Stwardnienie rozsiane - przyczyny, objawy, leczenie

Stwardnienie rozsiane to przewlekła choroba układu nerwowego o nieznanej przyczynie, przebiegająca z okresami rzutów i remisji. Za powstawanie objawów odpowiedzialny jest zanik osłonek nerwowych. Symptomy pojawiają się w zależności od umiejscowienia zmian. Przebieg choroby jest nieprzewidywalny, objawy pojawiają się nieoczekiwanie i nagle, następnie zmniejszają się lub całkowicie ustępują – choroba przechodzi w stan remisji, jednak po różnie długim czasie następuje nawrót choroby.

Choroba sm - kogo dotyka?

Stwardnienie rozsiane najczęściej ujawnia się u młodych dorosłych osób w wieku 20-40 lat. Może pojawić się również w innych grupach wiekowych, ale dzieje się tak znacznie rzadziej.

Występowanie choroby ma związek z klimatem. Rzadko chorują na nią mieszkańcy terenów tropikalnych, Japończycy, Eskimosi lub Afroamerykanie. Najczęściej występuje w krajach o klimacie umiarkowanym i ma związek z szerokością geograficzną - im dalej na północ tym większa liczba zachorowań na 100 000 mieszkańców:

• Orkady (Szkocja) i Wyspy Owcze (Dania) - 309/100 000,
• Anglia - 63/100 000,
• Włochy - 13/100 000.

Stwardnienie rozsiane - przyczyny

Przyczyna tego zjawiska nie jest znana. W Polsce liczba zachorowań waha się w granicach 40-60/100 000 mieszkańców.Kobiety zapadają na chorobę dwa razy częściej niż mężczyźni. Jeśli na stwardnienie rozsiane choruje któreś z twoich rodziców lub rodzeństwa ryzyko, że ty zachorujesz wynosi 3%. Rozważane obecnie hipotezy to miedzi innymi:

• proces autoimmunologiczny,
• infekcja wirusowa,
• predyspozycja genetyczna,
• wpływ czynników środowiskowych.

1.Proces autoimmunologiczny

Reakcja autoimmunologiczna to proces, w którym układ odpornościowy organizmu rozpoznaje własne komórki jako obce i zaczyna je niszczyć. Nieznany czynnik wywołuje reakcję aktywacji układu immunologicznego i prowadzi do wytwarzania przeciwciał, które łączą się z osłonką nerwową wskazując ją jako obcą i konieczną do zniszczenia. Wyzwala to zapalną odpowiedź organizmu, w której biorą udział różne komórki układu odpornościowego, które wędrują w kierunku oznaczonych przez przeciwciała tkanek i wyzwalają różne czynniki mające na celu zlikwidowanie komórki rozpoznanej jako obca. W ten sposób dochodzi do uszkodzenia osłonki, natomiast komórka nerwowa pozostaje nietknięta.

2. Predyspozycja genetyczna

Wystąpienie stwardnienia ma związek z antygenami na powierzchni komórek osoby chorej. U bliźniaków jednojajowych – jeśli choruje jedno z bliźniąt ryzyko zachorowania drugiego wynosi 30%. U bliźniąt dwujajowych – jeśli choruje jedno z bliźniąt ryzyko zachorowania drugiego wynosi 5%.

3. Zakażenie wirusowe

Możliwe jest, że u osób predysponowanych genetycznie lub immunologicznie zakażenie wirusowe może wywołać chorobę. U chorych ze stwardnieniem rozsianym w badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego obserwowane jest wyższe miano przeciwciał przeciwko wirusom ospy wietrznej i różyczki. Być może zróżnicowanie występowania choroby w zależności od rejonu I szerokości geograficznej ma związek z narażeniem na dany czynnik zakaźny występujący na tych terenach.

Rzuty choroby występują zazwyczaj samoistnie i niespodziewanie. Czasem czynnikiem wyzwalającym może być:

• określona pora roku,
• infekcja wirusowa,
• duży stres,
• uraz fizyczny bądź psychiczny.

Ciąża nie wpływa znacząco na przebieg choroby u matki, natomiast objawy mogą ulec zaostrzeniu w okresie połogu. U dzieci matek chorych na stwardnienie rozsiane nie stwierdza się częstszego występowania wad wrodzonych.

Stwardnienie rozsiane - rodzaje

Choroba może przebiegać w różny sposób, czego nigdy z góry nie da się przewidzieć.

