Tiamina odkryta przez polskiego naukowca Kazimierza Funka w 1912 roku, jako pierwsza na świecie została nazwana witaminą. Biochemik odkrył ją szukając antidotum na chorobę Beri-Beri (skrajna awitaminoza), gdy wyodrębnił tiaminę z otrębów ryżowych najpierw okazało się, że pomaga ona zwalczać objawy tej choroby, a potem odkryto jej inne właściwości. Okazało się, że witamina B1 odgrywa istotną rolę w przemianie węglowodanów, dzięki niej organizm może je w prawidłowy sposób spalać.
Dlatego organizm potrzebuje jej więcej, jeśli w diecie jest dużo węglowodanów. Zapotrzebowanie na witaminę B1 wzrasta także u palaczy, alkoholików, osób pijących duże ilości kawy i herbaty, u osób żyjących w ciągłym stresie i cukrzyków, u których poziom witaminy B1 jest czterokrotnie niższy niż u zdrowych osób.
Witamina B1 działanie
Ale witamina B1 nie tylko reguluje proces spalania węglowodanów, uczestniczy także w wielu innych procesach życiowych. Odgrywa ważną rolę w:
- przemianie tłuszczów
- reakcjach metabolicznych,
- procesach enzymatycznych
- oddychaniu tkankowym
- funkcjonowaniu układu naczyniowego i pracy serca
- funkcjonowaniu układu nerwowego
- funkcjonowaniu układu hormonalnego
- procesie wzrostu
Witamina B1 sprawia także, że dzięki tiaminie lepiej goją się rany (dlatego jest pomocna w leczeniu owrzodzeń i stopy cukrzycowej), a ból jest mniej odczuwalny.
- Sprawdź, jak działa witamina B17 - amigdalina
Niedobór witaminy B1
Jeśli przestaniemy dostarczać organizmowi witaminy B1 lub pojawią się problemy z jej wchłanianiem (np. u alkoholików) jej zapasy wyczerpią się w ciągu trzech miesięcy. W grupie osób, u który mogą częściej wystąpić niedobory witaminy B1 są:
- alkoholicy (ograniczona zdolność do wchłaniania tiaminy)
- kobiety ciężarne
- dzieci karmione piersią
- osoby chore na nerki i dializowane
- pacjenci karmieni dożylnie
- osoby na diecie z dużą ilością węglowodanów i zbyt małą ilością tiaminy
- osoby przyjmujące leki moczopędne
Początkowo mogą pojawiać się problemy ze snem, bóle mięśniowe, spadek masy mięśniowej, obrzęki, gorsze samopoczucie i obniżone ciśnienie krwi. Z czasem może wystąpić niechęć do jedzenia a nawet depresja. W skrajnych sytuacjach dochodzi do zmiany degeneracyjne układu nerwowego (może spowodować zanik osłonki mielinowej), konwulsji, a nawet zgonu.
Klinicznym objawem niedoboru witaminy B1 jest choroba Beri-Beri, która charakteryzuje się:
- zaburzeniami czucia
- kołataniem serca
- obrzękami twarzy i całego ciała
- zanikami pamięci
Choroba beri-beri może występować w trzech postaciach. Gdy pacjent ma postać suchą zmiany są tak duże, że może dojść do paraliżu ciała, w postaci mokrej pacjenta trawi gorączka, ma zaburzenia rytmu serca i widoczne obrzęki. Ostatnia to odmiana niemowlęca i występuje u dzieci karmionych piersią i może objawiać się gorączką, zaburzeniami pracy serca i kłopotami trawiennymi, czasem na skórze występują również odbarwienia.
Nadmiar witaminy B1
Witamina B1 jest rozpuszczalna w wodzie, a jej nadmiar jest wydalany z organizmu wraz z moczem, dlatego tiamina nie kumuluje się w organizmie i bardzo trudno ją przedawkować. Trzeba jednak pamiętać, że witamina B1 jest wrażliwa na wysoką temperaturę, gdy produkty ją zawierające gotowane są w zasadowym środowisku (gdy gotowane są w kwaśnym środowisku rozpad witaminy nie występuje tak szybko).
Długotrwale przyjmowane nadmierne dawki witaminy B1 mogą jedynie wywołać arytmię serca, zawroty głowy i drżenie mięśni.
Witamina B1 występowanie
Witaminę B1 dostarczamy organizmowi z większością produktów, które występują w naszej diecie. Głównym źródłem tiaminy są: mięso, warzywa i produkty zbożowe. Ważne, żeby produkty były pełnoziarniste, bo podczas oczyszczania produktów zbożowych usuwa się zewnętrzne łuski bogate w tiaminę. Właśnie dlatego niedoborem witaminy B1 byli zagrożeni Azjaci, których dieta w znacznej części wykorzystywała biały ryż.
Najwięcej witaminy B1 w 100 gramach produktu występuje w:
- wieprzowinie
- surowej szynce
- wołowinie
- mięsie kurczaka i indyka
- kaszy manny
- pieczywie żytnim
- orzechach arachidowych i pistacjowych
- drożdżach
- warzywach zielonych
- roślinach strączkowych
- podrobach (nerki, wątróbka)
- ostrygach
Przyjmuje się, że odpowiednia dawka witaminy B1 dla zdrowych kobiety to 1,1 mg witaminy dziennie, a dla mężczyzn około 1,3 mg. W sytuacji skrajnych niedoborów lekarz może zdecydować o podaniu witaminy B1 w jej czystej postaci lub jej aktywnej postaci zwanej pirofosforanem tiaminy. Syntetyczne podawanie witaminy w szybki sposób uzupełnia niedobory i usuwa objawy.
Czytaj też:
