W układzie naczyniowym dorosłego człowieka znajduje się około 4-5 litrów płynów na które składa się osocze i składniki komórkowe – czyli po prostu krew. W przypadku nagłych i dużych krwawień, na przykład w wyniku wypadków dochodzi do gwałtownego ubytku krwi.
Następstwem tego stanu może być zapaść żył i tętnic oraz gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego i niedotlenienie wielu narządów. Stan taki nazywa się wstrząsem hipowolemicznym i jeśli poszkodowanemu nie udzieli się natychmiastowej pomocy, kończy się zawsze śmiercią.
Reklama
Co to jest dekstran?
Dekstrany to naturalne polimery glukozy połączone wiązaniami alfa-1,6 glikozydowymi z różnym stopniem rozgałęzienia. Są one wytwarzanie przez bakterie z rodzaju Lactobacillus, Leuconostoc oraz Streptococcus.
Właściwości dekstranu sprawiają, że nadaje się on jako tymczasowy substytut krwi. Po podaniu dożylnym krótkotrwale podnosi ciśnienie krwi, wiąże wodę przez co zwiększa objętość osocza oraz zmniejsza lepkość krwi. Ponadto niweluje agregację płytek krwi, czyli zlepianie się ich w większe konglomeraty – usprawnia tym samym przepływ krwi przez małe naczynia krwionośne.
O czym trzeba koniecznie pamiętać to fakt, że leki z dekstranem nie przenoszą tlenu. Preparat ten służy wyłącznie jako substytut krwi (tak zwany preparat krwiozastępczy) podawany w celu podtrzymywania prawidłowej wolemii i ciśnienia tętniczego. Jego cząsteczki w żaden sposób nie mogą łączyć się ani z tlenem ani z dwutlenkiem węgla, przez co nie umożliwia on wymiany gazowej. Preparaty zawierające sztuczną krew, mającą właściwości przenoszenia tlenu wciąż są w fazie testów i na tę chwilę nie są oficjalnie stosowane.
Reklama
Zastosowanie dekstranu
W oficjalnych wskazaniach tego preparatu znajdują się między innymi:
- zwiększenie objętości osocza,
- profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej,
- jako płyn do wypełniania aparatu płuco-serce,
- poprawa właściwości reologicznych krwi,
- zespół suchego oka.
Dodatkowymi właściwościami dekstranu, o których powinno się wspomnieć są jego zdolności do przyspieszania procesu gojenia się ran i wspomagania waskularyzacji, czyli procesu tworzenia nowych naczyń krwionośnych, tak potrzebnego w procesie regeneracji tkanek. Choć takie zastosowanie dekstranu i jego pochodnych dopiero zaczyna odgrywać istotną rolę w medycynie regeneracyjnej, to już widać jego wielkie możliwości, na przykład w tworzeniu hydrożeli stosowanych w rozległych oparzeniach tkanek.
Reklama
Działania niepożądane dekstranu
Preparaty krwiozastępcze są podawane najczęściej w sytuacjach nagłych, gdzie czas reakcji jest bardzo kluczowy i w takich wypadkach ewentualne działania niepożądane mają przeważnie znaczenie drugorzędne. Niemniej jednak po zastosowaniu dekstranu może dojść do reakcji alergicznych, od słabych do silnych, z reakcją anafilaktyczną włącznie.
Najczęściej dochodzi do gorączki, nudności, wymiotów, bólów stawów lub skurczu oskrzeli. W przypadku zbyt szybkiego podawania płynów z dekstranem może dojść również do przeciążenia układu krążenia oraz obrzęku płuc.
Reklama
Interakcje oraz przeciwwskazania do stosowania
Płynów infuzyjnych z dekstranem nie powinno się stosować u pacjentów uczulonych na tą substancję. Uważać trzeba także na osoby z rozwiniętym obrzękiem płuc, z ciężką niewydolnością serca, posiadające skazę krwotoczną, małopłytkowość oraz ciężkie nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek czy krwotoczny udar mózgu. Preparat posiada kategorię C, czyli nie jest zalecany kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią. Jednocześnie z dekstranem nie należy podawać rozpuszczalnych barbituranów, chlorpromazyny, witaminy C i K, streptokinazy czy cefalotyny.
Reklama
Dawkowanie i cena dekstranu
Podawanie płynów zawierających dekstran jest silnie uzależnione od stanu pacjenta, jego ciśnienia krwi, tętna czy masy ciała. Standardowo podaje się około 500 do 1000 ml na dobę (nie więcej niż 20 ml na kilogram masy ciała).
Jednak w praktyce medycznej ważna jest nie tylko ilość podanego preparatu ale także szybkość wlewu i ta jest już ściśle uzależniona od sytuacji klinicznej. Pacjenci, u których podejrzewa się wysokie ryzyko zakrzepicy mogą dostawać około 500 ml dekstranu co 2 lub 3 dni.
Ile kosztuje dekstran? Płyny do infuzji zawierające dekstran są przeważnie stosowane w lecznictwie szpitalnym. Cena opakowania 250 ml 10% roztworu dekstranu wynosi około 25-30 złotych i jest też uzależniona od danej hurtowni.
Istnieją także krople do oczu zawierające dekstran. Ich cena jest uzależniona w głównej mierze od apteki i wynosi około od 20 do 30 zł za opakowanie.
Reklama
Leki i preparaty zawierające dekstran
