Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Badanie znamion i pieprzyków warto wykonywać również zimą. Dermatolog wyjaśnia

Po słonecznym lecie, dopasowując się do temperatury za oknem schowaliśmy się pod warstwą ciepłych ubrań. Z tęsknotą myślimy o kolejnym urlopie, ale czy poza piękną opalenizną z poprzednich wakacji, nie przywieźliśmy również innej pamiątki? Czy wszystkie nasze znamiona wyglądają tak, jak przed kąpielami słonecznymi? O tym jak z pozoru niewinny pieprzyk może stać się poważną chorobą rozmawiamy z dr n. med. Katarzyną Kulig, lekarką w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii w Klinicznym Oddziale Dermatologicznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Lekarz w niebieskich rękawiczkach jednorazowych dotyka palcem znamienia na skórze pacjenta, który ma odsłonięte ramię
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Każde nowo powstałe znamię warto oceniać stosując regułę ABCD.
  • Szanse na całkowite wyleczenie mają osoby, u których rozpoznano czerniaka we wczesnym stadium. Dlatego tak ważne jest regularne badanie skóry.
  • Za najważniejszy czynnik ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego jest promieniowanie słoneczne. Dlatego warto się przed nim chronić.

Pani doktor, znamiona czy pieprzyki na skórze ma prawie każdy z nas. Czy są one niebezpieczne?

Znamiona barwnikowe, czyli potocznie tzw. pieprzyki, to zwykle dobrze odgraniczone, okrągłe lub owalne, płaskie lub płaskowyniosłe zmiany w kolorach od jasnobrązowego przez ciemnobrązowy, aż do czarnego. Szacuje się, że na skórze każdego człowieka występuje przeciętnie około 20 takich znamion melanocytarnych (barwnikowych).

Znamiona te swą nazwę zawdzięczają obecności melanocytów w skórze. Są to komórki zawierające barwnik - melaninę. Kolor znamienia zależy od ilości, a także głębokość rozmieszczenia melanocytów w skórze czy naskórku. Jeśli melanocyty są położone głębiej to kolor znamienia będzie w odcieniach niebieskiego, natomiast im bliżej naskórka, tym kolor zmiany ciemniejszy, a nawet czarny.

Znamiona mogą ujawnić się w każdym wieku i utrzymują się do końca życia. Część z nich może ulec tzw. transformacji nowotworowej przeobrażając się w czerniaka złośliwego.

W takim razie, co powinno zwrócić naszą uwagę? Jak zachować czujność?

Przede wszystkim trzeba uważać na każde nowo powstałe znamię, ale także zmianę zabarwienia, czy kształtu znamienia już istniejącego.

Najlepiej, oceniając znamię, zastosować tzw. regułę ABCD. Gdzie A to asymetria znamienia, B to nierównomierne brzegi, C to kolor znamienia. Uwagę powinno zwrócić znamię wielobarwne, wielokolorowe, a także pojawienie się nowego koloru na znamieniu. D to duży rozmiar, zwykle od 6 mm.

I gdy tylko coś nas zaniepokoi należy udać się do specjalisty. Jak często i u jakiego lekarza należy je badać? Czy jeśli nie pojawiają się nowe zmiany to również konieczna jest konsultacja?

Znamiona kontrolujemy u dermatologa. Zalecanym badaniem jest dermatoskopia lub wideodermatoskopia. Zaleca się, żeby każdy udał się raz w roku na badanie dermatoskopowe znamion na ciele. Wyjątek stanowią osoby z tzw. grupy ryzyka, które powinny częściej poddawać się takiemu badaniu - średnio co 3-6 miesięcy.

Kto do nich należy?

Są to przede wszystkim osoby z zespołem znamion atypowych, a także z czerniakiem i innymi rakami skóry w wywiadzie. Szczególną uwagę znamionom powinny poświęcić również osoby, u których w rodzinie rozpoznano czerniaka, mają dużo znamion na ciele, uległy oparzeniom słonecznym w przeszłości, mają jasny fenotyp skóry lub są poddawane leczeniu immunosupresyjnemu (np. po przeszczepie narządów).

Wspomniała Pani wcześniej, że pieprzyk może zmienić się w czerniaka. Media również o tym alarmują. Czym właściwie jest czerniak? Co to za nowotwór?

