Reklama
Co to jest USG?
Ultrasonografia (USG) to podstawowe i szybkie badanie obrazowe, które pozwala na ogląd wnętrza ciała. Do badania wykorzystuje się ultrasonograf, który tworzy obraz badanego obszaru za pomocą fal ultradźwiękowych. Działanie ultrasonografu nie jest skomplikowane.
Na czym polega USG? Fale są emitowane przez sondę przykładaną do skóry pacjenta, a następnie przenikają w głąb ciała, ,,odbijają się” od narządów i jako echo ,,wracają" do sondy. Dalej ultrasonograf przetwarza je na obraz w czasie rzeczywistym, czyli sonogram, widoczny na monitorze.
Badanie daje wiele możliwości. Ultrasonografia pozwala ocenić kształt i wielkość narządów, ich strukturę oraz echogeniczność, czyli „jasność” badanej struktury na obrazie. Dzięki temu badaniu można również:
- określić patologiczne zmiany narządów lub tkanek, np. podwyższona echogeniczność wątroby świadczy o jej stłuszczeniu;
- zlokalizować, zmierzyć i określić niektóre cechy zmian w okolicach narządów, np. guzów, ropni, torbieli czy zwapnień;
- wykryć płyn w brzuchu lub klatce piersiowej;
- wykryć złogi, np. w nerkach i pęcherzyku żółciowym.
Pod kontrolą ultrasonografii istnieje możliwość wykonania wszelkiego rodzaju nakłuć, jak: upust płynu z brzucha lub klatki piersiowej, nakłuwanie torbieli, ale też pobieranie materiału do badania patomorfologicznego z różnych zmian podczas biopsji.
USG, choć jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, posiada też liczne ograniczenia. Na jego podstawie nie można jednoznacznie określić czy dana zmiana ma charakter złośliwy czy łagodny. Często konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, jak: tomografia komputerowa czy biopsja zlokalizowanej zmiany.
Jeśli pacjent zastanawia się, czy USG jest bezpiecznie - może być spokojny. W przeciwieństwie do RTG, czyli badania rentgenowskiego lub tomografii komputerowej, ultrasonografia jest bezpieczna, nawet dla kobiet w ciąży. Nie emituje bowiem szkodliwych promieni rentgenowskich.
To badanie obrazowe jest bezbolesne, nieinwazyjne i można je powtarzać wielokrotnie, bez ryzyka dla pacjenta. Praktycznie nie ma przeciwwskazań do jego wykonania.
Reklama
Rodzaje USG
Rodzajów USG może być tyle, ile potrzeba, by zbadać konkretne miejsca w ciele człowieka. Za pomocą ultrasonografu można obrazować zarówno narządy, tkanki, a nawet żyły i tętnice.
Zanim przejdziemy do krótkiego opisu możliwości tego badania, warto przedstawić rodzaje głowic USG. To od nich uzależniona jest metoda i jakość ultrasonografii. Głowice urządzenia wyróżnia kształt i częstotliwość fal, które emitują.
- Głowicą liniową, czyli taką, która daje prostokątny obraz, lekarz może obejrzeć narządy położone płycej, bliżej powierzchni, np. tarczycę lub wykonać USG ortopedyczne. Ten rodzaj głowicy wysyła wiązkę fal o wyższej częstotliwości i może dokładniej zobrazować badany obszar, nie dotrze jednak do głębiej położonych struktur, bo wyższe częstotliwości szybciej się rozpraszają.
- Takie możliwości daje za to głowica konweksowa, która stosowana jest najczęściej. Charakterystyczne pole widzewa w kształcie wachlarza dają niższe częstotliwości ultradźwięków i dzięki temu można zajrzeć głębiej, np. podczas USG ginekologicznego.
- Z kolei w kardiologii częściej wykorzystuje się głowicę sektorową, ponieważ daje możliwość zbadania serca bezpośrednio przez przestrzenie międzyżebrowe.
- Ostatni rodzaj głowicy USG to głowica matrycowa, która daje obraz 3D podczas badania.
Szczególny rodzaj ultrasonografii to USG dopplerowskie, które może pokazać nawet prędkość przepływającej krwi przez żyły i tętnice. Specjalnie przystosowany do takiego badania ultrasonograf wykorzystuje tzw. efekt Dopplera.
Za pomocą ultrasonografu można przeprowadzić m.in.:
- USG jamy brzusznej (wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, trzustki, śledziony,, jelit, wyrostka, żołądka, nerek, otrzewnej);
- USG układu moczowego (pęcherza, nadnerczy, prostaty, jąder, moszny, nerek);
- USG ginekologiczne (jajników, macicy);
- USG węzłów chłonnych a nawet ślinianek;
- USG sutków i piersi;
- USG tkanek miękkich lub stawów;
- USG ortopedyczne, które bada narządu ruchu;
- USG klatki piersiowej, (tym płuc czy przepony).
Reklama
Jak się przygotować do USG?
Przygotowanie do USG uzależnione jest od rodzaju badania i obrazowanego narządu. Pacjent powinien zwrócić uwagę na ilość przyjętych płynów oraz godzinę ostatniego posiłku, ponieważ ma to wpływ na jakość obrazu ultrasonograficznego, a tym samym możliwości diagnostyczne.
I tutaj rodzi się pytanie - czy przed USG można jeść, czy trzeba być na czczo? W przypadku ultrasonografii jamy brzusznej na badanie USG należy zgłosić się na czczo, od ostatniego posiłku powinno upłynąć co najmniej sześć godzin. Można pić wodę niegazowaną, ale w niewielkich ilościach i nie później niż godzinę przed badaniem, by nie czuć parcia na pęcherz. Nie należy także żuć gumy i palić papierosów. Można natomiast przyjąć codzienne lekarstwa. Takie przygotowanie do badania USG dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Z kolei w przypadku USG układu moczowego na badanie należy przyjść pełnym pęcherzem. Podobnie jak podczas USG ginekologicznego, ale wyłącznie w przypadku badania przez powłoki brzuszne. (Na badanie ultrasonografię transwaginalną kobieta powinna zgłosić się z pustym pęcherzem.)
Średni czas wizyty z badaniem ultrasonograficznym to około 30 min. Jeśli lekarz dodatkowo korzysta ze środka kontrastującego lub wykonuje kolorowe USG Dopplerowskie wizyta może wydłużyć się o 10-20 min. Nierzadko diagnoza stawiana jest szybciej.
Reklama
Ile jest ważne skierowanie na USG?
Skierowanie na USG nie zawsze może wystawić lekarz pierwszego kontaktu. Tak jest wyłącznie w przypadku podstawowych badań obrazowych. W przychodni POZ pacjent może dostać, np. skierowanie na USG jamy brzusznej, ale żeby zapisać się na USG dopplerowskie lub badanie z kontrastem - wymagane jest skierowanie od lekarza specjalisty.
Ma to swoje uzasadnienie, ponieważ takie badania są już bardziej skomplikowane, a kontrast może być dla pacjenta szkodliwy. Specjalista musi zatem uprzednio ocenić, czy chory potrzebuje aż tak dokładnej diagnostyki obrazowej, czy wystarczy jedynie podstawowe badanie.
Ile ważne jest skierowanie na USG? W założeniu nie ma daty ważności, należy je wykonać wtedy, gdy są ku temu powody kliniczne. Kolejne pytanie, które często pada w przychodniach to, czy na USG trzeba mieć skierowanie? Oczywiście możliwe jest wykonanie USG bez skierowania, jednak w takim przypadku badanie jest przeprowadzane odpłatnie.
Reklama
Wyniki USG
Ile się czeka na wyniki USG? Duży plus wykonania ultrasonografii to nie tylko bezpieczeństwo i szybkość badania, ale także możliwość postawienia diagnozy niemalże od razu.
Jeszcze w trakcie USG lekarz może na bieżąco oceniać i omawiać badany obszar, potwierdzać lub wykluczać zmiany nowotworowe czy torbiele.
Wyniki badania USG są więc dostępne już w trakcie badania, a po wizycie pacjent powinien dostać opis wraz ze zdjęciem obrazu ultrasonograficznego.
