Badanie jelit - kiedy należy je wykonać? Cena diagnostyki

Reklama

Na czym polega badanie jelit?

Nawracające biegunki, zaparcia, wzdęcia - to wszystko stanowi wskazanie do tego, by zdecydować się na badania jelit. Pamiętaj jednak, że często, gdy układ pokarmowy daje niepokojące sygnały, choroba, np. nowotworowa, może być już zaawansowana.

Dlatego tak ważne jest korzystanie z badań profilaktycznych, które pozwolą na rozpoznanie choroby we wczesnym stadium. To szansa na szybsze wyzdrowienie i lepsze rokowania.

Ryzyko wystąpienia jednej z powszechnych i niebezpiecznych chorób jelit, raka jelita grubego, wzrasta wraz z wiekiem. Choroba może nie dawać żadnych objawów przez wiele lat.

Z badań profilaktycznych pod kątem raka jelita grubego powinna korzystać każda osoba po ukończeniu 50. roku życia.

Takie badanie wystarczy wykonać raz na 10 lat, a daje szansę na szybkie wykrycie dolegliwości.

Oczywiście, rak to nie jedyna dolegliwość układu pokarmowego. Istnieje wiele innych chorób, które również trzeba szybko zdiagnozować. To m.in.:

• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• celiakia,
• polipy.

Niepokojące objawy mogą mieć też związek z nietolerancjami pokarmowymi i alergiami pokarmowymi, co wymaga dalszej analizy.

Na czym one polegają i jak wyglądają badania jelit? Wszystko zależy, na który rodzaj badania się decydujesz. Diagnostyka może przybrać formę nieinwazyjną, jak np. w przypadku pobrania próbki krwi lub kału, ale też wiązać się z poważniejszymi działaniami, np. wprowadzeniem wziernika do odbytu lub ust.

Aby podnieść komfort tego typu badań, wykonuje się je w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Ponadto, coraz większą popularnością cieszy się badanie polegające na połknięciu kapsułki endoskopowej, która pozwala w mniej inwazyjny sposób dostarczyć lekarzowi informacji o stanie jelit.

Jednocześnie, jeżeli zostaną wykryte niepokojące zmiany, wymagają zazwyczaj wycięcia albo innej procedury medycznej. W trakcie gastroskopii lekarz wycina mniejsze polipy już w trakcie badania. Kapsułka nie daje takiej możliwości i wymaga powtórzenia procedury.

Reklama

Jakie wykonać badania na problemy z jelitami?

Dolegliwości jelitowe można diagnozować na różne sposoby. Lekarz dobiera konkretne typy badań zależności od tego, z jakimi objawami boryka się pacjent. Jakie badania na jelita można wykonać?

Oto kilka przykładów badania jelit:

• z krwi - już podstawowa morfologia może być dla lekarza wskazówką, czy pacjent nie boryka się z infekcjami, stanami zapalnymi jelit czy niedokrwistością, która wpływa negatywnie na jelita. Nieinwazyjnym sposobem na wykluczenie nowotworów jest oznaczenie markerów nowotworowych jelit. W przypadku podejrzenia nieswoistego zapalenia jelit można też wykonać badanie przeciwciał ANCA i ASCA;
• z kału - na podstawie próbki kału specjalista może określić np. obecność bakterii, pasożytów, krwi czy ocenić skład mikrobiomu jelitowego. Jest to przydatne w określaniu przyczyn np. dolegliwości bólowych czy nagłego spadku wagi. Typowe badania z kału to: posiew, test na obecność krwi utajonej czy badanie stężenia kalprotektyny;
• badanie endoskopowe jelit - to wspólna nazwa dla badań różnych odcinków jelita z wykorzystaniem kamery. Może mieć formę gastroskopii, która służy do oceny stanu górnego odcinka pokarmowego, w tym żołądka, przełyku oraz dwunastnicy. Rodzajem badania endoskopowego jest również kolonoskopia;
• kolonoskopia - to sposób na dokładne przyjrzenie się wnętrzu jelita grubego, a jednocześnie pobranie próbek do dalszej analizy. To rodzaj badania jelita przez odbyt, które pozwala wykluczyć m.in. raka jelita grubego;
• badania obrazowe - ultrasonografia (USG), rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa jelit to nieinwazyjne badania jelit, które pozwalają na analizę zmian anatomicznych i zdiagnozowanie chorób jelit, m.in. choroby Leśniowskiego-Crohna, guzów i polipów, a także niedrożności jelit. Klasycznym badaniem rentgenowskim jest badanie pasażu jelit, wykonane z kontrastem, które umożliwia ocenę szczelności jelit.