Czerniak to złośliwy nowotwór wywodzący się z tzw. melanocytów. Są to komórki produkujące melaninę, która jako barwnik odpowiada za zabarwienie naszej skóry. Czerniak jest najzłośliwszym nowotworem skóry, ale i także błon śluzowych. Cechuje go bardzo szybki rozrost i wczesne przerzuty drogą naczyń chłonnych i krwionośnych.

Jak dużo osób dotyka?

Średnio rocznie w Polsce rozpoznawanych jest nawet do 3000 czerniaków. Około połowa to niestety czerniaki zaawansowane lub z rozsianymi przerzutami. Nowotwór ten może wystąpić u każdego, bez względu na wiek.

Jakie są jego objawy? Czy coś alarmującego dzieje się z organizmem poza zmianami skórnymi?

Można pokusić się o stwierdzenie, że czerniak jest właściwie bezobjawowy, tzn. poza oczywiście samą zmianą na skórze, nie towarzyszą mu żadne inne symptomy. Początkowo objawia się w postaci drobnej plamki, barwy jasnobrązowej lub ciemniejszej - nawet czarnej, która następnie szybko się rozrasta.

Oczywiście w miarę rozwoju i wzrostu guza mogą dołączyć się objawy jego przerzutów, a zależą one od ich lokalizacji. Jeśli mamy do czynienia z odmianą guzkową czerniaka to na ciele pojawia się zmiana guzowata, która łatwo ulega owrzodzeniu i często towarzyszy jej krwawienie.

Co ważne, czerniak może pojawić się w szczególnych miejscach: pod paznokciem, na błonach śluzowych czy w gałce ocznej. Rzadką jego odmianą jest postać bezbarwnikowa - najcięższa odmiana, trudna do rozpoznania, gdyż komórki guza nie posiadają barwnika. Są one niedojrzałe, słabo zróżnicowane, a co za tym idzie, cechują się większą złośliwością.

Dlatego właśnie tak ważne są kontrole u specjalisty, który poradzi sobie z rozpoznaniem niepokojącej zmiany. Kolejnym etapem jest diagnostyka. Jak ona wygląda? Od czego należy zacząć?

Podstawą diagnostyki jest badanie dermatoskopowe. Dermatoskop to urządzenie, dzięki któremu możemy uzyskać dziesięciokrotne powiększenie obrazu i dokładnie ocenić rozkład barwnika w naskórku i skórze właściwej.

Rozpoznanie zaawansowanego czerniaka złośliwego można postawić na podstawie badania klinicznego i nie stanowi to żadnej trudności, ani nie jest wyzwaniem. Współczesna medycyna dąży do tego, by rozpoznawalność czerniaków była jak największa w ich początkowych stadiach rozwoju.

Na tym etapie, gdzie oko ludzkie i badanie kliniczne nie są wystarczające, z pomocą przychodzą specjalistyczne urządzenia, jak właśnie dermatoskop, wideodermatoskop, czy mikroskop konfokalny.

Należy podkreślić, że rozpoznanie tego nowotworu w początkowych stadiach daje największą szansę na skuteczne leczenie.

Zatem jak wygląda ścieżka badań po wstępnym rozpoznaniu?

Gdy w badaniu dermatoskopowym pojawi się podejrzenie czerniaka to kolejnym krokiem jest tzw. biopsja wycinająca, czyli chirurgiczne wycięcie całej podejrzanej zmiany.

Dopiero badanie histopatologiczne jest w stanie na 100% potwierdzić charakter nowotworowy pobranego wycinka. Biopsja wycinająca pozwala na całościową ocenę guza. Ocenia się jego grubość, naciekanie, liczbę podziałów komórkowych.

Po rozpoznaniu i potwierdzeniu czerniaka należy wykonać również szereg badań obrazowych, by ocenić czy pojawiły się przerzuty, a jeśli tak, to gdzie i ile, po to by dobrać odpowiednie leczenie. Są to m. in. RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, USG węzłów chłonnych, w razie potrzeby biopsja węzłów chłonnych (lub tzw. biopsja węzłów wartowniczych).

Szybka diagnoza to podstawa. A jak wygląda leczenie? Czy można całkowicie wyleczyć ten nowotwór?