Reklama
USG prywatnie
Jeśli pacjent waha czy się czy może wykonać USG prywatnie, czy potrzebne jest skierowanie - podpowiadamy. Obie opcje są możliwe, ale nie każda będzie dla pacjenta satysfakcjonująca.
Sam przebieg badania nie różni się niczym - bez względu na to czy wykonujemy USG prywatne czy na NFZ. Natomiast, trzeba liczyć się z kosztami finansowymi. Te jednak rekompensuje krótki czas oczekiwania na badanie, w przeciwieństwie do badania finansowanego przez publicznego płatnika.
Jaka jest cena USG w prywatnej placówce? Badanie można wykonać w dowolnej placówce i to głównie od niej uzależniona jest cena ultrasonografii. USG dla dzieci prywatnie jest niewiele tańsze od badania dorosłych.
Reklama
USG na NFZ
Ultrasonografia jest w koszyku świadczeń refundowanym przez publicznego płatnika, a więc można wykonać USG na NFZ. Terminy badania jednak mogą być dość odległe. Udogodnieniem jest możliwość sprawdzenia czasu oczekiwania w konkretnej placówce i mieście.
Narodowy Fundusz Zdrowia uruchomił specjalny Informator o Terminach Leczenia dostępny online. Wizytę można uzależnić od przypadku - stabilny lub pilny, wybrać wizytę dla dziecka lub dorosłego, a następnie województwo i miejscowość, w której na badanie chcemy się zapisać. W ten sposób pacjent może szybko zobaczyć, jakie są terminy na USG na NFZ.
Trzeba jednak zaznaczyć, że nie każdy rodzaj USG jest refundowany przez NFZ. Współfinansowanie nie jest także możliwe w każdej sytuacji, dla przykładu - USG piersi pacjentka zrobi na NFZ tylko w sytuacji, gdy lekarz podejrzewa powstałe w piersiach zmiany. Podobnie jest z badaniami prenatalnymi.
Z refundacją nie będzie problemu, jeśli badanie jest konieczne do postawienia diagnozy lub oceny ogólnego stanu pacjenta.
Ile kosztuje badanie USG?
Koszt USG uzależniony jest od kilku czynników. Przede wszystkim od miejsca wykonywania badania. Im większe miasto i im bardziej specjalistyczna klinika, tym cena USG jest wyższa.
Ile kosztuje USG? Zazwyczaj ceny ultrasonografii prywatnie są w granicach 200 zł, jednak bardziej wymagający rodzaj USG również wiążę się z wyższym kosztem wykonania badania.
Na przykład USG Dopplerowskie dwóch kończyn albo dwóch tętnic może kosztować nawet 400 zł. Koszt badania dziecka, choć niższy, to jednak wciąż spory wydatek, rzędu 160-200 zł.
USG a RTG
Badania ultrasonograficznie to zupełnie inny rodzaj badania niż RTG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Mimo że każdy z tych rodzajów jest badaniem obrazowym. Różnice między RTG a USG są zasadnicze. Przede wszystkim ultrasonografia do badania wykorzystuje fale ultradźwiękowe, a RTG - promienie rentgenowskie.
To od decyzji lekarza zależy, jaki rodzaj badania zostanie pacjentowi przeprowadzony, by diagnostyka była skuteczna i doprowadziła do postawienia diagnozy. Pacjent nie może wybrać, jakie chce badanie - USG czy RTG - ale powinien wiedzieć, jakie ryzyko może być z nimi związane.
Fale ultradźwiękowe są nieszkodliwe, dlatego badanie USG można wykonywać wielokrotnie także u kobiet w ciąży.
Z kolei RTG wykorzystuje promieniowanie jonizujące, które w dużej dawce może być szkodliwe dla organizmu. Szczególnie dla kobiet w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy może doprowadzić nawet do wad wrodzonych.
RTG w ciąży wykonywane jest wyjątkowych sytuacjach. Dawki, które pacjenci przyjmują podczas RTG są jednak bardzo niskie, więc jedno badanie nie naraża pacjenta na chorobę popromienną. Mimo to podczas badania należy zachować wszelkie środki ostrożności.
