Jaką rolę spełniają witaminy? Skutki niedoborów i przedawkowania
Witaminy to związki organiczne niezbędne do życia dla każdego człowieka. Mają różnorodny skład i funkcje. Najczęściej dostarczane są wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów. Zarówno ich niedobór (hipowitaminoza), jak i nadmiar (hiperwitaminoza) są niebezpieczne dla zdrowia.
Witaminy – rodzaje
Witaminy ze względu na rozpuszczalność dzielną się na:
- Witaminy rozpuszczalne w wodzie (B i C)
- Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach łatwo przedawkować. Ich wchłanianie jest uzależnione od ilość tłuszczu w pożywieniu. Natomiast witaminy rozpuszczalne w wodzie jeśli jest ich za duża ilość w organizmie wydalane są wraz z moczem, dlatego trudno je przedawkować.
Witaminy – rola w organizmie
Każda z witamin odgrywa znaczącą rolę w funkcjonowaniu organizmu. Ich nadmiar oraz niedobór niesie za sobą poważne konsekwencje. Jakie zatem funkcje pełną poszczególne witaminy?
- Witamina A – występuje w postaci retinolu pochodzenia zwierzęcego oraz beta-karotenu pochodzenia roślinnego. Witamina A obniża poziom złego cholesterolu, zapobiega chorobom serca i wspomaga pracę wzroku. Niedobór witaminy A skutkuje problemami ze wzrokiem oraz słabymi paznokciami i włosami. Źródło witaminy A to przede wszystkim ryby morskie, dynia, marchew i jarmuż.
- Witamina D – wytwarza na jest dzięki działaniom promieni słonecznych. Odpowiada za odpowiednią mineralizację kości. Niedobór witaminy D prowadzi do krzywicy dziecięcej oraz osteoporozy. Źródłem witaminy D są oleje roślinne, żółtko jaj, ryby morskie oraz pełne mleko.
- Witamina E – nazywana jest witaminą młodości, ponieważ jako silny przeciwutleniacz zapobiega starzeniu się skóry. Chroni serce i obniża poziom cukru we krwi, przyśpiesza gojenie i opóźnia rozwój zaćmy. Niedobór witaminy E może skutkować osłabieniem mięśni i szybszym starzeniem się. Źródłem witaminy E są kasze, oleje roślinne i soja.
- Witamina K – odpowiedzialna jest za krzepliwość krwi i szybsze gojenie ran. Niedobór witaminy K skutkuje krwotokami. Źródło witaminy K to warzywa liściaste i pomidory.
- Witamina B – witaminy z grupy B odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Wpływają na prawidłowy wzrost, rozwój intelektualny i równowagę psychiczną. Wyróżnia się witaminy: B1, B2, B3, B5, B6. B7, B9 i B12. Każda z nich pełni samodzielną funkcję. Źródłem witamin z grupy B są płatki owsiane, pełnoziarniste pieczywo oraz ryby.
- Witamina C – ma właściwości wzmacniające odporność i przyśpieszające gojenie ran. Chroni przed nowotworami i łagodzi alergie. Niedobór witaminy C powoduje brak apetytu, łamliwość kości oraz obniżenie odporności. Źródłem witaminy C są cytrusy, czarna porzeczka i cebula.
Witaminy dla dzieci
Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie w okresie rozwoju. Dlatego też dieta dzieci powinna być bogata w:
- Witaminę A – wzmacnia kości, zęby i wzrok.
- Witaminę B – wpływa na poprawne działanie układu nerwowego, prawidłowy wzrost.
- Witaminę C – poprawia odporność, wzmacnia kości, pozytywnie wpływa na stan dziąseł i zębów.
- Witaminę D – wzmacnia kości zapobiegając krzywicy i osteoporozie.
- Witaminę E – wspomaga walkę z drobnoustrojami, a także przyśpiesza gojenie ran.
- Witaminę K – dba o prawidłowy rozwój układu krwionośnego.
Jeśli witaminy nie są dostatecznie wchłaniane z pożywieniem można wprowadzić suplementację. Należy jednak wcześniej skonsultować to z lekarzem.
Witaminy dla kobiet
Kobiety, które chcą cieszyć młodą i promienną skórą powinny dostarczać do organizmu następujące witaminy:
- Witamina A
- Witamina C
- Witamina E
Każda z nich jest silnym przeciwutleniaczem i wspomaga walkę z wolnymi rodnikami. To właśnie wolne rodniki są sprawcami szybszego starzenia się skóry. Ponadto zapobiegają chorobom układu krążenia – obniżają poziom złego cholesterolu oraz pozytywnie wpływają na odporność.
Witaminy dla kobiet w ciąży
Ciąża to szczególny okres, w którym przyszła mama musi dbać nie tylko o siebie, ale także o zdrowie nienarodzonego dziecka. Dlatego też powinna prowadzić zdrowy tryb życia, stosując dietę bogatą w witaminy i minerały:
- Witamina B9 (kwas foliowy) – zmniejsza ryzyko wystąpienia wad rozwojowych dziecka.
- Witamina B6 – niweluje poranne mdłości.
- Witamina A – wzmacnia odporność i szkliwo nazębne.
- Witamina C – poprawia odporność i wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka.
- Witamina D – zapobiega występowaniu cukrzycy w ciąży, stanu przedrzucawkowego i rzucawki, a także niweluje ryzyko urodzenia się dziecka z nieprawidłowościami układu kostnego.
- Witamina E – wzmacnia naczynia krwionośne i poprawia odporność.
W przypadku kobiet w ciąży każda suplementacja powinna być pod kontrolą lekarza, aby nie dopuścić do hiperwitaminozy, która może mieć szkodliwy wpływ na płód.
Czytaj też: Witaminy w ciąży i przed ciążą - A, C, D czy E? Zobacz, jakie brać
Witaminy dla mężczyzn
Zapotrzebowanie na witaminy różni się ze względu na płeć. Dlatego też mężczyźni powinni stosować dietę i suplementacje specjalnie dla nich przeznaczoną. Jakie witaminy dla mężczyzn są niezbędne?
- Witaminy z grupy B – pomagają zwalczyć stres i ogólne zmęczenie
- Witamina C - wspomagają odporność, a także pozytywnie wpływają na płodność poprzez zwiększenie ruchliwości plemników
- Witamina A – pozwala dłużej cieszyć się młodością i obniża cholesterol
- Witamina K – usprawnia krążenie krwi
Zapotrzebowanie na witaminy i minerały różni się ze względu na wykonywana pracę, ilość aktywności fizycznej, a także spożywanie alkoholu. Należy pamiętać, ze napoje alkoholowe wypłukują z organizmu ważne substancje, które należy uzupełniać aby nie dopuścić do niedoborów.
