Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗
Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗
Ułatwienia dla pacjentów z terenów powodziowych. 👉 Jak z nich skorzystać? Sprawdź❗

Spirometria - co to za badanie i co wykrywa? Normy, cena i wyniki

Spirometria jest jednym z najczęstszych badań wykonywanych przez pulmonologów (czyli lekarzy zajmującymi się układem oddechowym). Z jego pomocą specjalista jest w stanie ocenić kondycję w jakiej znajdują się płuca pacjenta, a przede wszystkim to, jaka jest ich wydolność. Na czym polega badanie spirometryczne? Jak wygląda u dzieci? Co oznacza wynik poniżej normy. Zobacz, ile kosztuje i jakie są przeciwwskazania.
Badanie spirometryczne
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Spirometria jest badaniem, które pomaga ocenić kondycję płuc. Można ją przeprowadzić za pomocą różnych metod. Jakich?
  • Aby badanie było dokładne i wiarygodne, spirometrię należy poprzedzić odpowiednim przygotowaniem. Na czym ono polega?
  • Istnieją pewne przeciwwskazania do spirometrii. Jakie?
SPRAWDŹ TEŻ: Płuca (anatomia) - budowa płuc człowieka
Spis treści

Czym jest spirometria?

Spirometria to jedno z badań oceniających kondycję płuc. W jego trakcie pacjent oddycha przez ustnik spirometru. Urządzenie to pozwala ocenić ilość powietrza wdychanego i wydychanego, co po porównaniu obrazuje wydolność i pojemność płuc.

Najbardziej powszechnym rodzajem spirometrii jest wersja dynamiczna (test FVC). Bada on natężenie i objętość przepływającego powietrza.

Potocznie właśnie tę metodę nazywa się spirometrią. To badanie jest jednak dostępne w dwóch wersjach:

  • w podstawowym przebiegu pacjent po prostu wykonuje dynamiczne wdechy i wydechy,
  • w poszerzonej wersji badania, czyli spirometrii z próbą rozkurczową(ocena odwracalności obturacji), zanim rozpocznie się badanie pacjentowi podaje się lek rozkurczający oskrzela.

Spirometria statyczna natomiast pozwala na ocenę objętości i pojemności płuc. Wykonuje się ją podczas spokojnego oddychania.

Można także przeprowadzić spirometrię z lekiem rozkurczowym. Najpierw wykonuje się badanie spoczynkowe, a później wysiłkowe. Ma ono celu weryfikację astmy, monitorowanie chorób przewlekłych i do orzeczeń sportowych itd.

W przypadku sportowców częściej jednak wykonuje się ergospirometrię, a nie zwykłą spirometrię. Pozwala ona ocenić, jak aktywność fizyczna wpływa nie tylko na układ oddechowy, a także krążeniowy.

Spirometrię wykonuje się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, jeśli istnieją ku temu wskazania.

Reklama

Jak wygląda spirometria? Przebieg badania

Aby prawidło wykonać badanie spirometryczne pacjent powinien siedzieć z wyprostowanymi plecami (zabronione jest garbienie się). Następnie spirometr, a dokładnie jego ustnik, trzeba prawidłowo wziąć do ust i trzymać mocno wargami.

Jak dmuchać do spirometru? Na początku badania pacjent spokojnie wykonuje serię wdechów i wydechów.

W kolejnym etapie wdechy i wydechy powinny być wykonywane z maksymalną objętością powietrza, jaką jest w stanie nabrać do płuc i wypuścić, w jak najkrótszym czasie.

Dla prawidłowego wyniku spirometrii, próbę powtarza się minimum trzy razy, nie więcej jednak niż osiem razy (pacjent po takiej ilości pełnych wdechów i wydechów jest na tyle zmęczony, że dalsze badanie może być niemiarodajne zafałszowane).

Ile trwa badanie spirometrii? Zazwyczaj jest nie dłuższe niż kilka minut.

Reklama

Kiedy wykonać spirometrię?

Regularne wykonywanie spirometrii jest ważne w przypadków przewlekłych chorób, astmy, itp. Stanowić może ono także część badań diagnostycznych.

Wskazania do spirometrii:

  • podejrzenia chorób takich jak: astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
  • palenie papierosów (zwłaszcza wieloletnie),
  • wszelkie dolegliwości takie jak: spłycenie oddechu, kłopoty z oddychaniem, szybkie męczenie się itp.