Możliwe kliniczne postacie choroby:

1. Zwalniająca (relapsing-remitting) najczęstsza postać choroby – 50 a nawet do 70% chorych. Postać choroby przebiegająca rzutami - rzuty choroby występują na zmianę z okresami bezobjawowymi, podczas których dochodzi do całkowitego cofnięcia się objawów. Okresy bezobjawowe mogą trwać wiele lat. Do tej pory nie znamy przyczyny występowania nawrotów choroby.
2. Wtórnie postępująca (złożona) (secondary progressive) – 43%; w początkowym okresie przebiega jak postać zwalniająca, czyli pod postacią rzutów i okresów bezobjawowych – podczas których dochodzi do całkowitego cofnięcia się objawów. Średnio po czasie 6-10 lat przechodzi w przewlekły stopniowo postępujący proces chorobowy doprowadzający do stopniowej utraty funkcji układu nerwowego i niepełnosprawności.
3. Pierwotnie postępująca (primary progressive) (5%) ta postać SM zwykle występuje u osób, u których choroba ujawniła się  powyżej 45. roku życia. Objawy neurologiczne stopniowo narastają, a okresy remisji są ledwo zauważalne.

• Ostra (2%) choroba bardzo szybko postępuje prowadząc do wczesnego zgonu.
• Stabilna – choroba zatrzymuje i obawy nie postępują ani nie cofają się.

4. Skąpoobjawowa – nie posiada klinicznej definicji. Objawy mogą być bardzo łagodne. Okres bezobjawowy wieloletni, z czasem choroba może postępować bardzo powoli z niewielkim ograniczeniem sprawności.

Czasami SM może mieć inny, nietypowy przebieg. Rozpoznanie choroby, jej nasilenia i fazy jest ważne z tego względu, że pozwala na zapoznanie pacjenta z prognozą oraz sposobami leczenia.Do oceny postępu choroby używa się zazwyczaj skal Kurtzke oraz EDSS (Extended Disability Status Score), które pozwalają na ocenę sprawności pacjenta.

Stwardnienie rozsiane - pierwsze objawy

Najczęstszymi pierwszymi objawami stwardnienia rozsianego są zaburzenia czucia. Mogą pojawić się w różnej lokalizacji i objawiać się jako:

• mrowienie,
• drętwienie,
• pieczenie,
• swędzenie.

Czasami stwierdza się niedoczulicę. Zaburzenia czuciowe mogą zmieniać się w czasie przebiegu choroby – występować w różnym nasileniu i lokalizacji. Zdarza się, że pojawi się palący ból bądź pieczenie. Ból promieniujący wzdłuż zajętych nerwów zdarza się rzadko.

Do innych wczesnych objawów choroby należy:

• osłabienie ostrości wzroku,
• podwójne widzenie.

Najczęściej dochodzi do pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego, którego symptomem jest ubytek w centralnej części pola widzenia, nieostre widzenie jednym okiem, przedmioty wydają się być za mgłą. Osłabieniu ostrości wzroku może towarzyszyć ból oka, narastający przy poruszaniu gałką oczną. Zaburzenia widzenia mogą narastać, a nawet doprowadzić do całkowitej ślepoty. Ból utrzymuje się przez kilka dni po czym samoistnie ustępuje, a nieostre widzenie może ulec poprawie dopiero po kilku tygodniach.

Zapalenie nerwu wzrokowego może nawracać. Po okresie bezobjawowym może dojść do kolejnego rzutu w oku poprzednio objętym chorobą lub w drugim oku. Czasami nie dochodzi do całkowitego ustąpienia objawów może dochodzić do powstania tak zwanego mroczka środkowego – obecność plamki w centrum pola widzenia, zaburzenia widzenia barw, znacznie osłabiona ostrość wzroku, zaburzenia reakcji źrenic na światło. Rzadko dochodzi do pozapalnego zaniku nerwu wzrokowego i nieodwracalnej ślepoty.

Symptomy takie jak:

• zawroty głowy,
• nudności,
• wymioty,
• podwójne widzenie,
• oczopląs,

są często wczesnymi objawami stwardnienia rozsianego i ustępują samoistnie.

Stwardnienie rozsiane - objawy

Stwardnienie rozsiane jest chorobą, w której może wystąpić każdy z objawów neurologicznych. Są jednak objawy, które występują częściej w przypadku tej choroby.

Objawy ogólne:

• przewlekłe zmęczenie,
• ból głowy,
• depresja,
• bóle kończyn,

Na podstawie wyżej wymienionych objawów ogólnych, bez odstępstw w badaniu neurologicznym, pacjent może być posądzony o symulowanie lub psychiczne podłoże choroby.

