane są owoce i produkty zbożowe, ubogim źródłem są również mięso i mleko. Poniższa tabela przedstawia źródła pokarmowe witaminy K z podziałem na jej zawartość w poszczególnych produktach:

Zawartość witaminy K [µg/100 g]
poniżej 50 powyżej 50
mleko, mięso, ser, masło, chleb, jaja, ziemniaki, marchew, olej kukurydziany, pomidory, groszek zielony, banany, kawa, brzoskwinie, pomarańcze szpinak, sałata, kapusta, kalafior, wątroba wołowa, brukselka, herbata zielona

Szacuje się, że z produktów warzywnych organizm jest w stanie wykorzystywać od 30 do 70% zawartej w nich witaminy K. Obróbka termiczna (w tym również sterylizacja) i przechowywanie raczej nie powodują strat tej witaminy.

Reklama

Przyczyny niedoboru witaminy K

Obecnie niedobory witaminy K należą do rzadkości, powszechnie występuje ona w żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, a prawie połowa dostarczana jest z syntezy bakteryjnej w jelicie. Ponadto w organizmie istnieje biochemiczny mechanizm odzyskiwania witaminy K, który osobom dorosłym gwarantuje odpowiednią ilość tego składnika.

Jednakże niedobór witaminy K może pojawić się u dorosłych:

  • otrzymujących w pokarmach niewielkie jej ilości,
  • po urazach,
  • po rozległych zabiegach operacyjnych,
  • w wyniku długotrwałego żywienia pozajelitowego z (lub bez) jednoczesnym stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania.

Osoby w każdym wieku mogą być narażone na niedobór witaminy K, jeśli występuje u nich:

  1. niedrożność dróg żółciowych,
  2. zaburzenia wchłaniania
  3. jakakolwiek choroba mająca związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem miąższu wątrobowego.

Pacjenci stosujący pewne leki, m. in.

  • przeciwdrgawkowe,
  • przeciwkrzepliwe,
  • niektóre antybiotyki (zwłaszcza cyklosporyny),
  • pochodne kwasu salicylowego 
  • znacznie zwiększone dawki witaminy A i E

mają większe ryzyko wystąpienia krwawień związanych z niedoborem.

Niedobór witaminy K pojawia się czasami u ludzi starszych, głównie w wyniku zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego, obniżonego wydzielania żółci, chorób wątroby lub z powodu stosowania antybiotyków i innych leków.

Narażone na niego są również noworodki i to one stanowią najliczniejszą grupę, w której pojawiają się objawy niedoboru. Dzieje się tak, gdyż zaraz po urodzeniu ich układ pokarmowy nie jest jeszcze zasiedlony przez bakterie (które mogłyby syntetyzować witaminę K), a mleko kobiece zawiera niewielkie ilości tego składnika. Dlatego noworodkom po urodzeniu podaje się profilaktyczną pojedynczą dawkę witaminy K.

Reklama

Objawy niedoboru witaminy K

Objawy wywołane są przez zaburzenie prawidłowego funkcjonowania układu krzepnięcia krwi. Głównym objawem jest krwawienie, które może wynikać zarówno z niewystarczającej podaży tej witaminy w pożywieniu, jak i z innych przyczyn (patrz punkt Przyczyny niedoboru), np. z powodu przyjmowania leków mających antagonistyczne działanie w stosunku do witaminy K. Do objawów zalicza się również:

  • łatwe powstawanie sińców,
  • krwawienie z błon śluzowych, np.: krwawienia z nosa, krwotoki z przewodu pokarmowego,
  • obfite miesiączki,
  • krwiomocz,
  • sączenie z miejsc nakłucia lub nacięcia powstałych podczas urazu,
  • krwotoki wewnątrzczaszkowe (szczególnie niebezpieczne!).

Reklama

Niedobór witaminy K - choroba krwotoczna noworodków

Choroba krwotoczna noworodków wynikająca z niedoboru witamy K zwykle pojawia się od 1 do 7 dni od urodzenia i może przejawiać się krwotokami:

  • pod powierzchnią skóry,
  • z przewodu pokarmowego,
  • klatki piersiowej
  • w skrajnych przypadkach – wewnątrzczaszkowymi.