Regularne wykonywanie spirometrii może być konieczne u kobiet w ciąży, które mają astmę. Jeśli ciąża przebiega poprawnie, nie ma przeciwwskazań do badania.

Reklama

Co wykrywa spirometria?

Spirometrię wykonuje się w przebiegu chorób płuc, by ocenić ich przebieg i stan zaawansowania. Wykryć może także różne inne dolegliwości z dziedziny pulmonologii.

Dzięki spirometrii można zdiagnozować:

  • astmę,
  • przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) oraz oskrzeli,
  • choroby śródmiąższowe płuc,
  • schorzenia z ograniczeniem ruchomości w przebiegu patologii opłucnej czy układu chrzęstno‑kostnego klatki piersiowej.

Przeprowadza się ją także u osób chorych na COVID-19 lub tych, którzy wyzdrowiali i doświadczają powikłań. Pozwala na ocenę stanu ich płuc.

Złe wyniki spirometrii pozwalają ocenić, czy konieczne są dalsze badania, np. RTG płuc.

Po wykonaniu badania spirometrycznego można również od razu rozpocząć leczenie. Jednak w przypadku chorych na obturację płuc, potrzebna jest także rehabilitacja. Zazwyczaj polega na aktywności fizycznej, jak np. pływanie czy jazda na rowerze.

Reklama

Jak się przygotować do spirometrii?

Choć badanie jest proste i mało inwazyjne, ma dokładnie pokazać faktyczną wydolność płuc. Dlatego zabronione jest:

  • w dniu badania - noszenie bardzo obcisłych ubrań, opinających ciało i ograniczających ruchy zwłaszcza tułowia;
  • co najmniej 4 godziny przed (a nawet i całą dobę) - picie alkoholu, kawy, herbaty i palenie papierosów;
  • przynajmniej 2 godziny przed badaniem - objadanie i przejadanie się oraz jedzenie większej niż zazwyczaj ilości jedzenia;
  • pół godziny przed - intensywne uprawianie sportu i wysiłku fizycznego.

-Jak przygotować się natomiast do spirometrii z próbą rozkurczową? Wygląda ono tak samo jak w przypadku klasycznego badania.

Badanie spirometryczne różni się jedynie u chorego na astmę. Wówczas przeprowadzane jest w poszerzonym zakresie, a przed badaniem chory otrzymuje leki rozkurczające oskrzela (w formie inhalacji).Wymagane jest także wcześniejsze odstawienie leków przeciwastmatycznych (na szczęście tylko niektórych).

O tym, jakie leki dokładnie odstawić, powinien poinformować lekarz i osoba rejestrująca na poszerzone badanie.

Reklama

Jakie są normy spirometrii?

Normy spirometrii określiło Europejskie Towarzystwa Chorób Płuc (ERS).Trzykrotny wynik podczas badania spirometrycznego mieszczący się w normie ERS oznacza prawidłowy wynik, tym samym zdrowe płuca.

Normy uśrednione wyników spirometrii to:

  • TPEF < 300ms,
  • czas trwania wydechu musi się zmieścić w minimalnym czasie 3-6 s.,
  • końcowe plateau dla wydechu min. 1,5 s.,
  • różnica między FVC i FEV1 (w minimum 2 próbach) nie powinna przekroczyć 100-150 ml.

Oczywiście należy również pamiętać, że do określenia wyników i norm bierze się również pod uwagę: wiek, wzrost, wagę, płeć a także grupę etniczną danego pacjenta.

Na tej podstawie komputer z podłączonym spirometrem określa średnie normy dla osób o podobnej budowie ciała. Im bardziej zbliżone wyniki tym płuca pacjenta są zdrowsze.

Zakres norm procentowych określany jest nieco inaczej. Wynik prawidłowy przypisywany jest jedynie osobom, które znajdują się w przedziale 70-100% wartości należnej. Im niżej, tym poważniejsza forma obturacji.

Wyniki także odczytuje się inaczej podczas spirometrii z próbą rozkurczową.

Warto wiedzieć, że u dorosłego człowieka płuca mają całkowitą pojemność, która wynosi ok.5-6 l powietrza i w wynikach często zapisuje się ją jako TLC (totallungcapacity).

Co zrobić, by poprawić wyniki spirometrii? Przede wszystkim wciela się leczenie, jeśli jest konieczne. Pojemność płuc może natomiast zwiększyć wykonywanie ćwiczeń kardio.

