Czy można przedawkować witaminę D?

Reklama

Czy można przedawkować witaminę D?

Czy można przedawkować witaminę D? Tak, choć jest to sytuacja rzadko spotykana w praktyce klinicznej ze względu na znaczny niedobór tej substancji u większej części populacji.  

Witamina D (cholekalcyferol) odpowiada w organizmie ludzkim za gospodarkę wapniow0-fosforanową. Zapewnia właściwą mineralizację kości, jest też niezbędna do prawidłowego funkcj0nowania układów nerwowego, odpornościowego i hormonalnego.

Substancja ta jest wytwarzana w skórze pod wpływem działania promieni słonecznych, jednak ze względu na niewystarczające nasłonecznienie dużej części globu, znaczna część ludzkości cierpi na jej niedobór.

Tym bardziej, że nie ma zbyt wielu możliwości dostarczania witaminy D z zewnątrz, z pokarmem (w ograniczonej ilości jej źródło mogą stanowić ryby morskie, oleje roślinne i nabiał).

Jest to o tyle istotne, że niewystarczająca podaż te substancji może prowadzić u dzieci do krzywicy, a osób dorosłych - osteoporozy. Konsekwencją mogą być też schorzenia układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca, a nawet nowotwory.  

Dlatego też zaleca się przyjmowanie preparatów z witaminą D - jest to wysoce wskazane w okresie jesienno-zimowym, od października do kwietnia, a w przypadku małego nasłonecznienia i dużych niedoborów, także od maja do września.

Suplementację warto rozpocząć już w pierwszych dniach życia, pamiętając jednakże o zalecanych dawkach dla poszczególnych grup wiekowych:

• 0 - 6 miesiąc życia: 400 IU,
• 6-12 m. ż.: 400 - 600 IU,
• 1-10 rok życia: 600-1000 IU,
• 11-75 r. ż.: 800 - 2000 IU,
• pow. 75 r. ż.: 2000-4000 IU.

Przedawkowanie witaminy D jest możliwe po przekroczeniu dobowych dawek uznawanych za bezpieczne dla człowieka, czyli 4000 IU dla osób dorosłych i 10 000 dla dorosłych otyłych (dane: P. Kmieć, K. Sworczak).

Nie jest jednak dokładnie określone, jakie konkretnie wartości mogą być niebezpieczne.

Objawy przedawkowania witaminy D

Czy nadmiar witaminy D jest szkodliwy? Tak, w przypadku znacznego i długotrwałego przekraczania zalecanych dawek może dojść do poważnych zaburzeń.

Jakie są objawy przedawkowanie witaminy D3? W zależności od wielu czynników, między innymi takich, jak skala przedawkowania oraz ogólny stan zdrowia pacjenta, pojawić się mogą:

• w przypadku ostrego zatrucia:
  • splątanie (dezorientacja, zaburzenia świadomości),
  • poliuria (oddawanie dużych ilości moczu),
  • polidypsja (wzmożone pragnienie),
  • wymioty,
  • anoreksja,
  • osłabienie mięśni.
• w przypadku zatrucia przewlekłego:
  • kamica nerkowa,
  • odwapnienie,
  • ból kości.

Tego typu objawy przedawkowania witaminy D mają związek z konkretnymi zaburzeniami, do których może dojść w przypadku nadmiernej suplementacji. Jakimi?

Skutki przedawkowania witaminy D

Skutki przedawkowania witaminy D3  związane są z zaburzeniem gospodarki wapniowo-fosforanowej. W efekcie nadmiernej podaży wystąpić mogą zjawiska znane jako:

• hiperkalcemia - zbyt duże stężenie wapnia we krwi (powyżej 2,75 mmol/l  czyli 11 mg/dl – dane mp.pl). Należy pamiętać, że cholekalcyferol zwiększa wchłanianie tego pierwiastka;
• hiperkalciuria - stan chorobowy charakteryzujący się nadmiernym wydaleniem wapnia z moczem  (powyżej 4mg/kg/dobę - dane: A. Kamińska, I. Bieroza) lub podwyższeniem tzw. wskaźnika wapniowo-kreatyninowego w drugiej porannej porcji moczu.

Problemy te obserwuje się w sytuacji, gdy stężenia kalcydiolu (aktywnej postaci witaminy D) przekraczają 88 ng/ml (P. Kmieć, K. Sworczak).

Problemem wartym szczególnej uwagi jest przedawkowanie witaminy D w ciąży. Ze względu na ryzyko niebezpiecznego niedoboru zarówno u matki, jak też płodu zaleca się w tym szczególnym okresie suplementację na poziomie do 2000 IU.

Jednak znaczne przekroczenie rekomendowanych wartości niesie za sobą poważne ryzyko. Wprawdzie nie ma badań określających wpływ przedawkowania na płód ludzki, jednak w eksperymentach przeprowadzonych na zwierzętach wykazano zapóźnienia rozwoju, wadu układu kostnego oraz sercowo-naczyniowego (E. Stefanowicz).

Reklama

Co robić, gdy przedawkuje się witaminę D?

Jednorazowe przedawkowanie witaminy D nie powinno rodzić poważniejszych skutków, większość autorów wskazuje, że problemem jest długotrwałe przekraczanie zalecanych dawek. Co robić w sytuacji, gdy dojdzie do zatrucia? Jak pozbyć się nadmiaru witaminy D z organizmu?

Nie istnieje lek będący swoistą odtrutką. Można jednak zastosować kalcytoninę - hormon odpowiedzialny za gospodarkę wapniow0-fosforanową organizmu. Jest on często przepisywany pacjentom z hiperkalcemią.

Oprócz tego leczenie może polegać na podawaniu glikokortykosteroidów oraz bisfosfonianów. Warto jest wdrożyć dietę bezwapniową lub zawierającą niewielkie tylko ilości tego składnika. Należy pamiętać o uzupełnianiu płynów, by nasilić wydalanie moczu, a tym samy detoksykację organizmu (M. Wójcik).

Co istotne - efekty „odtruwania” rzadko są natychmiastowe, problemy mogą się utrzymywać przez wiele dni, a nawet tygodni.

Reklama

Przedawkowanie witaminy D u dzieci

Przedawkowanie witaminy D3 u noworodków, niemowląt i dzieci jest tak samo możliwe, jak u osób dorosłych i powoduje zbliżone objawy, wśród których wymienić można:

• zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego, w tym nudności, wymioty, zaparcia, zaburzenie łaknienia;
• osłabienie i odwodnienie;
• zaburzenia rytmu serca;
• zaburzenia orientacji.

Ryzyko ich wystąpienia jest szczególnie duże u maluchów z nadwrażliwością na witaminę D, a ta występuje szczególnie często u niemowląt (20 proc. dzieci w drugim półroczu życia - dane M. Wójcik). Należy wówczas pilnie skontaktować się z lekarzem.

Wiele z wymienionych problemów, jak choćby odwodnienie, stanowi znaczne zagrożenie na wstępnym etapie życia.