Dla Ciebie, na zdrowie!

Ksylometazolina na katar - jak dokładnie działa?

Ksylometazolina to lek wynaleziony pod koniec lat 50-tych XX wieku. Pomimo wielu lat istnienia, to wciąż jeden z najpopularniejszych środków na świecie, stosowanych w leczeniu nieżytu nosa różnego pochodzenia. Niewątpliwą zaletą tego środka jest fakt, że mogą go stosować zarówno dorośli jak i małe dzieci. Sprawdź, jak go dawkować, aby nie popaść w uzależnienie.
Leki z ksylometazoliną
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Ksylometazolina jest starym, lecz wciąż popularnym lekiem stosowanym w leczeniu kataru różnego typu.
  • Lek ten jest niewskazany w ciąży, ale można stosować go w czasie karmienia piersią.
  • Trzeba pamiętać, aby nie stosować ksylometazoliny dłużej niż tydzień, ponieważ w innym przypadku może dojść do tzw. kataru z odbicia. Czym on jest?
SPRAWDŹ TEŻ: Co na katar? Alergiczny, zatokowy, bakteryjny i wodnisty
Spis treści

Jak działa ksylometazolina?

Chemiczna nazwa popularnej ksylometazoliny to chlorowodorek ksylometazoliny. Co to jest? To amina, która wykazuje działanie sympatykomimetyczne, czyli pobudzające współczulny (sympatyczny) układ nerwowy, a szczególnie receptory α-adrenergiczne.

Działanie ksylometazoliny podawanej miejscowo polega na aktywizowaniu receptorów zlokalizowanych w błonie śluzowej i przez to obkurczaniu okolicznych naczyń krwionośnych. Dzięki temu zmniejsza się obrzęk i przekrwienie śluzówki oraz ilość wydzieliny. W ten sposób dochodzi do udrożnienia nosa.

Efekt jest widoczny już po kilku minutach i może utrzymywać się nawet do 10 godzin. To właśnie dlatego tak chętnie używa się ksylometazolinę na katar.

Więcej informacji odnośnie działania tego leku można znaleźć w ChPL ksylometazoliny, czyli w Charakterystyce Produktu Leczniczego.

Dawkowanie ksylometazoliny w kroplach - jaka powinna być dawka?

Efekt działania ksylometazoliny jest widoczny już po kilku minutach pod warunkiem, że aplikacja będzie przeprowadzona prawidłowo.

Warto pamiętać, że aerozol z lekiem powinno się podać na małżowinę nosową, a nie na przegrodę nosa. Ponadto nie należy odchylać głowy do tyłu trakcie aplikacji i chwilę po niej.

Wyjątek stanowi stosowanie ksylometazoliny w kroplach - wówczas głowa musi zostać lekko skierowana do tylu tak, żeby lek odpowiednio trafił na błonę śluzową.

Dawkowanie ksylometazoliny jest uzależnione od wieku pacjenta i stężenia użytego preparatu. Leki o stężeniu 0,05% są przeznaczone dla dzieci od 2 do 12. roku życia. Podaje się wtedy 1-2 aplikacje do każdego otworu nosa raz lub dwa razy na dobę, co 8-10 godzin. Nie można przekroczyć 3 dawek do każdego otworu nosowego na dwadzieścia cztery godziny.

W przypadku użycia 0,1% ksylometazoliny, która jest dostępna dla osób po 12. roku życia, zaleca się stosowanie 2-3 aplikacji do każdego otworu nosa, co 8-10 godzin. Również nie można przekroczyć 3 dawek do otworu nosowego na dobę.

Spośród preparatów z ksylometazoliną mamy do dyspozycji krople, aerozole lub żele. Trzeba także koniecznie pamiętać, że leczenie nie może przekroczyć 3-5 dni. Jeśli katar nie ustaje, koniecznie należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą.

Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania ksylometazoliny

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania ksylometazoliny jest uczulenie na jakikolwiek składnik preparatu. Ponadto, uważać muszą pacjenci z suchym zapaleniem błony śluzowej nosa.

Szczególną ostrożność powinny zachować także osoby, u których po zastosowaniu innych sympatykomimetyków wystąpiły takie objawy, jak: bezsenność, zawroty głowy, drżenia, zaburzenia rytmu serca lub nadciśnienie.

Do najczęstszych skutków ubocznych chlorowodorku ksylometazoliny należą:

  • duszności,
  • bóle głowy,
  • obrzęk naczynioruchowy,
  • senność,
  • kołatanie serca,
  • zaburzenia widzenia,
  • podwyższenie ciśnienia krwi,
  • nudności,
  • zmęczenie,
  • przyspieszona akcja serca.

Czy można stosować ksylometazolinę w ciąży? Niestety brak jest dostatecznych badań na ten temat. Według wszystkich oficjalnych wytycznych, lek ten nie jest rekomendowany w czasie ciąży.

Można za to stosować ksylometazolinę przy karmieniu piersią - im dziecko jest starsze, tym jest to bezpieczniejsze. Środek ten jest stosowany miejscowo, więc jego przenikanie do mleka matki powinno być znikome. Trzeba tylko pamiętać o prawidłowej aplikacji i krótkim czasie stosowania.