Objawy występujące najczęściej w początkowym okresie choroby:

• zaburzenia czuciowe,
• zaburzenia równowagi i chodu,
• osłabienie ostrości widzenia, utrata wzroku w jednym oku,
• podwójne widzenie,
• postępujące osłabienie – osłabienie kończyn,
• ostre zapalenie rdzenia kręgowego,
• objaw Lhermitte'a – podczas przywodzenia głowy do klatki piersiowej uczucie przepływającego prądu po kręgosłupie,
• zaburzenia czuciowe obejmujące twarz,
• bóle o różnym natężeniu i zmiennym umiejscowieniu. 

Inne objawy towarzyszące chorobie:

• zaburzenia funkcji zwieraczy,
• niezborność (ataksja) – niemożność wykonania zamierzonego ruchu,
• zaburzenia czynności seksualnych,
• zaburzenia psychiczne,
• nadwrażliwość na ciepło.

Osłabienie kończyn jest związane z zajęciem nerwów odpowiadających za funkcje ruchowe. Objawy są bardzo zróżnicowane, mogą to być:

• niedowłady kończyn,
• bolesne skurcze mięśni szczególnie nasilone w nocy.

Objawy mogą dotyczyć kończyn górnych lub dolnych (częściej). Obie kończyny mogą być osłabione w ten sam sposób, asymetrycznie lub niedowład ogranicza się tylko do jednej z nich.

W późnej fazie choroby może dochodzić do drżenia kończyn lub głowy. Czasami pojawia się niezborność, inaczej zwana ataksją, która polega na niemożności wykonania zamierzonej czynności, na przykład osoba chora nie jest w stanie sięgnąć po szklankę.

Do innych objawów zaliczamy:

• wrażliwość na wysoką temperaturę – temperatura ciała ulega podwyższeniu podczas upalnej pogody, gorącej kąpieli, w czasie wysiłku fizycznego, po gorącym posiłku;
• napadowo występujące nerwobóle w obrębie twarzy,
• kurcze,
• zaburzenia mowy.

Stwardnienie rozsiane a układ moczowy

Zaburzenia funkcji zwieraczy towarzyszą objawom osłabienia kończyn, a zatem symptomom świadczącym o zajęciu nerwów odpowiedzialnych za funkcje ruchowe. U chorych na stwardnienie rozsiane pęcherz moczowy jest najczęściej mały, a jego opróżnianie bywa niewystarczająco kontrolowane. Dochodzi do:

• częstomoczu,
• nietrzymania moczu,
• parcia na mocz,
• nagłej potrzeby oddania moczu.

Zatrzymanie moczu zdarza się znacznie rzadziej. Zdarzają się również problemy z oddawaniem stolca – najczęstszym objawem są:

• uporczywe zaparcia,
• nietrzymanie stolca występuje niezmiernie rzadko.

Stwardnienie rozsiane - powikłania

Do najczęstszych powikłań choroby należą:

• zakażenia dróg moczowych,
• wynikające z unieruchomienia odleżyny, przykurcze, zapalenia płuc,
• depresja,
• próby samobójcze.

Stwardnienie rozsiane - diagnostyka

Choroba bywa rzadko rozpoznawana podczas pierwszego rzutu. Czasami w ogóle nie udaje się postawić rozpoznania. SM jest chorobą, w której może wystąpić każdy objaw neurologiczny. Dodatkowo z reguły nie udaje się ustalić co wywołało objawy. Pacjent może być posądzony o symulowanie lub psychiczne podłoże choroby.

Z objawami ze strony układu nerwowego należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza rodzinnego, który najpewniej skieruje cię do specjalisty – neurologa.

Neurolog:

• po rozmowie z tobą,
• zebraniu wywiadu,
• historii choroby,
• dokładnym zbadaniu cię,

może zlecić badania, które pomogą w postawieniu właściwej diagnozy.

Przy podejrzeniu stwardnienia rozsianego badaniem, które pozwala na zobrazowanie zmian demielinizacyjnych w centralnym systemie nerwowym, jest wykonanie rezonansu magnetycznego. W celu wykluczenia innych chorób układu nerwowego lekarz może również zalecić tomografię komputerową głowy.

Inne badania w kierunku rozpoznania SM to badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz mające najmniejsze znaczenie w diagnostyce – badanie potencjałów wywołanych.

