Czym jest fotostarzenie?
Fotostarzenie (ang. photoaging) to proces przedwczesnego starzenia się skóry pod wpływem długotrwale działającego promieniowania słonecznego, a także promieniowania UV generowanego sztucznie na przykład przez lampy w solariach.
Efektem tego jest szereg zmian w strukturze i wyglądzie zewnętrznych powłok ciała.
Starzenie skóry jest naturalnym procesem, któremu podlega każdy człowiek. Postępuje ono nieubłaganie z biegiem lat. Jego tempo zależy między innymi od czynników genetycznych, oksydacyjnego działania wolnych rodników, a także szeregu bodźców zewnętrznych.
Jednym z tych czynników, które mają niekorzystny wpływ i przyspieszają ten mechanizm jest promieniowanie ultrafioletowe (UVR). Spośród trzech jego widm, na fotostarzenie się skóry wpływ mają dwa:
- UVA - fale o długości 320–400 nm stanowiące ponad 90 procent UVR docierającego ze słońca na ziemię. Penetrują one głębsze warstwy, oddziałując na komórki skóry właściwej oraz warstwy podstawnej naskórka, a także komórki rozrodcze melanocytów i keratynocytów.
- UVB - fale o długości 280–320 nm. Stanowią one kilka procent docierającego na ziemię UVR i odpowiadają głównie za uszkodzenia wierzchnich partii ciała. Wpływają w szczególności na keratynocyty, czyli żywe komórki naskórka oraz komórki Langerhansa znajdujące się w warstwie kolczystej i pełniące funkcje ochronne.
Efektem działania promieniowania UV są uszkodzenia różnych warstw naskórka i skóry. Jakie konkretnie i dlaczego powodują one przyspieszone starzenie?
Przyczyny fotostarzenia. Kto jest na nie narażony?
Przyczyny fotostarzenia są złożone. Pod wpływem UVR zachodzi szereg mechanizmów negatywnie wpływających na „metrykę” i wygląd skóry.
Uszkadzane i deformowane są włókna kolagenowe i elastynowe odpowiedzialne za zwartość, jędrność, sprężystość i elastyczność skóry. Niszczone są też naczynia krwionośne, struktura DNA, połączenia komórkowe. Degradowana jest tzw. bariera hydrolipidowa, zapewniająca odpowiedni poziom nawilżenia.
W skórze powstają intensywnie reaktywne formy tlenu, czyli tak zwane wolne rodniki, pod wpływem których aktywują się czynniki wzrostu keratynocytów i czynniki martwicy nowotworów.
Na fotostarzenie skóry w największym stopniu narażone są osoby o jasnej karnacji, regularnie zażywające długotrwałych „kąpieli słonecznych” bez stosowania kremów z filtrem ochronnym, a także często korzystające z solariów.
Im dłuższe jest sumaryczne oddziaływanie UVR, tym gorzej, dlatego siłą rzeczy problem dotyka zwłaszcza ludzi w starszym wieku.
Jednak wbrew pozorom fotostarzenie nie dotyczy jedynie osób lubiących się opalać. W praktyce na działanie promieniowania słonecznego narażeni są wszyscy, którzy spędzają większą ilość czasu w warunkach sprzyjających ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe.
Należą do nich między innymi pracownicy budowlani, robotnicy drogowi, rolnicy czy zatrudnieni w ogrodnictwie.
Choć może to dziwić, problem ten dotyczy też na przykład kierowców zawodowych, zwłaszcza prowadzących TIR-y na długich trasach.
O ile bowiem fale UVB są zatrzymywane przez szyby, o tyle wiązki UVA mają zdolność przenikania przez szkło.
Swego czasu media na całym świecie pokazywały zdjęcie 69-letniego Amerykanina, który pół życia spędził za kierownicą ciężarówki. Zdiagnozowano u niego zespół Favre-Racouchot, czyli schorzenie spowodowane niedrożnością mieszków włosowo-łojowych, będące konsekwencją tzw. elastozy słonecznej (szczegóły poniżej). Przypadek ten był opisywany w literaturze naukowej.
Jak wygląda fotostarzenie skóry?
Fotostarzenie skóry daje liczne i bardzo różne objawy, po upływie wielu lat widoczne gołym okiem.
Do typowych symptomów należą:
- przebarwienia, plamy, nierówny koloryt skóry
- zmarszczki i zwiotczenie zewnętrznych partii ciała będące efektem degradacji kolagenu i elastyny
- grudki i guzki powstające na skutek nieprawidłowej akumulacji elastyny
- pajączki, teleangiektazje i inne problemy wynikające z osłabienia naczyń krwionośnych
- suchość skóry związana z osłabieniem warstwy hydrolipidowej
- przetłuszczenie w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych; powstawanie zaskórników, czyli drobnych ciemnych wykwitów typowych dla osób z łojotokiem
- pogrubienie naskórka, nadmierne rogowacenie i złuszczanie
Na fotostarzenie siłą rzeczy w największym stopniu narażone są te partie ciała, które nie są zakrywane ubraniem i w związku z tym są chronicznie wystawione na działanie promieni słonecznych: twarz, szyja i dłonie, czasem też przedramiona.
Z reguły skóra w tych miejscach wygląda znacznie starzej niż w pozostałych. Z biegiem lat efekt ten pogłębia się.
