Czym jest bylica i dlaczego uczula?
Co to jest bylica? Jest to roślina z rodziny astrowatych. Na półkuli północnej występuje bardzo powszechnie, licząc około 400 gatunków. Niektóre z nich mają właściwości lecznicze, inne (jak piołun czy estragon) wykorzystywane są jako przyprawy.
W Polsce najczęściej spotykana jest bylica pospolita (Artemisia vulgaris), która niestety w sezonie letnim wywołuje u niektórych osób szereg objawów alergii. Jak wygląda? Jej kwiaty tworzą drobne koszyczki zebrane w większe kwiatostany mające formę kłosów lub wiech.
I właśnie w lipcu i sierpniu wydzielają ogromne ilości drażniącego, uczulającego pyłku. Co to takiego? Pyłki roślin to bardzo niewielkie (niekiedy w ogóle niewidoczne gołym okiem) cząsteczki przenoszone przez owady lub wiatr celem zapylania roślin z tego samego gatunku.
Bylica produkuje duże ilości unoszącego się w powietrzu pyłku, dlatego alergia na tę właśnie roślinę jest jedną z objawiających się bardzo intensywnie.
Gdzie rośnie bylica?
Bylica pospolita jest rośliną wieloletnią rosnącą najgęściej na terenach zielonych poza miastami:
- na polach (często rolnych nieużytkach),
- w sadach i ogrodach,
- wśród zbóż,
- wzdłuż rzek,
- przy płotach, drogach i rowach.
Na terenach pozamiejskich odnotowuje się dwu- a czasem nawet trzykrotnie wyższe stężenie pyłków bylicy w powietrzu niż w obrębie dużych miast. Dlatego objawy alergii na nie znacznie częściej stwierdza się u osób mieszkających na wsiach lub spędzających lato poza dużymi aglomeracjami miejskimi.
Inne gatunki tej rośliny występują w różnych rejonach kraju. Nie wszystkie są spotykane w całej Polsce, np. bylica roczna (Artemisia annua) rośnie przede wszystkim w południowym rejonie, gdzie porasta pobocza dróg, rumowiska i rozmaite nieużytki (dlatego zaliczana jest do roślin ruderalnych).
W niektórych regionach Polski spotykana jest także bylica piołun (Artemisia absinthium) znana również jako wermut, absynt, psia ruta czy ziele pańskie, wykazująca szereg właściwości prozdrowotnych.
Kiedy pyli bylica?
Różne rośliny uczulają w różnych momentach, choć zdecydowanie najwięcej rozmaitych alergenów unosi się w powietrzu wiosną i latem. Kiedy kwitnie bylica pospolita? Jej pylenie przypada na okres wakacyjny, może więc niestety uprzykrzyć wypoczynek za miastem, wywołując uciążliwe objawy alergii.
Kwitnienie rozpoczyna się w reguły w połowie lipca, szczególnie w cieplejszych, południowych rejonach Polski. W miejscach chłodniejszych opóźnia się ono o kilka dni.
Aby dokładnie dowiedzieć się, gdzie występuje najwięcej pyłów Artemisii można posłużyć się kalendarzem pyleń. Ogólnie rzecz biorąc, apogeum pylenia tej rośliny odnotowuje się w trzeciej dekadzie lipca oraz pierwszej i drugiej dekadzie sierpnia.
Do kiedy bylica pospolita pyli tak intensywnie? W większości miejsc, gdzie dokonywane są pomiary, wysokie stężenie (powyżej 70 ziaren na 1 metr sześcienny powietrza) utrzymuje się od jednego do dwóch tygodni.
O jakich porach dnia można spodziewać się najsilniejszych objawów uczulenia? Najwięcej pyłków bylicy unosi się nad ziemią w godzinach południowych i wczesnym popołudniem (w miastach od godziny 14 do 18, poza miastem od 10 do 15). Osoby ze skłonnościami do alergii powinny o tej porze unikać przebywania poza domem, szczególnie na terenach zielonych.
Objawy alergii na bylicę
Pyłki bylicy dostają się do dróg oddechowych człowieka wraz z wdychanym powietrzem i działają na nie drażniąco.
Objawy uczulenia na bylicę podobne są do objawów wszystkich alergii wziewnych. Są to przede wszystkim:
- katar sienny w postaci obfitej, wodnistej wydzieliny,
- ograniczona drożność nosa,
- utrudnione oddychanie,
- podrażnienie, zaczerwienienie i łzawienie oczu,
- zapalenie spojówek.
Bylica to popularny chwast, spotykany bardzo powszechnie, dlatego przed jej alergennym wpływem trudno się ustrzec. Ponieważ symptomy wszelkich alergii na pyłki roślin są podobne, na początku trudno stwierdzić, co dokładnie je wywołuje.
Niekiedy nawet po dokładnej obserwacji i wnikliwej analizie pacjent nie jest w stanie sam odpowiedzieć na pytanie, jaka roślina wywołuje u niego daną reakcję. Często można się tego dowiedzieć dopiero po odpowiedniej (czasami długotrwałej i skomplikowanej) diagnostyce. W celu rozpoznania uczulenia warto wykonać również testy alergiczne.