Jeśli jesteś osobą chorą na stwardnienie rozsiane zgłoś się do swojego lekarza jeśli wystąpią u ciebie nowe objawy chorobowe lub zauważysz nagłe pogorszenie się objawów występujących wcześniej.

Co to jest stwardnienie rozsiane?

Stwardnienie rozsiane to przewlekłą choroba układu nerwowego, która przebiega z okresami rzutów i remisji. Za rzut choroby uważa się wystąpienie symptomów choroby u osoby dotychczas zdrowej, pojawienie się nowych, bądź nasilenie objawów już istniejących. Wiemy, że za objawy chorobowe odpowiadają zmiany zanikowe w otoczkach nerwowych.

System nerwowy zbudowany jest z komórek nerwowych (neuronów) oraz komórek glejowych, pełniących wiele ważnych funkcji, koniecznych do właściwego działania systemu nerwowego. Komórki gleju, które znajdują się w otoczeniu neuronów, to komórki makro- i mikrogleju.

Komórki makrogleju – są pochodzenia neuroektodermalnego, można je podzielić na:

• występujące w centralnym systemie nerwowym: astrocyty, oligodendrocyty i komórki ependymy,
• w obwodowym systemie nerwowym: komórki Schwanna i komórki satelitarne.

Komórki mikrogleju – są pochodzenia mezodermalnego – należą do komórek układu odpornościowego.

Komórka nerwowa przekazuje impuls kolejnej komórce poprzez wypustkę zwaną aksonem. Komórki w naszym układzie nerwowym różnią się między sobą. Aksony niektórych z nich do właściwego funkcjonowania transportu impulsów potrzebują być otoczone przez tzw. osłonki zbudowane z mieliny – komórki nerwowe zwane są wówczas zmielinizowanymi. 

Za tworzenie osłonek nerwowych odpowiadają oligodendrocyty w centralnym systemie nerwowym oraz ich odpowiedniki – komórki Schwanna w obwodowym systemie nerwowym. Osłonka zbudowana jest z mieliny, w skład której wchodzą białka i lipidy (tłuszcze).

Stwardnienie rozsiane jest chorobą, w której dochodzi do demielinizacji, czyli rozpadu osłonek nerwowych. Nie znana jest dokładna przyczyna choroby. Wiadomo jedynie, że we wczesnym obrazie schorzenia dochodzi do miejscowego obrzęku oraz napływu komórek odpowiedzialnych za powstawanie odpowiedzi zapalnej, które gromadzą się wokół naczynia żylnego. Osłonka nerwowa odgrywa bardzo ważną rolę w przewodzeniu impulsów, dlatego jej uszkodzenie może prowadzić do zwolnienia lub całkowitego przerwania przewodzenia impulsów nerwowych. Skutkuje to powstawaniem objawów neurologicznych.

Po procesie rozpadu następuje proces odtwarzania osłonki – remielinizacja - przez komórki glejowe, osłonka nie zostaje jednak odbudowana prawidłowo, a proces ten można porównać do tworzenia blizny.

Stwardnienie rozsiane - badania

W celu wykluczenia innych chorób układu nerwowego wykonuje się badania:

• morfologiczne krwi,
• OB,
• CRP,
• tomografię komputerową głowy,
• badanie serologiczne w kierunku kiły,
• rezonans magnetyczny (MRI)

Stwardnienie rozsiane - rezonans magnetyczny

1. Rezonans magnetyczny (MRI)

Ta metoda umożliwia uzyskanie bardzo dokładnych obrazów, odpowiadających przekrojom przez ludzkie ciało – w tym przypadku przez głowę pacjenta. Badanie jest w zupełności bezpieczne. Pacjent nie jest narażony na żadne szkodliwe dla zdrowia promieniowanie. Urządzenie to można nazwać potężnym magnesem. W badaniu wykorzystuje się silne pole elektromagnetyczne.

Przed badaniem pacjent zostaje poproszony o rozebranie się, najczęściej do bielizny, należy pozbyć się wszystkich elementów metalowych, zdjąć biżuterię, zegarek.

Rezonans magnetyczny wizualnie przypomina tomograf komputerowy. Pacjent kładzie się na ruchomym stole, następnie wsuwany jest do cylindrycznego urządzenia, w którym odbywa się badanie. Badanie trwa około godziny. Przez cały ten czas należy leżeć nieruchomo. Podczas badania może być bardzo głośno, słyszalne mogą być różne dźwięki, o różnej częstotliwości, nie należy się tego obawiać. Jeśli to wymagane, podczas badania może zostać podany kontrast dożylnie lub do jamy ciała.

Ze względu na wykorzystanie pola magnetycznego, badania nie można wykonać u osób posiadających wszczepione metalowe implanty wewnątrz ciała – np. stenty wewnątrznaczyniowe, rozrusznik serca, sztuczne zastawki serca, zespolenia wewnątrzszpikowe kości, po wymianach stawu biodrowego, kolanowego, implanty stabilizujące kręgosłup (po operacjach skoliozy). Osoby cierpiące na klaustrofobie powinny zgłosić to przed badaniem, ponieważ wewnątrz cylindra jest dość ciasno.

Przed badaniem pacjent jest proszony o wypełnienie karty, w której wyżej wymienione informacje są zawarte, ale najlepiej poinformować lekarza zlecającego badanie o przechodzonych operacjach lub o obawach związanych z małymi przestrzeniami.

Stwardnienie rozsiane - badanie płynu mózgowo-rdzeniowego 

Badanie izwazyjne, odgrywa rolę zarówno diagnostyczną – diagnozowanie różnych chorób ośrodkowego systemu nerwowego, jak i leczniczą:

• podawanie leków,
• usuwanie pewnej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego, gdy narasta jego ciśnienie.

Badanie nie może być wykonane, gdy u pacjenta wystąpią obrzęk lub guz mózgu.

Przed badaniem należy:

• sprawdzić ilość płytek krwi (powinna być > 50 000/μl), o
• dstawić doustne leki przeciwkrzepliwe (Acenokumarol),
• wykluczyć zapalenie skóry w okolicy planowanego wkłucia,
• wykluczyć krwawienie podpajęczynówkowe.

Wykonanie badania. Pacjent leży na boku, plecami blisko krawędzi łóżka/stołu operacyjnego. Kończyny dolne zgięte w stawie kolanowym i biodrowym, kolana przygięte do brzucha, głowa przygięta – podbródkiem dotykając klatki piersiowej. Plecy znajdują się w jednej płaszczyźnie. Nakłucie wykonywane jest w okolicy lędźwiowej kręgosłupa pomiędzy wyrostkami kolczystymi kręgów L4/L5 lub L3/L4, gdyż w tej okolicy nie ma już rdzenia kręgowego i unikamy możliwości uderzenia go. Po badaniu pacjent musi leżeć przez 24 godziny.

Możliwe powikłania po badaniu:

• ból głowy - pojawia się 24-48 godzin po badaniu, dłuższe leżenie nie zapobiega temu powikłaniu, najczęściej lokalizuje się w okolicy czołowej albo potylicznej, mogą dodatkowo pojawić się nudności i wymioty, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, dzwonienie w uszach, czasem objawy oponowe. Ustępuje samoistnie po 1-2 dniach, maksymalnie do kilku tygodni;
• ból pleców zlokalizowany w miejscu wkłucia;
• ból promieniujący do kończyn dolnych – może wystąpić podczas wkłucia, należy go od razu zgłosić.

Stwardnienie rozsiane - niepokojące wyniki

• nieznacznie podwyższony poziom białka, podwyższony poziom komórek układu odpornościowego (limfocytów i plazmocytów) w płynie mózgowo-rdzeniowym;
• badanie białek zawartych w płynie mózgowo-rdzeniowym wykazuje dużą zawartość przeciwciał klasy IgG. Ważne diagnostycznie jest oznaczenie jaki jest stosunek stężenia przeciwciał IgG w płynie mózgowo-rdzeniowym do stężenia tych przeciwciał w surowicy krwi; wskaźnik IgG Linka-Tiblinga: IgG PMR do IgG surowicy; albuminy PMR do albuminy surowicy (norma < 0,8);
• badanie białek płynu mózgowo-rdzeniowego, wykazuje wyraźny wzrost stężenia jednej grupy przeciwciał klasy IgG. Badanie wykonuje się rozdzielając białka na poszczególne grupy, za pomocą elektroforezy.

Stwardnienie rozsiane - współczynnik białkowy

Stosunek wartości globulin do albumin - norma 0,1-0,45. Stosunek ten jest podwyższony w:

• stwardnieniu rozsianym,
• zapaleniu mózgu,
• zapaleniu opon mózgowo rdzeniowych.

