Choroby reumatyczne, czyli reumatoidalne zapalenie stawów oraz choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Co to jest reumatyzm? To potoczne określenie szeregu schorzeń obejmujących cały układ ruchu. Jednym z nich jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), czyli choroba przewlekła, która atakuje stawy.

RZS jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym, występującym głównie u osób starszych i objawiającym się przede wszystkim bólem, opuchnięciem i sztywnością stawów. Przyczyny tej choroby nie do końca są znane, jednak wiadomo, iż układ odpornościowy doprowadza do zgrubienia torebki stawowej, dając nieprzyjemne dolegliwości.

Choroby reumatyczne

Choroba reumatyczna dotyka układu ruchu człowieka. Do najczęściej występujących schorzeń z tej grupy należą:

• Reumatoidalne zapalenie stawów,
• Choroba zwyrodnieniowa stawów,
• Dna moczanowa,
• Fibromialgia,
• Łuszczycowe zapalenie stawów,
• Osteoporoza,
• Reaktywne zapalenie stawów,
• Rumień guzowaty,
• Toczeń rumieniowaty układowy,
• Twardzina układowa,
• Zapalenie pochewek ścięgnistych,
• Zespół cieśni nadgarstka,
• Zespół bolesnego barku,
• Zespół Sjögrena,
• Zespół Cogana.

Wyżej wymienione schorzenia to tylko kilka z wszystkich chorób reumatycznych. Zdecydowanie najczęściej występującym jest właśnie RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, które przez część osób potocznie nazywane jest właśnie reumatyzmem. Objawem, który łączy wszystkie te schorzenia są bóle reumatyczne.  

Reumatyzm – przyczyny

Przyczyny reumatyzmu nie są do końca poznane, jednak za główne czynniki ryzyka uznaje się:

• nadmierny stres – osoby, które borykają się już z reumatyzmem, zauważają zwiększone odczuwanie dolegliwości właśnie w czasie stresu,
• czynniki genetyczne,
• wiek – wraz z upływem lat dochodzi do osłabiania stawów, na skutek wieloletniego obciążania ich,
• nadwaga – u osób z otyłością również dochodzi do znacznego obciążania stawów,
• nadmierna aktywność fizyczna,
• płeć – na RZS zdecydowanie częściej chorują kobiety, natomiast na Zespół Sjögrena mężczyźni,
• wady postawy – kifoza, lordoza czy skolioza powinny być leczone w jak najwcześniejszym stadium rozwoju.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy

Objawy reumatyzmu mogą się nieco różnić w zależności od stopnia zaawansowania choroby.

Do typowych symptomów wskazujących RZS należą:

• guzki reumatoidalne – są to bezbolesne, podskórne zgrubienia, które bardzo często lokalizują się na łokciach,
• obrzęk oraz ból dłoni i stóp,
• stan podgorączkowy,
• zmęczenie,
• poranna sztywność stawów.

Prócz typowych objawów, może dojść także do powikłań z funkcjonowaniem innych narządów w organizmie. Wystąpić mogą również objawy:

• neurologiczne – poprzez ucisk na nerwy,
• płucne – jednym z powikłań jest zapalenie płuc,
• sercowe – zapalenie osierdzia.

Dodatkowo jednym z objawów może być zapalenie naczyń, które ukazuje się, jako zaburzenie czucia. Leczeniem reumatyzmu zajmuje się reumatolog, dlatego po zauważeniu u siebie jakichkolwiek niepokojących symptomów, należy się do niego niezwłocznie udać.

Czynnik reumatoidalny – czyli co?

Oznaczenie czynnika reumatoidalnego (RF) używa się w celu zdiagnozowania reumatoidalnego zapalenia stawów.

Wykonanie badania zaleca się osobom, które cierpią na takie dolegliwości, jak:

• poranna sztywność stawów,
• guzki reumatoidalne,
• obrzęki.

Badanie wykorzystuje się również u pacjentów z podejrzeniem Zespołu Sjögrena i jeśli wynik wyjdzie dodatni, oznacza to, iż choroba jest obecna w organizmie. Jeśli dolegliwości wskazują na choroby reumatoidalne, a wynik wyjdzie ujemny, nie oznacza to, iż pacjent jest zdrowy.

W przypadku wyniku dodatniego, przyczyną mogą być również inne schorzenia, jak:

• choroby wątroby,
• sarkoidoza,
• kiła,
• gruźlica,
• zapalenie wsierdzia.

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie

Leczenie reumatyzmu polega głównie na niwelowaniu odczuwalnych dolegliwości, natomiast nie na eliminacji przyczyny, dlatego stosuje się głównie tzw. leczenie objawowe. Jego zadaniem jest ułatwienie codziennego funkcjonowania, a także hamowanie dalszego rozwoju choroby.

Jak leczyć reumatyzm? Trzy główne założenia w leczeniu RZS to:

1. Farmakoterapia – leki na reumatyzm mają zmniejszyć ból i spowolnić proces postępowania choroby. Niekiedy dodatkowo podaje się choremu leki przeciwbólowe oraz lekarz przepisuje maść na reumatyzm.
2. Edukacja – ma na celu zwiększenie świadomości chorego na temat przebiegu choroby, możliwych powikłań i form leczenia. To nauka życia z chorobą i radzenia sobie z nią.
3. Rehabilitacja – aktywność fizyczna jest niezwykle ważna u osób z RZS, jednak należy pamiętać, iż nie należy dodatkowo obciążać stawów, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest rehabilitacja, spacery, a także basen.

Reumatoidalne zapalenie stawów – dieta

Poza leczeniem w procesie walki z RZS, niezwykle ważna jest także dieta, która powinna być przede wszystkim bogata w kolagen i kwasy omega-3, które ulepszają pracę stawów.

Dodatkowo warto sięgnąć także po produkty bogate w:

• białko – nabiał, mięso, zboża, rośliny strączkowe,
• antyoksydanty – owoce i warzywa,
• przyprawy – kurkuma, imbir czy goździki cechują się właściwościami przeciwzapalnymi.

Wiele osób stosuje także zioła na reumatyzm ze względu na ich działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Głównie poleca się gorczycę, którą w woreczkach należy przykładać do bolesnego miejsca.