Czym jest grupa krwi 0? Charakterystyka
Grupa krwi 0 jest najbardziej uniwersalną ze wszystkich, które są w wyróżniane w podstawowym układzie ABO - po przetoczeniu może być łączona z każdą inną.
Jest też niemal najczęstsza - identyfikuje się ją u 37 procent populacji (dla porównania krew A ma 38 proc., B - 17 proc., AB - 8 proc.).
Symbol 0 oznacza, że brak w niej antygenów A lub B, czyli substancji, które u wielu osób występują na powierzchni czerwonych krwinek i wywołują określone reakcje układu odpornościowego.
Obecnie oznaczenie to w większości krajów czytane jest jako „zero”, choć pierwotnie był to skrót od niemieckiego słowa ohne, czyli „bez” (antygenów A i B).
Grupę 0, tak jak wszystkie inne, dziedziczy się na ogólnych zasadach, określonych przez tzw. prawo Mendla. Jak to przebiega?
W dużym uproszczeniu, dziecko może mieć krew tego typu, jeśli:
- oboje rodzice należą do grupy 0 (potomstwo na pewno będzie mieć krew 0 i jest to jedyny przypadek, gdy kwestię dziedziczenia można z góry określić ze 100-procentową pewnością),
- jedno z rodziców ma krew 0, a drugie A (wówczas dziecko będzie należeć do grupy 0 lub A),
- jedno z rodziców ma krew 0, a drugie B (możliwe opcje: 0 lub B),
- oboje rodzice mają krew A (możliwe opcje: 0 lub A),
- oboje rodzice mają krew B (możliwe opcje: 0 lub B),
- jedno z rodziców ma krew A, a drugie B (możliwe opcje: 0, A, B lub AB).
Dodatkowo należy pamiętać, że krew każdego typu, a więc 0, A, B oraz AB, może być grupą krwi o Rh dodatnim lub ujemnym. Co to oznacza? Czym jest czynnik Rh? Co daje plus, a co minus?
Grupa krwi 0 Rh+
Na podstawowy podział ABO nakładają się inne układy grupowe. Najważniejszym z nich jest układ Rh, warunkowany obecnością antygenu oznaczonego symbolem „D”. Substancję tę wykryto prowadząc badania na małpach Macacus rhesus, stąd nazwa Rh.
Osoby, w krwi których znajduje się antygen D, zaliczane są do grupy Rh+. U rasy białej jest ona dominująca, występuje u około 85 procent populacji. Układ Rh jest niezależny od ABO, stąd liczne możliwe kombinacje spotykane w oznaczeniach, takie jak 0 Rh+, A Rh+, AB Rh- id.
Grupa krwi 0 Rh+ występuje u 31 procent populacji. Jej dziedzicznie określają zasady przedstawione wyżej w odniesieniu do układu ABO, a dodatkowo - jeszcze bardziej skomplikowane reguły dotyczące przekazywania czynnika Rh.
Pod uwagę należy brać w tym przypadku tzw. allele, czyli warianty genu kodującego grupę krwi. Każda osoba ma dwa, oznaczane symbolami „D” i „d”. Krew Rh+ występuje w postaci silnej (DD), ale też słabej (Dd), natomiast Rh- zawsze ma postać dd.
Krew 0 Rh+ dziecko będzie mieć, jeśli występuje ona:
- u obojga rodziców wariancie DD - na 100 procent krew dziecka będzie należeć do grupy Rh+ (DD),
- u jednego z rodziców w wariancie DD, u drugiego Dd - u dziecka wytworzy się krew Rh+ typu DD lub Dd,
- tylko u jednego z rodziców w wariancie DD (drugi należy do grupy Rh-, czyli dd) - możliwy rezultat to krew Rh+ DD lub Dd,
- u obojga rodziców w wariancie Dd - dziecko może mieć krew Rh+ (DD albo Dd), ale też Rh- (dd),
- u jednego z rodziców w wariancie Dd (drugi należy do grupy Rh-) - potencjalny efekt to Rh+ (Dd) lub Rh- (dd).
Grupa krwi 0 Rh-
Grupa krwi 0 Rh minus jest jedną z rzadziej występujących (około 6 procent), a zarazem najbardziej pożądaną w kontekście pełnej jej transfuzyjności - pewnym jest, że nie wejdzie ona w konflikt z krwią żadnego innego typu.
Brak czynnika Rh w krwi dziecka jest możliwy, gdy:
- oboje rodzice należą do grupy Rh- (dd),
- jedno z rodziców ma krew Rh- (dd), a drugie Rh+ w słabym wariancie Dd,
- oboje rodzice mają krew Rh+ w postaci Dd.
Tylko w pierwszej z wymienionych sytuacji wynik dziedziczenia jest pewny. W pozostałych grupa Rh- jest tylko jedną z dwóch opcji (obok Rh+ Dd).
Reasumując, aby mieć absolutną pewność, że dziecko odziedziczy krew 0 Rh-, oboje rodzice musieliby należeć zarówno do grupy 0, jak też Rh minus. Jest to możliwe, ale statystycznie stosunkowo mało prawdopodobne.
Czy grupa krwi 0 Rh+ jest uniwersalna?
Czy jeśli krew 0 Rh- można przetoczyć każdemu człowiekowi na świecie, to samo można powiedzieć o 0 Rh+? Czy jest to równie uniwersalna grupa krwi?
Symbol „0” oznacza, że nie będzie ona wchodzić w żaden konflikt w układzie ABO. Należy jednak uważać, w przypadkach, gdy niezbędna jest zbieżność także w układzie Rh.
Dobrym tego przykładem są transfuzje związane z tzw. konfliktem serologicznym, występującym między matką i jej dzieckiem, w sytuacji, gdy maluch odziedziczył krew Rh+ po ojcu, a matka należy do grupy Rh-. W związku z tym uniwersalność 0 Rh + jest mniejsza, aniżeli w przypadku 0 Rh-.
Uwaga: o ile osoby posiadające krew 0 są uniwersalnymi dawcami, jednocześnie stanowią najbardziej wymagającą grupę, jeśli chodzi o biorców.
Przy transfuzji krew mogą otrzymać wyłącznie od innych osób z tej samej grupy 0. Ma to związek z wytwarzaniem specyficznych przeciwciał w odpowiedzi na antygeny.
Grupę krwi zero cechuje brak antygenów A i B, ale też występowanie przeciwciał A oraz B. Jeśli pacjent z grupy 0 otrzyma krew typu A, B lub AB, przeciwciała te przypuszczą atak na znajdujące się w niej antygeny.
Dlaczego 0 to najstarsza grupa krwi?
Krew 0 uważana jest za najstarszą z występujących. Jej odkrycie datowane jest wprawdzie na pierwsze lata XX wieku, przypuszcza się jednak, że grupa zero pierwotnie występowała u wszystkich ludzi na świecie, a do pierwszych jej modyfikacji dość miało około 20 tysięcy lat temu. Jej pochodzenie przyznaje się Celtom.
Powstanie grupy A, a później kolejnych, powodowane miało być m.in. zmianą diety, a następnie krzyżówkami genetycznymi. Stąd też na wpół potoczna opinia, jakoby najstarsza grupa krwi miała oddawać myśliwski i typowo mięsożerny charakter ludzi pierwotnych, inne zaś w większym stopniu kojarzone są z pożywieniem roślinnym.
Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w XX-wiecznych teoriach dotyczących diet dla wybranych grup krwi, a nawet cech osobowości charakteryzujących osoby należące do każdej z nich.
Hipotezy te nie znajdują jednak szerokiego udokumentowania w wynikach badań i często są traktowane w kategoriach pseudo-nauki.
Czy grupa krwi 0Rh chroni przed koronawirusem?
Im dłużej świat walczy z pandemią COVID-19, tym więcej badań jest prowadzonych. Szczególnie ważnym zagadnieniem jest odporność na wirusa, a związana z nią miała być grupa krwi.