Stwardnienie rozsiane - badanie potencjałów wywołanych

Obecnie w dobie powszechnego dostępu do badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny, badanie potencjałów wywołanych straciło na znaczeniu i jest rzadko wykonywane. Badanie jest całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne. Na powierzchni czaszki umieszczane są elektrody, których zadaniem jest rejestracja odpowiedzi bioelektrycznej mózgu na różne bodźce zewnętrzne.

Mózg pacjenta jest stymulowany bodźcami wzrokowymi, słuchowymi bądź czuciowymi, a elektrody rejestrują uśrednioną odpowiedź elektryczną mózgu. Największe znaczenie w praktyce miało badanie wzrokowych potencjałów wywołanych. Podczas zadziałania bodźca np. w postaci błysku światła powoduje powstanie impulsu nerwowego w nerwie wzrokowym, który następnie jest przekazywany do kory wzrokowej. Opóźnienie w przekazywaniu tego bodźca jest rejestrowane przez elektrodę na powierzchni czaszki i na tej podstawie można wnioskować o przebytym pozagałkowym zapaleniu nerwu wzrokowego.

Badanie potencjałów wywołanych nie decyduje o rozpoznaniu stwardnienia rozsianego, bo opóźnienie w przewodzeniu danego impulsu może być spowodowane wieloma innymi stanami chorobowymi.

Stwardnienie rozsiane - badanie morfologiczne krwi, OB, CRP

Badania wykonuje się w celu wykluczenia lub potwierdzenia procesu zapalnego toczącego się w organizmie. Proces zapalny, który obejmuje układ nerwowy może dawać szereg objawów neurologicznych.

Badanie polega na pobraniu próbki krwi od pacjenta w celu oznaczenia wartości morfologii krwi. Zwraca się uwagę na liczbę leukocytów - gdy jest znacznie podwyższona, wtedy świadczy o stanie zapalnym toczącym się w organizmie.

Dodatkowo w celu wykrycia stanu zapalnego oznacza się OB I CRP. OB (odczyn Biernackiego, odczyn sedymentacji krwinek czerwonych) oznacza poziom krwinek czerwonych, który uległ sedymentacji po godzinie i po 2 godzinach. Przyspieszone opadanie krwinek czerwonych obserwujemy w przypadku stanu zapalnego.

CRP – jest to białko C-reaktywne, tak zwane białko ostrej fazy, jego ilość w osoczu rośnie w stanach zapalnych.

Stwardnienie rozsiane - tomografia komputerowa (TK) głowy

Badanie to pozwala na uzyskanie warstwowych zdjęć czaszki. Podobnie jak RTG wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. Aby wykonać tego typu obrazy lampa rentgenowska oraz kaseta z kliszą rentgenowską są w zsynchronizowanym ruchu, podczas gdy pacjent pozostaje nieruchomy.

Tomograf komputerowy składa się ze stołu, na którym układany jest pacjent, obręczy (w której znajduje się lampa rentgenowska oraz detektory promieniowania) oraz konsoli, programującej badanie. Wspomniana obręcz jest dużej średnicy i stosunkowo małej szerokości, dlatego osoby obawiające się małych przestrzeni nie powinny się czuć zaniepokojone.

Pacjent proszony jest o ułożenie się na stole, który podczas badania będzie przesuwał się w kierunku wnętrza obręczy. Podczas badania pacjent jest instruowany o sposobie zachowania się. Przed badaniem należy zgłosić: ostatnio wykonywane zdjęcia rentgenowskie oraz w przypadku kobiet – ciążę. U kobiet będących w drugiej połowie cyklu miesiączkowego (po owulacji), u których zaistniała możliwość zapłodnienia badanie nie powinno być wykonywane. Jeśli wymaga tego badanie pacjentowi podany zostaje kontrast – może być podawany dożylnie lub do jamy ciała.

Stwardnienie rozsiane - badanie serologiczne w kierunku kiły

Badanie polega na pobraniu krwi pacjenta i oznaczeniu miana przeciwciał przeciwko krętkowi blademu – bakterii wywołującej kiłę. Ujemny odczyn serologiczny oznacza, że chory nie miał kontaktu z kiłą.

Stwardnienie rozsiane - leczenie

Leczenie stwardnienia rozsianego można podzielić na:

Leczenie objawowe

1. Spastyczność, kurcze mięśni - leczenie ma na celu poprawę jakości życia chorego, poprawę funkcjonowania, chodzenia, ułatwienie prowadzenia rehabilitacji, pielęgnacji, zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Możliwe jest leczenie:

• farmakologiczne – stosowanie leków mających na celu rozluźnienie mięśni: tizanidyna, diazepam, klonazepam, tetrazepam, baklofen, dantrolen, toksyna botulinowa.