Problemy jelitowe można zdiagnozować poprzez wykonanie:

• testów alergicznych,
• testów na nietolerancje pokarmowe,
• badań na pasożyty jelitowe.

Zanim lekarz zleci któreś z powyższych elementów diagnostyki, już na wizycie przeprowadzi badania palpacyjne jelit. Jego celem jest ocena napięcia powłok brzucha i orientacyjnej wielkości poszczególnych narządów.

Proktolog może też wykonać badanie proktologiczne, tzw. per rectum, polegające na wprowadzeniu palca w odbytnicę.

W ten sposób rozpozna:

• hemoroidy,
• pęknięcia w ścianach jelita,
• napięcia mięśni zwieracza.

Kobietom borykającym się z dolegliwościami układu trawiennego bardzo często zlecana jest również konsultacja u ginekologia. Wiele objawów, które wskazują na problemy z jelitami, może mieć związek z problemami ginekologicznymi, np. torbielami jajników.

Badanie jelita grubego

Istotnym elementem profilaktyki przeciwnowotworowej, ale też szybkiego wykrywania polipów i innych chorób, jest regularne wykonywanie badań jelita grubego.

Tego typu testy można wykonać w sposób nieinwazyjny, np.: pobierając próbkę:

• kału - na podstawie materiału można stwierdzić, np. obecność krwi w stolcu;
• krwi, np.:

- badanie kompletne morfologii krwi,

- oznaczenie antygenów rakowych jelita grubego, np. CEA - to białko, które może wzrosnąć w przypadku choroby,

- poziom antygenu rakowego 19-9, który ma podwyższoną wartość u pacjentów z rakiem jelita grubego,

- oznaczenie zestawu markerów nowotworowych z krwi.

Inne rodzaje badania jelita grubego to:

• kolonoskopia - to badanie jelita grubego przez odbyt. Pozwala ono lekarzowi dokładnie obejrzeć wnętrze jelita od środka. Wykonuje się je - w zależności od wskazań - ze znieczuleniem miejscowym lub ogólnym, dzięki temu pacjent nie odczuwa dyskomfortu. Cała procedura trwa od 15 do 40 minut i w jej trakcie wycinane są polipy oraz inne wycinki do badania histopatologicznego.

Jeżeli spełniasz warunki wskazane przez NFZ, możesz wziąć udział w darmowym badaniu przesiewowym jelita grubego.

To badanie dla osób, które:

• w ciągu ostatnich 10 lat nie miały wykonanej kolonoskopii,
• nie mają objawów raka jelita grubego,
• są w przedziale wiekowym 50-65 lat lub 40-49 lat, jeżeli ich krewny pierwszego stopnia otrzymał diagnozę raka jelita grubego.

Do badania przesiewowego nie potrzebujesz skierowania i możesz wybrać dowolną placówkę, która realizuje tego typu usługi na terenie 1 z 9 województw, gdzie realizowany jest program.

Jakie to badania? M.in:

• sigmoidoskopia - to badanie dolnego odcinka jelita grubego, odbytnicy i okrężnicy, które polega na wprowadzeniu cienkiej rurki do odbytu. W trakcie oceny obrazowej stanu tych elementów jelita grubego, pobierane są również próbki do badań histopatologicznych. Takie badanie wykonywane jest zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i pomaga wykryć polipy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• badanie kapsułką endoskopową - to innowacyjny sposób na diagnostykę przewodu pokarmowego. Umożliwia bezpieczną i bezbolesną wizualizację jelita grubego. Pacjent połyka kapsułkę wielkości nieco większej tabletki. Kapsułka przechodzi przez układ pokarmowy i wykonuje zdjęcia, przesyłane do odbiornika. Po badaniu kapsułka jest naturalnie wydalana z organizmu;
• rektoskopia - to badanie skupione przede wszystkim na ocenie najbardziej końcowych odcinków jelita grubego, czyli odbytnicy i odbytu. Od sigmoidoskopii różni się właśnie zasięgiem. Sigmoidoskopia oprócz odbytnicy i odbytu bada również wyższe części, w tym esicę;
•  - badanie obrazowe jelita grubego z wykorzystaniem RTG. Taka procedura pozwala na wykonanie zdjęć rentgenowskich. Polega na wypiciu preparatu barwnego. Wypełnia on jelito, co umożliwia ocenę jego stanu na zdjęciach. Nierzadko kontrastem może być też powietrze. To badanie, które nie tylko wykorzystuje się w diagnostyce nowotworowej, ale też chorobie Leśniowskiego-Crohna czy polipów jelita grubego.