Późna choroba krwotoczna może pojawić się w okresie do 3 miesięcy po urodzeniu. Ma podobne objawy jak postać występująca w pierwszym tygodniu życia dziecka, dodatkowo towarzyszą jej zaburzenia wchłaniania i problemy z wątrobą. Ryzyko wystąpienia obu postaci choroby krwotocznej jest większe, jeśli matka zażywa:

  • leki przeciwpadaczkowe z grupy pochodnych hydantoiny,
  • antybiotyki z grupy cefalosporyn,
  • leki przeciwzakrzepowe z grupy pochodnych kumaryny.

Reklama

Niedobór witaminy K - badania i leczenie

Rozpoznanie niedoboru witaminy K ustala się na podstawie objawówm oraz danych z wywiadu lekarskiego przeprowadzonego z pacjentem. W badaniach laboratoryjnych parametry potwierdzające niedobór tego składnika to wydłużone PT (czas protrombinowy) i PTT (czas częściowej tromboplastyny).

W leczeniu najczęściej stosowany jest filochinon (witamina K1) – najlepszy efekt uzyskuje się podając dawkę leczniczą podskórnie lub domięśniowo. Dawka może być powtórzona po kilku godzinach. Poprawa może być widoczna już po 1-2 godzinach, ale najczęściej jest to 3-6 godzin. Czasami podczas podawania filochinonu mogą wystąpić groźne objawy nadwrażliwości na lek lub anafilaksji, m. in. pod postacią wstrząsu i/lub zatrzymania krążenia i oddychania.

Reklama

Niedobór witaminy K - profilaktyka

Jak już wspomniano wcześniej – człowiek pokrywa swoje dzienne zapotrzebowanie na witaminę K z dwóch źródeł, tj. z żywności i syntezy bakteryjnej w jelitach. Dla dorosłego człowieka, który dba o utrzymanie różnorodnej i zbilansowanej diety nie ma potrzeby suplementacji preparatami z witaminą K.edynie osoby, które cierpią na schorzenia i przyjmują leki wymienione w punkcie Przyczyny niedoboru powinny skonsultować ze swoim lekarzem opcję uzupełniania niedoboru tej witaminy.

Profilaktyką objęte są przede wszystkim noworodki i kobiety w ciąży. Witamina K1 jest zalecana noworodkom w celu zapobiegania hipoprotrombinemii (niedoborowi protrombiny) i zmniejszenia częstości występowania krwotoków wewnątrzczaszkowych związanych z urazem porodowym oraz profilaktycznie, gdy rozważa się konieczność przeprowadzenia zabiegu operacyjnego.

Innym zalecanym postępowaniem jest:

  • podawanie witaminy K1 w dawkach zapobiegających matce przez tydzień przed oczekiwanym porodem,
  • podawanie matce witaminy K1 na 6-24 godzin przed porodem,
  • ciężarne zażywające leki przeciwdrgawkowe powinny otrzymywać witaminę K1 przez 2 tygodnie przed porodem, aby zapobiegać krwotokom u płodu.

Czytaj również

Bibliografia

  • pod. red. J. Gawęckiego i L. Hryniewieckiego,Żywienie człowieka t. I – Podstawy nauki o żywieniu,Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 2008
  • The Merck Manual,Podręcznik diagnostyki i terapii,Urban & Partner,Wrocław 2001
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Witaminy
Witamina B15 - właściwości. Gdzie kupić kwas pangamowy?
Produkty zawierające witaminę B15
Jakich witamin i minerałów nie należy ze sobą łączyć, a które można przyjmować razem?
Ręce kobiety trzymające wiele różnych witamin i minerałów, których nie powinno się łączyć.
Mio-inozytol – co to jest? Działanie i preparaty
Mio-inozytol
Podobne artykuły
Kobieta pokazująca rozdwajające paznokcie i pękające skórki
Witaminy na łamliwe, rozdwajające paznokcie i pękające skórki
Produkty bogate w kwas foliowe
Kwas foliowy - norma i objawy niedoboru. Na co jest stosowany i który wybrać?
Kobieta przyjmuje witaminę D3 dla seniora
Jaka witamina D3 dla seniora? Postać i dawkowanie
Witamina B suplementacja
Niedobór witaminy B - cichy wróg układu nerwowego. Znaczenie, diagnoza i terapia

Reklama


Jak odżywić skórę od wewnątrz?
Dowiedz się!