• inwazyjne – stosowane w ciężkich przypadkach spastyczności: zastosowanie wlewu dokanałowego baklofenu w pompie, fenol podawany dokanałowo, przecięcie korzeni przednich – powoduje trwałe porażenie wiotkie kończyn, blokada nerwów obwodowych – baklofen lub fenol.

2. Osłabienie mięśni - stosowana jest rehabilitacja ruchowa, spacery, ćwiczenia fizyczne.
3. Zaburzenia oddawania moczu:

Leczenie nietrzymania moczu:

• farmakologiczne: oksybutyna, tolterodyna, solifenacyna.

Powikłaniem może być zatrzymanie moczu, jeśli wystąpi, stosuje się leki działające przeciwnie do wyżej wymienionych, czyli efedrynę lub imipraminę.

Zatrzymanie moczu - jego przyczyną może być osłabienie mięśnia wypieracza pęcherza moczowego, nadmierne napięcie zwieracza wewnętrznego lub zewnętrznego pęcherza.W zależności od przyczyny stosuje się różne leki. Na osłabienie mięśnia wypieracza stosuje się neostygminę lub ambenonium. Na nadmierne napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego α-blokery, natomiast na nadmierne napięcie mięśnia zwieracza zewnętrznego – do wyboru: baklofen, dantrolen, diazepam, tolperyzon.

Jeśli leczenie farmakologiczne przestaje skutkować, zaleca się u kobiet samodzielne cewnikowanie kilka razy na dobę, a u mężczyzn cewnikowanie na stałe. U kobiet nie wprowadza się cewnika na stałe, bo istnieje większe niż u mężczyzn ryzyko zakażenia dróg moczowych.

4. Zaparcia - leczenie zaparc zaczyna się od zmiany diety, wprowadza się więcej pokarmów bogatych w błonnik. W leczeniu farmakologicznym stusuje się leki zmiękczające stolec lub leki powodujące zwiększenie uwodnienie mas kałowych.
5. Drżenie - w przypadkach gdy drżenie rak i głowy upośledza normalne funkcjonowanie, konieczne jest zastosowanie leczenia. Można rozważyć podanie izoniazydu, czasem skuteczne bywają B-blokery, w ciężkich przypadkach stymulacje mózgu.
6. Ból - w zależności od nasilenia stosuje się paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu bólów kostno-stawowych. Jeśli wystąpią silne bóle pochodzenia ośrodkowego, neuralgie konieczne bywa stosowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (działają przeciwbólowo), karbamazepiny, a nawet stymulacji rdzenia.
7. Objawy napadowe - można leczyć karbamazepiną.
8. Zaburzenia czynności seksualnych - nie u wszystkich pacjentów konieczne jest leczenie farmakologiczne, pomocna bywa wizyta u psychologa. Zaburzenia wzwodu mogą być leczone inhibitorami fosfodiesterazy (sildenafil / tadalafil / wardenafil).

Stwardnienie rozsiane - leki

Stosuje się kortykosteroidy:

• metylprednizolon – stosowany w cięższych rzutach choroby, podawany dożylnie przez 5 dni we wlewach kroplowych,
• prednizon – stosowany w łagodniejszych rzutach choroby, podawany doustnie w jednej dawce przez 10 dni, następnie dawkę zmniejsza się stopniowo.

Leczenie pomiędzy rzutami mające na celu zmodyfikowanie przebiegu choroby

1. Leki wybierane w pierwszej kolejności to Interferon Beta i octan glatirameru. Interferon Beta jest lekiem o ograniczonej skuteczności, reakcja chorego na lek jest bardzo indywidualna, hamuje postęp choroby, zmniejsza liczbę rzutów o około 30%, jednak w trakcie leczenia mogą wystąpić poważne objawy uboczne. Zastosowanie leku zaleca się jak najszybciej po rozpoznaniu choroby, najczęściej stosuje się go u osób młodych, którzy są sprawni fizycznie na tyle by przejść samodzielnie 100 m, u których obserwuje się często występujące, ciężkie rzuty choroby.

Stwardnienie rozsiane - skutki uboczne leków

Objawy uboczne leczenia interferonem:

• objawy grypopodobne,
• gorączka,
• dreszcze,
• nudności,
• wymioty,
• reakcje w miejscu wstrzyknięcia – stan zapalny, ból,
• oraz inne objawy (zapytaj o nie swojego lekarza prowadzącego).