Jak przygotować się do badania jelita grubego? Pamiętaj, by przed badaniem profilaktycznym jelita grubego czy też badaniem z uwagi na określone dolegliwości, przygotować się zgodnie ze wskazaniami lekarza.

Rezygnacja z posiłku czy dokładne oczyszczenie jelit to nie tylko sposób na dokładniejszą diagnostykę, ale też na bezpieczeństwo w trakcie badań.

Jeżeli jesteś pacjentem po operacji raka jelita grubego wykonuj badania kontrolne zgodnie z narzuconym przez specjalistę harmonogramem.

Profilaktycznym testem jest badanie genetyczne na raka jelita grubego. Wykonuje się je z próbki kału i pozwala wykryć chorobę już na jej wczesnym stadium. Z reguły badania nie wymagają hospitalizacji, choć oczywiście istnieje taka możliwość.

Reklama

Badanie jelita cienkiego

Wskazaniami do wykonania badań jelita cienkiego są takie objawy jak:

• biegunka,
• krwawienia z jelit,
• bóle brzucha,
• utrata masy ciała,
• niedokrwistość.

Tego typu dolegliwości mogą świadczyć o rozpoczętym procesie chorobowym związanym z:

• celiakią,
• chorobą Crohna,
• nieswoistym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego,
• polipami.

W celu postawienia diagnozy, co tak naprawdę dolega pacjentowi, lekarz zleca badania jelita cienkiego. Jak się bada jelito cienkie? Istnieje kilka sposobów na to, aby specjalista mógł ocenić jego stan.

Badania diagnostyczne jelita cienkiego to:

• badanie jelita cienkiego z krwi - w trakcie diagnostyki wykonuje się morfologię krwi, określenie OB, TSH;
• testy z kału;
• endoskopia - inaczej enteroskopia. W trakcie badania lekarz przez usta albo przed odbyt umieszcza cienką rurkę w jelicie cienkim pacjenta. Cała procedura trwa około 60-90 minut. Po badaniu pacjent może odczuwać nieznaczny ból podbrzusza;
• kapsułka endoskopowa - cała procedura polega na połknięciu kapsułki wyposażonej w minikamerę. Wysyła ona zdjęcia do urządzenia lekarza, a potem jest naturalnie wydalana z organizmu;
• radiologia - pozwala na wykonanie szczegółowego badania jelita cienkiego, inaczej enteroklizy. To możliwość dokładniejszego zobrazowania tego odcinka;
• biopsja jelita cienkiego - to badanie histopatologiczne polegające na pobraniu próbki do badań. Analiza wycinka umożliwia wykrycie przyczyn różnych dolegliwości.

Reklama

Badanie flory bakteryjnej jelit (mikrobioty)

W układzie pokarmowym występuje wiele bakterii o korzystnym, jak i niekorzystnym działaniu.

Badania flory bakteryjnej jelit pozwalają na ocenienie jej składu i ewentualnego wpływu na pojawiające się dolegliwości, m.in.

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• alergie skórne i inne schorzenia o podłożu wieloczynnikowym, np. powtarzające się infekcje, obniżenie nastroju, problemy z koncentracją.

Diagnostyka opiera się na pobraniu do badania laboratoryjnego próbki stolca. Badanie kału umożliwia ocenę składu mikrobiomu jelit. Nie sprawdza jednak wszystkich bakterii, które bytują w jelicie, ale bakterie wskaźnikowe.

Chcąc przeanalizować obecność bakterii i grzybów w jelitach, warto zdecydować się na kompleksowe badanie mikrobiomu jelit.

Swój mikrobiom w jelitach można urozmaicać i wspierać przyjmując naturalne i farmaceutyczne probiotyki. Kiszonki, jogurt naturalny czy kefir to przykłady pokarmów, które powinny znaleźć się w diecie osoby, która chciałaby zadbać o stan mikrobiomu.