Grupa krwi 0 miała sprawiać, że osoby ją posiadające, są mniej podatne na zakażenie. Różni naukowcy próbowali potwierdzić tę tezę.
Od dawna uważa się, że osoby z krwią 0 posiadają odporność na bakterie, jednak mają tendencję do zachorowalności na miażdżycę, zwyrodnienia stawów czy zapalenia jelita grubego. Podatni magą być również na stres i tycie.
Według badań naukowców z Toronto osoby z grupą krwi 0Rh rzadziej doświadczają ciężkiego przebiegu choroby. Dodatkowo najbardziej odporni mieli być ci z grupą zero Rh minus.
Podobne wyniki przedstawił Prof. Jacques Le Pendu z uniwersytetu w Nantes.
Naukowcy z Intermountain Medical Center Heart Institute w Murray w stanie Utah zaprzeczają tej tezie. Są oni pewni, że grupa krwi nie jest wskaźnikiem przy ocenie ryzyka związanego z chorobą. Analizie poddali aż 11 tys. osób. Odmienne wyniki od poprzedników tłumaczą możliwie mniejszą liczebnością innych grup badanych.
Ze względu na odmienne wyniki należy zachować całkowitą ostrożność bez względu na posiadaną grupę krwi.
Nie ma także wystarczających badań na temat szczepionek. Reakcja organizmu oraz skuteczność najprawdopodobniej nie są związane z grupą krwi.
Grupa krwi 0Rh a ciąża
Konflikt serologiczny to choroba hemolityczna noworodka, która polega na niezgodności grupy krwi dziecka i matki. Dochodzi do niego najczęściej podczas porodu, kiedy ich krew się miesza.
W wyniku dziedziczenia dziecko przejmuje antygeny zarówno matki, jak i ojca. Jeśli grupa krwi (A, B, AB, 0) się różni między rodzicami, ale antygen D (czynnik Rh) pozostaje ten sam (plus z plusem, minus z minusem), nie dojdzie do konfliktu. Zaistnieć może on natomiast, gdy matka ma krew Rh-, a ojciec Rh+.
Jeśli dziecko odziedziczy grupę 0 Rh+ pojawi się konflikt serologiczny. Nie wystąpi on jednak gdy matka będzie miała krew 0 Rh-, a płód 0 Rh+. Organizm kobiety nie będzie wtedy tworzył przeciwciał.
Dieta dla grupy 0Rh
Niektórzy dietetycy twierdzą, że jadłospis należy dopasować do grupy krwi. Według doktora Petera D'Adamo najlepiej zdrowiu służy to jedzenie, które zajmowało poczesne miejsce w jadłospisie naszych przodków.
Co zatem jeść, gdy ma się grupę krwi 0rh? Zaleca się:
- czerwone mięso,
- drób,
- ryby,
- owoce morza,
- warzywa (szczególnie szpinak i brokuły),
- owoce (w szczególności figi i śliwki).
Osoby z tą grupą krwi nie powinny być jednak wegetarianami. Mięso stanowi bardzo ważny element ich diety. Należy także pamiętać, że nie wszystkie warzywa i owoce są dla nich dobre.
Ludzie z grupą krwi 0Rh powinni unikać:
- pszenicy,
- kukurydzy,
- gorczycy,
- mleka,
- soczewicy,
- fasoli,
- kapusty,
- brukselki,
- kalafiora.
Niestety taka dieta wyklucza produkty zbożowe, które są cennym źródłem magnezu, cynku, żelaza i dobroczynnego błonnika. Natomiast wykluczenie nabiału może grozić chorobami kości i osteoporozą.
Teoria dieta a grupa nie ma jednak potwierdzenia w badaniach naukowych. Sukces widoczny w wadze czy sylwetce jest zapewne zawdzięczany rezygnacji z produktów wysoko przetworzonych, alkoholu, posiłków typu fast-food, tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans, które w powszechnej opinii są uznawane za niezdrowe.