Szanse na całkowite wyleczenie mają osoby z rozpoznanym wczesnym stadium czerniaka, bądź tzw. czerniakiem in situ, czyli nowotworem ograniczonym tylko do naskórka bez przekraczania jego błony podstawnej.

Po wycięciu chirurgicznym i potwierdzeniu histopatologicznym nowotworu oraz ocenie jego zaawansowania wykonuje się tzw. radykalne usunięcie ogniska pierwotnego guza, polegające na szerokim wycięciu blizny po wykonanej wcześniej biopsji wycinającej.

Szacuje się, że 5-letnie przeżycie wynosi 100% w przypadku guza w stadium T1, czyli takiego gdzie grubość nacieku wynosi 1 mm i mniej.

Co jeśli pojawią się przerzuty?

Przerzuty mogą pojawić się w różnych miejscach i od ich umiejscowienia zależy dalsze postępowanie. Czerniak rozprzestrzenia się drogą naczyń chłonnych i krwionośnych, ale także poprzez szerzenie się w skórze.

Gdy przerzuty zlokalizowane są tylko w węzłach chłonnych regionalnych należy rozważyć ich wycięcie. Jeśli jednak są bardziej uogólnione z pomocą przychodzą inne metody leczenia, takie jak: radioterapia, chemioterapia czy immunoterapia.

Ich zastosowanie rozważane jest dopiero po całościowej ocenie chorego, jego stanu klinicznego i zaawansowania choroby.

Jak zabezpieczyć się przed zachorowaniem? Czy są jakieś sposoby?

Niewątpliwie najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego jest udział promieniowania słonecznego. Jak wiemy, przez całe życie kumuluje się ono w organizmie.

Dlatego naszym celem powinno być dbanie o jak najmniejszą całkowitą (kumulacyjną) dawkę promieniowania UV. Z pomocą przychodzą kremy z filtrami przeciwsłonecznymi, ubrania, okulary przeciwsłoneczne czy kapelusze z szerokim rondem.

Należy unikać intensywnych kąpieli słonecznych, przewlekłego eksponowania ciała na słońce, opalania się w solariach, szczególnie u osób posiadających już na swoim koncie oparzenia słoneczne, zwłaszcza w młodym wieku.

Pani doktor, bardzo dziękujemy za wyczerpujące odpowiedzi na wszystkie pytania. Natomiast czytelników zachęcamy do zrobienia sobie prezentu gwiazdkowego w postaci konsultacji u dermatologa. Te kilka minut w gabinecie pozwoli uzyskać spokój lub wykryć ewentualne zmiany odpowiednio wcześnie.

Czytaj również
Dominika Urbaniak
Artykuł napisany przez
Dominika Urbaniak
Content to jej świat. Swoje umiejętności szlifowała jako copywriterka w branży medycznej, a następnie jako redaktor w portalu o tematyce zdrowotnej. W Pharma Partner zajmuje się przygotowaniem analiz treści serwisu, a na ich podstawie dopasowanych artykułów dla klientów komercyjnych. Jej misją jest zwiększanie świadomości produktu poprzez edukację opartą na rzetelnej wiedzy i źródłach naukowych.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Choroby i zmiany skórne
Rumień zakaźny u dzieci i dorosłych - jak wygląda, ile trwa?
Dziecko z wysypkową chorobą zakaźną
Co oznaczają drobne czerwone krostki na ciele dziecka?
Drobne czerwone krostki na nogach dziecka
Czerwone kropki na ciele - co oznaczają i jak je zlikwidować?
Czerwone kropki na plecach
Podobne artykuły
Wysypka pęcherzowa na skórze
Bąble na skórze – skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić?
Przebarwienia na stopach
Przebarwienia na nogach: jak usunąć? Brązowe i czerwone
Kaszka na czole
Kaszka na twarzy - u niemowlaka i dorosłych. Przyczyny
Mężczyzna z krostami na plecach
Swędzące krostki - na ciele. Sprawdź, co oznaczają
Kobieta z naroślami na skórze twarzy
Narośl na skórze - jak usunąć i czy istnieją na to domowe sposoby? Rodzaje

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Czy zauważasz pogorszenie kondycji swoich włosów?
Opakowanie produktu Merz Spezial