Czasem jednak same decyzje dietetyczne to za mało, aby poprawić stan mikrobiomu.

Wówczas warto sięgać po gotowe probiotyki zawierające dobroczynne bakterie. Ich przyjmowanie sprzyja:

• wzmocnieniu odporności,
• złagodzeniu lub wyeliminowaniu dolegliwości trawiennych,
• poprawie nastroju,
• wyciszeniu innych problemów, np. skórnych czy trądziku albo objawów chorób autoimmunologicznych, np. Hashimoto.

Po dłuższym okresie przyjmowania probiotyków, można ponownie zdecydować się na badanie mikrobiomu jelit.

Reklama

Badanie dysbiozy jelit

Dysbioza jelit to zaburzenie równowagi mikrobiologicznej w tym odcinku układu pokarmowego, wywołane zmianami w mikrobiocie jelit.

W jej przebiegu dochodzi do niepożądanego rozrostu gatunków bakterii niesprzyjających organizmowi i zmniejszeniu różnorodności lub ilości gatunków bakterii, które są pożyteczne dla jelit.

Taki stan może wystąpić okresowo u każdego, np.: w wyniku długiego:

• przyjmowania antybiotyków,
• nadużywania używek, np. alkoholu lub nikotyny,
• stosowania niewłaściwej diety,
• nadmiernego stresu.

Dysbioza jelit ma wpływ na stan całego organizmu, m.in. na osłabioną odporność czy pogorszenie ogólnego samopoczucia oraz rozwój chorób pozajelitowych, w tym alergii czy astmy.

Związek z dysbiozą mają także:

• nieswoiste zapalenia jelit,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• zespół jelita drażliwego,
• zaburzenia psychiczne, np. depresja.

Badanie dysbiozy jelitowej pozwala ustalić źródło wielu dolegliwości. Taka diagnostyka opiera się na analizie stanu mikrobiomu na podstawie próbki kału pod kątem obecności m.in.:

• bakterii korzystnych, m.in. Lactobacillus,
• bakterii niekorzystnych i chorobotwórczych, m.in. E. coli,
• grzybów i pleśni.

Czasem „wystarczy” urozmaicenie mikrobiomu, np. poprzez zdrowe odżywianie wsparte probiotykami, by złagodzić wiele problemów zdrowotnych.

Reklama

Badanie na jelito drażliwe

Jelito drażliwe to przewlekła choroba charakteryzująca się napadowymi bólami brzucha i zmianą rytmu wypróżnień, przy wykluczeniu przyczyn związanych z:

• zatruciem pokarmowym,
• infekcją,
• zapaleniem jelit.

Specjalista diagnozuje je na podstawie dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta. Objawy muszą występować minimum 3 miesiące, by rozpoznać tę chorobę.

Nie istnieje jedno konkretne badanie na jelito drażliwe, ale cały szereg, które zleca lekarz, aby wykluczyć tło organiczne, a więc fizyczną przyczynę, przedstawianych objawów.

W przebiegu zespołu jelita drażliwego wyniki badań są zwykle prawidłowe. Jakie badania nakazuje wykonać specjalista, aby wykluczyć inne przyczyny wzdęć, bólów brzucha? Najczęściej jest to morfologia krwi, badanie kału na obecność bakterii i grzybów oraz białko CRP.

Prawidłowe wyniki potwierdzają rozpoznanie zespołu jelita drażliwego. Jeżeli jednak pojawiają się dodatkowe objawy, np. chudnięcie czy krew w kale, konieczna jest dalsza diagnostyka.

Jakie badanie na grzybicę jelit?

Pacjenci z grzybicą jelit mają bardzo niespecyficzne objawy, które mogą być kojarzone z wieloma innymi chorobami.

Symptomy występujące w przebiegu grzybicy to m.in.:

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• zgaga,
• refluks,
• odbijanie.

Chorzy cierpią z powodu braku apetytu i utraty masy ciała. Objawem charakterystycznym dla grzybicy jest też zwiększona potrzeba jedzenia produktów zawierających cukier.

Grzybica jelit to podstępna i poważna choroba, która może prowadzić do wielu powikłań, m.in. takich jak:

• żylaki odbytu,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• zespół nieszczelnego jelita.