Reklama

Interpretacja wyników spirometrii

Na wyniki spirometrii największy wpływ ma jakość badania, a więc przede wszystkim to, czy pacjent odpowiednio wykonywał polecenia technika lub uprawnionej do tego pielęgniarki.

Nie bez znaczenie pozostaje także fakt, czy na pewno wdechy i wydechy były wykonywane pełną pojemnością płuc i w jak najkrótszym czasie.

Jak odczytać wyniki spirometrii? Interpretacja spirometrii może zostać wykonana prawidłowo tylko przez lekarza specjalistę. Analizuje on kilka parametrów, pozwalają one ocenić wyniki i prawidłowość badania:

  • FEV1 - objętość powietrza wydychanego w trakcie pierwszej sekundy serii pełnych wdechów i wydechów;
  • FVC - całkowita (zsumowania) ilość powietrza zebranego podczas najgłębszego wdechu i wydechu;
  • FEV1/FVC - parametr ten pozwala określi czy pojawiające się zaburzenia są wynikiem zwężenia oskrzeli czy zmniejszenia objętości płuc;
  • MEF albo FEF 25, 50 i 75 - przepływ powietrza w drobnych oskrzelach;
  • PEF - największa możliwa objętość wydychana podczas najgłębszego wydechu.

Wynik spirometrii przedstawia się za pomocą wykresów i tabeli. Liczby oblicza się za pomocą specjalnego kalkulatora wartości. Stąd możliwość otrzymania ujemnego wyniku próby.

Przeciwwskazania do spirometrii

Niestety badanie spirometryczne płuc nie jest badaniem, które można wykonywać bez wyjątku u wszystkich pacjentów. Przeciwwskazania do spirometrii to:

  • tętniak aorty,
  • tętniak tętnicy mózgowej,
  • odbycie operacji okulistycznej w krótkim czasie przed planowaną spirometrią,
  • odwarstwienie siatkówki,
  • dolegliwości uniemożliwiające wykonanie pełnego wdechu i wydechu, np. bóle brzucha czy klatki piersiowej,
  • krwioplucie,
  • odma opłucna,
  • niedawno przebyty zawał serca lub udar mózgu.

Ile kosztuje spirometria?

Ze skierowaniem badanie jest bezpłatne i można je wykonać w poradni pulmonologicznej lub w szpitalu z oddziałem chorób płuc.

Natomiast bez skierowania, czyli prywatnie, wykonanie badania spirometrycznego to koszt około 40 zł do 60 zł.

Cena urządzenia, czyli spirometru, waha się od około 30 zł do nawet 8 tys. zł. Skąd taka rozbieżność?

Te najtańsze w granicach kilkudziesięciu złotych to spirometry do ćwiczenia wydolności dla pacjentów w trakcie leczenia po ciężkich zabiegach. Natomiast te droższe to specjalistyczne urządzenia medyczne wykorzystywane przez lekarzy.

Gdzie można zrobić badanie spirometryczne? Spirometrię wykonuje prawie każdy ośrodek medyczny, który ma oddział alergologiczny lub pulmonologiczny. Samo badanie przeprowadza natomiast uprawniona pielęgniarka lub technik.

Spirometrię można przeprowadzić także domowym sposobem. Stosuje się do tego mobilny spirometr, który najczęściej wystarcza do nadzorowania choroby u pacjentów z astmą.

Czytaj również

Bibliografia

  • AARC Clinical Practice Guideline Spirometry, 1996Update. RespirCare 1996; 41:629-636S.
  • Wesołowski, Spirometria u zdrowych i chorych. Jak ją widzimy, a jak powinna wyglądać? Post Dermatol Alergol 2009; XXVI, 5: 293-295.
  • Franczuk M, Przybyłowski T, Czajkowska-Malinowska M i wsp. Spirometry during the SARS-CoV-2 pandemic. Guidelines and practical advice from the expert panel of the Respiratory Pathophysiology Assembly of thePolish Respiratory Society. AdvRespirMed 2020; 6:640-650.
  • B. Ziółkowska-Graca, Spirometria praktycznie - jak wykorzystać badania spirometryczne w diagnostyce i leczeniu chorób dróg oddechowych?, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 9 (4), 2013-.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Podobne artykuły
Lekarza oglądają zdjęcie z RTG płuc
RTG płuc - chorych i zdrowych. Jak się przygotować?
Płuca człowieka
Jak sprawdzić pojemność płuc? Metody
Atak duszności - co robić? Test

Reklama


Czym jest TouchCare i jak zmienia życie pacjentów?
Dowiedź się!