Co to jest gastropareza?
Gastropareza jest przewlekłym schorzeniem, którego istotą jest opóźnione opróżnianie żołądka, wynikające z upośledzenia jego motoryki i niezwiązane z przeszkodą mechaniczną.
Choroba prowadzi do zalegania treści pokarmowej w żołądku, a co za tym idzie do rozciągania jego ścian. Gastropareza może mieć różnorodne przyczyny. Jedną z najczęściej wymienianych jest cukrzyca.
Wśród rzadszych przyczyn zaburzenia opróżniania żołądka wymienia się:
- chorobę Parkinsona,
- twardzinę układową,
- tocznia rumieniowatego układowego,
- raka żołądka lub dróg żółciowych,
- zespoły paranowotworowe,
- amyloidozę,
- mastocytozę układową,
- niedokrwienie jelit,
- zabiegi operacyjne,
- niektóre leki (m.in. opioidy czy preparaty przeciwcholinergiczne).
Ponadto gastropareza może mieć także charakter idiopatyczny, co oznacza, że nie da się jednoznacznie ustalić przyczyny opóźnionego opróżniania żołądka z treści pokarmowej.
Gastropareza cukrzycowa
Gastropareza często jest diagnozowana u pacjentów chorujących na cukrzycę, głównie typu 1. Szacuje się, że schorzenie może występować nawet u 50 proc. chorych i zwykle ujawnia się po upływie 10 lat od wykrycia cukrzycy (Krzyżewska, Maroszek, Mrozikiewicz-Rakowska, Nehring, Karnafel 2014).
Opóźnione opróżnianie żołądka w przebiegu cukrzycy typu 2 występuje rzadko. Według Krzyżewskiej i wsp. może dotyczyć zaledwie 1 proc. pacjentów. Co więcej, kobiety chorują nawet 4 razy częściej niż mężczyźni. Należy podkreślić, że przyczyna rozwoju gastroparezy u chorych na cukrzycę wciąż pozostaje nieznana.
Pierwszą manifestacją gastroparezy cukrzycowej są powtarzające się epizody ciężkiej hipoglikemii przy właściwym leczeniu cukrzycy. Ponadto, poza obniżonym stężeniem glukozy we krwi, pojawiają się także klasyczne objawy związane z zaburzeniami opróżniania żołądka.
Objawy gastroparezy
Gastropareza stanowi cały zespół symptomów klinicznych związanych z upośledzoną motoryką żołądka.
Najczęściej obserwowanymi objawami gastroparezy są:
- nudności i wymioty,
- uporczywe wzdęcia,
- uczucie pełności po posiłku,
- wczesne uczucie sytości,
- ból w nadbrzuszu,
- zgaga,
- czkawka.
U pacjentów w zaawansowanym stadium choroby mogą występować odwodnienie, niedożywienie i zaburzenia elektrolitowe, zaś w skrajnych przypadkach znacząca utrata masy ciała.
Diagnostyka gastroparezy
Wyżej wymienione objawy gastroparezy są na tyle nieswoiste, że chorobę trudno rozpoznać. Podobne symptomy występują w wielu innych schorzeniach.
Gastroparezę różnicuje się głównie z takimi chorobami jak:
- dyspepsja czynnościowa,
- choroba wrzodowa,
- refluks,
- niedoczynność tarczycy,
- jadłowstręt i bulimia,
- zespół wymiotów cyklicznych.
W diagnostyce schorzenia wykonuje się badania, pozwalające ocenić motorykę żołądka, takie jak:
- scyntygrafia radioizotopowa po podaniu posiłku znaczonego radioaktywnym technetem,
- endoskopia kapsułkowa z funkcją oceny pH,
- test oddechowy z oceną stężenia izotopu węgla C13 w wydychanym powietrzu po spożyciu pokarmu zawierającego ten izotop,
- badanie radiologiczne z podaniem barytu,
- manometria (ocena skurczów żołądka)
- USG.
Leczenie gastroparezy
Jeśli badania diagnostyczne potwierdzą opóźnione opróżnianie żołądka bez istniejącej przeszkody mechanicznej, wprowadza się leczenie żywieniowe oraz farmakologiczne.
Niekiedy lekarze decydują się na mniej popularne formy leczenia gastroparezy, a należą do nich:
- elektryczna stymulacja żołądka,
- zastrzyki z toksyny botulinowej do odźwiernika żołądka,
- pyloromiotomia laparoskopowa (operacja zwężenia odźwiernika),
- chirurgiczna pyloroplastyka (udrożnienie kanału odźwiernikowego poprzez nacięcie odźwiernika i zszycie).
Co warto podkreślić, leczenie zwykle nie jest uzależnione od przyczyny choroby, lecz od stanu pacjenta i występujących objawów. Wyjątek stanowi gastropareza cukrzycowa, w leczeniu której niezbędna jest właściwa kontrola glikemii.
Dieta na gastroparezę
Jeżeli chodzi o leczenie żywieniowe, to terapia w dużej mierze polega na zmianie diety w taki sposób, by zniwelować uporczywe dla pacjenta objawy oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia niedoborów żywieniowych.
Dieta na gastroparezę opiera się głównie na następującym zasadach:
- zmniejszenie objętości przyjmowanych pokarmów (zalecane są pokarmy półpłynne, rozdrobnione),
- regularne spożywanie posiłków, najlepiej 4-6 razy dziennie i dokładne przeżuwanie każdej porcji,
- ograniczenie spożycia tłuszczów,
- unikanie pokarmów zawierających rozpuszczalny błonnik,
- unikanie alkoholu i tytoniu.
Co warto podkreślić, w skrajnych przypadkach choroby dieta nie wystarczy. Przy ciężkich niedoborach żywieniowych pacjenci są żywieni dojelitowo lub pozajelitowo.
Farmakologiczne leczenie gastroparezy
Leki przepisywane pacjentom cierpiącym na gastroparezę można podzielić na dwie grupy:
- niwelujące objawy (m.in środki hamujące wymioty i łagodzące nudności)
- przyspieszające perystaltykę przewodu pokarmowego.
Do pierwszej grupy zaliczają się następujące substancje czynne:
- haloperidol,
- deksametazon,
- fenotiazyna,
- ondasentron,
- tropisentron,
- amitryptylina,
- nortryptylina.
Wśród preparatów przyspieszających motorykę zastosowanie znajdują głównie następujące:
- metoklopramid,
- itopryd,
- cisaprid,
- domperidon,
- erytromycyna.
Czytaj też:
