Jak działa ksylometazolina?
Chemiczna nazwa popularnej ksylometazoliny to chlorowodorek ksylometazoliny. Co to jest? To amina, która wykazuje działanie sympatykomimetyczne, czyli pobudzające współczulny (sympatyczny) układ nerwowy, a szczególnie receptory α-adrenergiczne.
Działanie ksylometazoliny podawanej miejscowo polega na aktywizowaniu receptorów zlokalizowanych w błonie śluzowej i przez to obkurczaniu okolicznych naczyń krwionośnych. Dzięki temu zmniejsza się obrzęk i przekrwienie śluzówki oraz ilość wydzieliny. W ten sposób dochodzi do udrożnienia nosa.
Efekt jest widoczny już po kilku minutach i może utrzymywać się nawet do 10 godzin. To właśnie dlatego tak chętnie używa się ksylometazolinę na katar.
Więcej informacji odnośnie działania tego leku można znaleźć w ChPL ksylometazoliny, czyli w Charakterystyce Produktu Leczniczego.
Dawkowanie ksylometazoliny w kroplach - jaka powinna być dawka?
Efekt działania ksylometazoliny jest widoczny już po kilku minutach pod warunkiem, że aplikacja będzie przeprowadzona prawidłowo.
Warto pamiętać, że aerozol z lekiem powinno się podać na małżowinę nosową, a nie na przegrodę nosa. Ponadto nie należy odchylać głowy do tyłu trakcie aplikacji i chwilę po niej.
Wyjątek stanowi stosowanie ksylometazoliny w kroplach - wówczas głowa musi zostać lekko skierowana do tylu tak, żeby lek odpowiednio trafił na błonę śluzową.
Dawkowanie ksylometazoliny jest uzależnione od wieku pacjenta i stężenia użytego preparatu. Leki o stężeniu 0,05% są przeznaczone dla dzieci od 2 do 12. roku życia. Podaje się wtedy 1-2 aplikacje do każdego otworu nosa raz lub dwa razy na dobę, co 8-10 godzin. Nie można przekroczyć 3 dawek do każdego otworu nosowego na dwadzieścia cztery godziny.
W przypadku użycia 0,1% ksylometazoliny, która jest dostępna dla osób po 12. roku życia, zaleca się stosowanie 2-3 aplikacji do każdego otworu nosa, co 8-10 godzin. Również nie można przekroczyć 3 dawek do otworu nosowego na dobę.
Spośród preparatów z ksylometazoliną mamy do dyspozycji krople, aerozole lub żele. Trzeba także koniecznie pamiętać, że leczenie nie może przekroczyć 3-5 dni. Jeśli katar nie ustaje, koniecznie należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą.
Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania ksylometazoliny
Głównym przeciwwskazaniem do stosowania ksylometazoliny jest uczulenie na jakikolwiek składnik preparatu. Ponadto, uważać muszą pacjenci z suchym zapaleniem błony śluzowej nosa.
Szczególną ostrożność powinny zachować także osoby, u których po zastosowaniu innych sympatykomimetyków wystąpiły takie objawy, jak: bezsenność, zawroty głowy, drżenia, zaburzenia rytmu serca lub nadciśnienie.
Do najczęstszych skutków ubocznych chlorowodorku ksylometazoliny należą:
- duszności,
- bóle głowy,
- obrzęk naczynioruchowy,
- senność,
- kołatanie serca,
- zaburzenia widzenia,
- podwyższenie ciśnienia krwi,
- nudności,
- zmęczenie,
- przyspieszona akcja serca.
Czy można stosować ksylometazolinę w ciąży? Niestety brak jest dostatecznych badań na ten temat. Według wszystkich oficjalnych wytycznych, lek ten nie jest rekomendowany w czasie ciąży.
Można za to stosować ksylometazolinę przy karmieniu piersią - im dziecko jest starsze, tym jest to bezpieczniejsze. Środek ten jest stosowany miejscowo, więc jego przenikanie do mleka matki powinno być znikome. Trzeba tylko pamiętać o prawidłowej aplikacji i krótkim czasie stosowania.
Bardzo istotnym skutkiem ubocznym ksylometazoliny, który często jest świadomie ignorowany przez pacjentów, jest tzw. katar z odbicia. Występuje on wówczas, gdy lek jest mocno nadużywany, np. gdy leczenie przy jego użyciu trwa dłużej niż 7-10 dni.
Uzależnienie od ksylometazoliny. Kiedy jest zagrożenie?
Wspomniany wcześniej katar z odbicia jest najczęstszym skutkiem długotrwałego stosowania ksylometazoliny. Wynika to z mechanizmu błędnego koła - stosowanie środka na katar, implikuje nieżyt nosa.
W efekcie prowadzi to do uzależnienia od ksylometazoliny i stosowanie preparatu praktycznie bez przerwy.
Wynika to z faktu, że w obrębie nosa naczynia krwionośne są bardzo małe, więc ich obkurczenie przy pomocy ksylometazoliny prawie całkowicie niweluje w nich przepływ krwi.
W efekcie tkanki, które powinny być regularnie zaopatrywane w substancje odżywcze obumierają, co w ostateczności może doprowadzić do suchego, zanikowego zapalenia błony śluzowej nosa, a to z kolei objawiać się może chronicznym katarem.
Dlatego tak ważne jest, by preparaty tego typu były używane maksymalnie przez 7 dni. Nie można także przekraczać ilości zalecanych dawek. Po tygodniu stosowania leku należy go odstawić i wypróbować alternatywne metody leczenia lub udać się do lekarza po poradę.
Leki z ksylometazoliną - lista preparatów
Najpopularniejszym preparatem ksylometazoliny jest Otrivin. Lek pod tą nazwą możemy spotkać w wielu krajach świata. Istnieje możliwość kupienia go w różnych wersjach, z dodatkami w postaci: mentolu, środka przeciwalergicznego, środka nawilżającego czy z bromku ipratropium.
Cena ksylometazoliny jest w dużym stopniu zależna od rodzaju preparatu i marży sklepu z lekami, ale powinna oscylować między 10 a 30 zł. Trzeba pamiętać, że zakup ksylometazolinę w jakiejkolwiek postaci jest możliwy jedynie w aptece.