Bardzo istotnym skutkiem ubocznym ksylometazoliny, który często jest świadomie ignorowany przez pacjentów, jest tzw. katar z odbicia. Występuje on wówczas, gdy lek jest mocno nadużywany, np. gdy leczenie przy jego użyciu trwa dłużej niż 7-10 dni.

Uzależnienie od ksylometazoliny. Kiedy jest zagrożenie?

Wspomniany wcześniej katar z odbicia jest najczęstszym skutkiem długotrwałego stosowania ksylometazoliny. Wynika to z mechanizmu błędnego koła - stosowanie środka na katar, implikuje nieżyt nosa.

W efekcie prowadzi to do uzależnienia od ksylometazoliny i stosowanie preparatu praktycznie bez przerwy.

Wynika to z faktu, że w obrębie nosa naczynia krwionośne są bardzo małe, więc ich obkurczenie przy pomocy ksylometazoliny prawie całkowicie niweluje w nich przepływ krwi.

W efekcie tkanki, które powinny być regularnie zaopatrywane w substancje odżywcze obumierają, co w ostateczności może doprowadzić do suchego, zanikowego zapalenia błony śluzowej nosa, a to z kolei objawiać się może chronicznym katarem.

Dlatego tak ważne jest, by preparaty tego typu były używane maksymalnie przez 7 dni. Nie można także przekraczać ilości zalecanych dawek. Po tygodniu stosowania leku należy go odstawić i wypróbować alternatywne metody leczenia lub udać się do lekarza po poradę.

Leki z ksylometazoliną - lista preparatów

Najpopularniejszym preparatem ksylometazoliny jest Otrivin. Lek pod tą nazwą możemy spotkać w wielu krajach świata. Istnieje możliwość kupienia go w różnych wersjach, z dodatkami w postaci: mentolu, środka przeciwalergicznego, środka nawilżającego czy z bromku ipratropium.

Cena ksylometazoliny jest w dużym stopniu zależna od rodzaju preparatu i marży sklepu z lekami, ale powinna oscylować między 10 a 30 zł. Trzeba pamiętać, że zakup ksylometazolinę w jakiejkolwiek postaci jest możliwy jedynie w aptece.

Bibliografia

  • M. Śliwińska-Kowalska; Leczenie alergicznego i infekcyjnego nieżytu nosa i zatok przynosowych w świetle konsensusów międzynarodowych; Otorynolaryngologia; 2016; 15(4); 145-151
  • https://opieka.farm/leki-i-ciaza/ksylometazolina-i-oksymetazolina-w-ciazy-wyjasniamy/ [data dostępu 26.07.2022]
  • https://opieka.farm/leki-i-laktacja/ksylometazolina-i-oksymetazolina-a-karmienie-piersia-wyjasniamy/ [data dostępu 26.07.2022]
  • Charakterystyka Produktu Leczniczego Otrivin; http://chpl.com.pl/data_files/2013-05-06_pl-spc-otrivin_aerozol.pdf [data dostępu 26.07.2022]
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Artykuł napisany przez
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Magister farmacji. Pracuje w aptece ogólnodostępnej oraz kieruje Działem Farmacji Centrum Okulistycznego. Aktywny członek samorządu aptekarskiego W czasie siedmioletniej pracy zawodowej rozwiązał nieskończoną ilość problemów z zakresu stosowania leków oraz prowadzenia właściwej terapii. W swojej pracy stawia na bezpośredni i partnerski kontakt z pacjentem, co umożliwia mu jasne przekazywanie medycznych zaleceń. Interesuje się interakcjami lekowymi oraz bezpieczeństwem terapii, zwolennik metod opartych na EBM (Evidence Based Medicine). Prywatnie szczęśliwy mąż, tata Krzysia oraz fan piłki nożnej i gotowania.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Zdrowie
Przeczytaj artykuł
Kamfora: działanie, zastosowanie i właściwości. Jaki olejek?
Olejek kamforowy w szklanych butelkach
Przeczytaj artykuł
Metamizol - działanie, dawkowanie i cena. Jak stosować?
Kobieta z bólem brzucha
Przeczytaj artykuł
Metformina - działanie, dawkowanie i skutki uboczne. Cena
Kobieta mierzy poziom glukozy we krwi
Podobne artykuły
Zwór chemiczny atenololu
Atenolol - działanie i dawkowanie. Gdzie są dostępne zamienniki?
Wzór chemiczny alfakalcydolu
Alfacalcidol - działanie. Czy zamienniki są dostępne w Polsce?
Przyrządzanie domowych kosmetyków z pomocą gliceryny kosmetycznej
Gliceryna kosmetyczna - jakie ma właściwości izastosowanie?
Substancja kosmetyczna o nazwie cyklopiroksolamina
Cyklopiroksolamina - właściwości i zastosowanie w kosmetyce
Może to Cię zainteresuje
Sproszkowana chlorella
Chlorella - właściwości i działanie. Z czym nie łączyć?
Antyoksydanty
Wolne rodniki - powstawanie i skutki. Jak się ich pozbyć?
Olej lniany na drewnianej desce z ziarnami siemienia lnianego
Olej lniany - właściwości i skutki uboczne. Na co pomaga?
Korzeń żeń-szenia na wiklinowym półmisku
Żeń-szeń - jakie ma właściwości i na co pomaga? Działanie

Jaki aparat słuchowy wybrać?
Kliknij tutaj!