2. Leki immunosupresyjne – mają na celu wygaszenie odpowiedzi immunologicznej organizmu, leczenie obarczone jest dużym ryzykiem licznych działań ubocznych. Zaliczane tu leki to mitoksantron, metotreksat, azatiopryna.

Stwardnienie rozsiane - rokowanie

Wiadomość o chorobie jest najczęściej szokiem zarówno dla osoby chorej, jak i jej rodziców, przyjaciół, otoczenia. Objawy choroby są bardzo zróżnicowane, a rokowanie zależne jest od postaci choroby i jej postępu. Większość osób, u których zdiagnozowano stwardnienie rozsiane, obawia się całkowitej niepełnosprawności. Rozpoznanie choroby nie oznacza jednak, że doprowadzi ona do poważnego upośledzenia sprawności. Pomimo że istnieje taka możliwość, warto wiedzieć, że choroba ma wiele postaci, u każdego człowieka przebiega inaczej. Warto mieć nadzieję i wolę walki i życia z chorobą na ile to będzie możliwe, gdyż może ona jedynie nieznacznie uszkodzić system nerwowy. Fakt, który chyba najtrudniej zaakceptować, to nieprzewidywalność choroby. Nigdy nie wiadomo jak długo będzie trwała remisja, kiedy nastąpi kolejny rzut i czy objawy cofną się całkowicie.

Stwardnienie rozsiane - wsparcie bliskich

Dla osób chorych na stwardnienie rozsiane bardzo ważne jest wsparcie bliskich osób, rodziny i przyjaciół. Nieuleczalna choroba w życiu dotychczas zdrowego w pełni sprawnego człowieka powoduje radykalne zmiany – może doprowadzić do utraty sensu życia. Trzeba pozwolić osobie chorej na odczuwanie tych negatywnych uczuć.

Jeśli to ty jesteś osobą chorą nie bój się bać, odczuwać gniewu, płakać. Pamiętaj jednak, że nie jesteś sam/-a, zwróć się po pomoc do swoich bliskich, razem z nimi będzie ci łatwiej przetrwać ten najcięższy okres radzenia sobie z chorobą. W przypadku osób, które dowiadują się nagle o nieuleczalnej chorobie, która może prowadzić do znacznego ograniczenia sprawności mogą reagować bardzo różnie.

Stwardnienie rozsiane - reakcja na diagnozę

Najczęściej występuje 5 stadiów reakcji na wiadomość o nieuleczalnej (opisanych przez Cohna).

1. Szok – nie możesz uwierzyć w wiadomość o chorobie, uważasz, że ktoś się pomylił, że to nie dzieje się naprawdę. Zaprzeczasz istnieniu choroby. Jednak gdy zaczynasz ją dostrzegać wierzysz, że na pewno da się ją wyleczyć. Nie akceptujesz wiadomości o nieuleczalnej chorobie.
2. Oczekiwanie na wyleczenie – wierzysz, że choroba samoistnie zniknie. Kiedy zdajesz sobie sprawę, że niestety nic się nie da zrobić i choroba pozostanie z tobą na zawsze, pojawia się smutek, żal, utrata sensu życia, depresja.
3. Opłakiwanie strat – cały czas towarzyszy ci pytanie „ Dlaczego ja?” pojawia się złość, agresja, bądź przeciwnie - apatia, bierność, niechęć do życia, myśli samobójcze.
4. Zachowania obronne – te reakcje są bardzo indywidualne, mogą przyjmować wiele form: wyparcie, zaprzeczenie, racjonalizacja, ucieczka w marzenia, regresja. Można tez radzić sobie poprzez kontakt z innymi ludźmi, szukanie pomocy, mobilizację sił do walki z chorobą.
5. Akceptacja – czyli opanowanie uczuć, zaakceptowanie i przystosowanie się do nowej sytuacji. Motywacja do działania.

Warto też wspomnieć o różnych organizacjach, w których można otrzymać specjalistyczną pomoc psychologiczną oraz spotkać osoby z podobnymi problemami. Na terenie Polski istnieją różne fundacje, stowarzyszenia dla osób chorych na stwardnienie rozsiane. Organizowane są kursy oraz grupy wsparcia zarówno dla chorych, jak też i dla ich rodzin, mające na celu ułatwienie radzenia sobie z tą ciężką chorobą.

• Zobacz też, co to jest: Stwardnienie zanikowe boczne