Elastoza posłoneczna skóry
Typową cechą histopatologiczną ciała poddanego długotrwałemu działaniu promieni UV jest elastoza posłoneczna. Pod pojęciem tym kryje się nagromadzenie w warstwie siateczkowatej skóry właściwej tak zwanej tropoelastyny (TE), czyli niedojrzałej, rozpuszczalnej w wodzie elastyny.
Patomechanizm powstawania elastozy nie został dotąd w pełni wyjaśniony, wiadomo jednak, że dochodzi do jednoczesnego uszkadzania włókien elastynowych oraz nieprawidłowo zwiększonej ich syntezy.
Objawy elastozy wpisują się w ogół symptomów fotostarzenia. Najbardziej typową manifestacją jest pojawienie się na skórze grudek i guzków.
Leczenie fotostarzenia skóry. Kosmetyki i zabiegi
Początek treści sponsorowanej
Poza suplementacją odpowiednich witamin, powinniśmy pamiętać o kosmetykach pielęgnujących- a szczególnie tych do skóry wrażliwej. W przypadku skóry suchej, skłonnej do podrażnień dobrym rozwiązaniem będą emolienty, które dzięki właściwościom olejów i innych składników, nawilżają, łagodzą podrażnienia i swędzenie. Przywracają jej naturalną funkcję ochronną przez wspomaganie odbudowy naturalnej bariery ochronnej naskórka. Borykasz się z problemami skórnymi? Kliknij tutaj i dowiedz się więcej na temat działania emolientów.
Koniec treści sponsorowanejLeczenie fotostarzenia skóry jest trudne, dlatego zdecydowanie lepiej jest mu zapobiegać niż później niwelować jego rezultaty. W sytuacji, gdy skóra nosi już widoczne efekty chronicznego oddziaływania słońca, można:
- stosować kosmetyki i dermokosmetyki odbudowujące naturalną barierę ochronną naskórka, działające antyoksydacyjnie, zapewniające właściwe nawilżenie, regulujące wydzielanie sebum, stymulujące produkcję kolagenu i elastyny, łagodzące skutki oparzeń słonecznych,
- wykonywać peelingi chemiczne złuszczające martwy naskórek i wspierające jego regenerację, z użyciem takich substancji, jak między innymi kwasy migdałowy i glikolowy,
- poddać się zabiegowi mikrodermabrazji, który nazywany jest mikropeelingiem i który polega na mechanicznym ścieraniu naskórka za pomocą specjalnej głowicy pokrytej diamentami lub kryształkami korundu,
- poddać się mezoterapii - jest to zabieg polegający na nastrzykiwaniu skóry witaminami, minerałami, enzymami i innymi substancjami dobieranymi pod kątem konkretnych problemów oraz adekwatnie do wieku,
- wykonać nastrzykiwanie zmarszczek i bruzd kwasem hialuronowym lub toksyną botulinową,
- skorzystać z laseroterapii - za pomocą wiązek światła laserowego koryguje się zmarszczki, poprawia teksturę skóry i wyrównuje jej koloryt.
Profilaktyka fotostarzenia skóry. Jak mu zapobiegać?
Kluczowe znaczenie ma jednak profilaktyka fotostarzenia skóry. Przede wszystkim warto dbać o skuteczną ochronę ciała przed oddziaływaniem promieniowania UV. Duże znaczenie ma też zdrowy styl życia.
Wśród środków fotoprotekcyjnych wymienić należy przede kremy przeciwsłoneczne i inne tego typu kosmetyki z filtrem o wysokim SPV (w przypadku osób o jaśniejszej karnacji nawet na poziomie 50).
Dobrze, by zwłaszcza w miesiącach letnich były one stosowane przed każdym dłuższym wyjściem na zewnątrz. W największym stopniu powinna być chroniona twarz, która na kontakt ze słońcem jest narażona permanentnie.
Oprócz tego należy pamiętać o stosowaniu nakryć głowy, ochronie rąk i nóg za pomocą dłuższych rękawów i nogawek oraz oczu (okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV).
Jeśli jest to możliwe, warto jest unikać długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach 10-15 (choć z drugiej strony nie można też z tego całkowicie rezygnować, mając na uwadze, że pod wpływem słońca w skórze jest wytwarzana witamina D).
Promieniowanie słoneczne jest mniej groźne dla osób, które stosują właściwą dietę, bogatą przede wszystkim w antyoksydanty, takie jak witamina C, E, karotenoidy, flawnoidy, cynk, selen, miedź.
Źródłem tych substancji są w szczególności warzywa i owoce, pieczywo pełnoziarniste, orzechy, niektóre oleje roślinne. Zaleca się spożywanie między innymi papryki, brokułów, czerwonej fasoli, czosnku, borówek, jagód, imbiru, kurkumy, cynamonu, czerwonego wina, zielonej herbaty, oliwy z oliwek.
Zrezygnować powinno się z palenia papierosów, które przyczynia się do powstawania stresu oksydacyjnego w organizmie.
Choć czerwone wino w niewielkich dawkach może oddziaływać korzystnie, niewskazane są większe ilości alkoholu.
Dodatkowo warto unikać większych napięć emocjonalnych, a także dbać o regularną aktywność fizyczną, co również hamuje powstawanie i aktywność wolnych rodników w organizmie.