Bylica - alergia krzyżowa
Nie dość, że bylica uczula bardzo intensywnie, to jeszcze powoduje często alergię krzyżową. Na czym ona polega? Podczas reakcji alergicznej na wdychane pyłki organizm wytwarza pierwotne przeciwciała IgE, a następnie rozpoznaje podobne białko pochodzące z zupełnie innego alergenu (np. zjedzonego owocu lub warzywa) i również reaguje objawami uczulenia.
U niektórych osób uczulonych stwierdza się objawy zespołu OAS (Oral Allergy Syndrom inaczej - zespołu alergii błony śluzowej jamy ustnej objawiającego się głównie obrzękiem warg i wnętrza jamy gębowej.
Wynika to z współdziałania pyłków bylicy z alergenami zawartymi w poszczególnych warzywach i owocach. Reakcje krzyżowe - czy to bylicy czy innych alergenów - są niezwykle trudne do wykrycia, ponieważ często nie wiadomo, jaka substancja je wywołała.
Czego nie jeść przy uczuleniu na bylicę?
Kiedy bylica pyli, a alergia na nią daje się we znaki, warto stosować odpowiednią dietę, która pozwoli ustrzec się przed alergią krzyżową.
Czego unikać? Przede wszystkim warto zrezygnować z jedzenia:
- selera,
- jabłka,
- marchwi,
- spożywania niektórych przypraw i ziół (szczególnie rumianku).
Produkty te bywają alergenne dla pacjentów uczulonych na bylicę, ponieważ zawarte w ich alergenach białko budową przypomina to zawarte w bylicy i wywołuje zbliżoną reakcję organizmu.
Przy alergii na byliny i inne rośliny pylące (drzewa, zboża), należy zachować ostrożność w spożywaniu niektórych produktów. Jakich? To sprawdzić można w specjalnych tabelach uczuleń krzyżowych dostępnych w Internecie lub dowiedzieć się od specjalisty alergologa.
Jak leczyć alergię na bylicę?
Leczenie alergii na bylicę polega przede wszystkim na eliminowaniu czynnika uczulającego oraz stosowaniu odpowiedniej farmakologii zaleconej przez specjalistę alergologa.
Unikanie kontaktu z alergenem jest najlepszą metodą na walkę z przykrymi objawami, jednak nie zawsze jest ono możliwe.
Bylica pyli latem i trudno wyobrazić sobie całkowity brak wychodzenia z domu w tym okresie. Należałoby przede wszystkim zrezygnować z wypoczynku na łonie natury, bo tam stężenie pyłków wszelkich roślin jest najwyższe.
Pyłki fruwają w powietrzu i wraz z nim, chcąc nie chcąc, dostają się do wnętrza dróg oddechowych człowieka. Co robić, kiedy uniknięcie kontaktu z czynnikiem drażniącym nie jest możliwe? Można wówczas stosować leki na alergię.
Podczas kontaktu z alergenem organizm produkuje histaminę. Jest to związek chemiczny odpowiedzialny za występowanie takich właśnie objawów jak katar sienny, obrzęki czy podrażnienie spojówek.
Aby temu zapobiec, stosuje się tzw. leki przeciwhistaminowe, które blokują działanie owej substancji. Leki takie, zalecane m. in. przy uczuleniu na bylicę, mogą mieć różną postać:
- tabletek,
- kropli do nosa,
- maści na skórę,
- kropli do oczu.
Tabletki działają ogólnoustrojowo i pomagają na różne symptomy alergii. Krople i maści natomiast wykazują działanie miejscowe - zmniejszają obrzęki, przyspieszają gojenie śluzówki, minimalizują zmiany skórne itd.
Niektóre z takich środków dostępne są bez recepty, inne - wyłącznie z przepisu lekarza. Te ostatnie charakteryzują się zwykle wysoką skutecznością, ale można stosować je wyłącznie wg wskazań specjalisty.
Profilaktyka alergii na bylicę
Alergie są dość nieprzewidywalne - potrafią pojawiać się i znikać samoistnie, niekiedy bez względu na wiek pacjenta. Trudno jest więc mówić o jakiejkolwiek ich profilaktyce.
Etiologia powstawania uczuleń do dziś nie jest do końca znana, nie wiadomo też zatem, co robić, by nie zostać alergikiem. Można jedynie próbować unikać wystąpienia objawów, kiedy znana jest już reakcja organizmu na dane alergeny.
Jak wystrzegać się wystąpienia uczulenia na bylicę? Najlepiej próbować ograniczyć kontakt z jej pyłkami wywołującymi alergię. Jak to zrobić?
- Unikać wyjazdów na łono natury z okresie intensywnego pylenia bylicy.
- W miarę możliwości unikać wychodzenia z domu w okresie wakacyjnym, w godzinach południowych i wczesno-popołudniowych.
- Po powrocie ze spaceru przemywać twarz wodą i zmienić odzież, by pozbyć się czynnika drażniącego. Można w tym celu wykonać również płukanie zatok, pozwalające pozbyć się pyłków, które już dostały się do ich wnętrza.
- Unikać miejsc, w których rośnie bylica.