Grzyby mogą również zachwiać mikrobiom w organizmie, osłabić ogólną odporność, a po uszkodzeniu jelita, przenieść się też na inne narządy. Pozajelitowe objawy związane z grzybicą to m.in.:

• stany zapalne narządów intymnych, np. pochwy,
• trądzik,
• przewlekły katar,
• zespół przewlekłego zmęczenia,
• bóle głowy,
• zaburzenia koncentracji.

Jakie badania wykonać na grzybicę jelit? Oto kilka metod diagnostyki tej choroby:

• badania krwi - test pod kątem antygenu mannanowego. Mannan to główny element budulcowy ściany komórkowej grzybów z rodzaju Candida. To wskaźnik zakażenia;
• badanie kału - pod kątem obecności grzybów w próbce. Można też zdecydować na ogólne badanie mikrobiomu jelit i grzybów w przewodzie pokarmowym.

Z uwagi na to, że grzyby Candida występują u większości ludzi, ich obecność nie musi od razu świadczyć o tym, że w organizmie rozwinęła się grzybica.

Badanie jelit u dziecka

Początek treści sponsorowanej

Probiotyki odgrywają ważną rolę w naszym organizmie. Te dobroczynne bakterie przyczyniają się do wspomagania odporności. Podczas antybiotykoterapii, dzieci są szczególnie narażone na liczne zakażenia ze strony przewodu pokarmowego, należy wówczas sięgnąć po preparat przywracający równowagę flory bakteryjnej. Na rynku dostępne są probiotyki bez recepty, w wielu owocowych smakach. Mają ciekawą formę żelków w kształcie misia, co na pewno spodoba się maluchom. Suplementy można podawać już od 3. roku życia. Owocowy probiotyk dla dzieci znajdziesz TUTAJ.

Diagnostyka dziecka borykającego się z dolegliwościami układu trawiennego powinna być prowadzona przez gastroenterologa dziecięcego. Czasem zebranie wywiadu lekarskiego i wykonanie nieinwazyjnych badań:

• z próbki krwi,
• z próbki kału,
• USG brzucha,
• palpacyjnych.

pozwala uniknąć badań bardziej inwazyjnych, np. gastroskopii albo kolonoskopii. Jednak jeżeli lekarz wciąż nie może postawić diagnozy, a objawy są poważne, np. wymioty, krew w stolcu, decyduje się na badanie jelit u dziecka na tych samych zasadach, jak u dorosłego.

Pamięta przy tym o najczęstszych chorobach dzieci, które mogą manifestować się poprzez dolegliwości układu pokarmowego, w tym:

• celiakii,
• wrzodów żołądka,
• zapalenia wyrostka robaczkowego.

W przypadku podejrzenia jelita drażliwego u dziecka, lekarz zleca takie badania jak u dorosłego. Jeżeli wyniki są prawidłowe, najprawdopodobniej przyczyną jest tzw. zespół jelita drażliwego.

Wiele dolegliwości dzieci może wynikać z zaburzonego mikrobiomu. Stres, jedzenie fast food’ów i słodyczy, nieregularny ruch to kilka powodów tego problemu.

Cena badań jelit

Wiele badań jelit, w tym gastroskopię i kolonoskopię, można wykonać w ramach NFZ. Wiąże się to jednak z dłuższym czasem oczekiwania.

Z drugiej strony, w wielu województwach wdrożony jest program przesiewowych badań kolonoskopowych, co przekłada się na szybszą możliwość skorzystania z takiej diagnostyki. Badaniem nieobjętym refundacją jest m.in. badanie z wykorzystaniem kapsułki endoskopowej.

Decydując się na bardziej specjalistyczne badania w prywatnej placówce, trzeba liczyć się z następującymi kosztami:

• cena badania mikrobiomu jelit, pozwalająca wykryć dysbiozę jelit - około 990 zł;
• cena kolonoskopii jelit - w znieczuleniu ogólnym - około 700-900 zł, w znieczuleniu miejscowym - około 350-550 zł;
• badanie kandydozy jelit - około 150 zł;
• cena badania genetycznego na raka jelita grubego - około 2200 zł;
• cena badania jelita cienkiego kapsułką endoskopową - około 3000 zł.

Przedstawione ceny mogą wahać się w zależności od miejsca wykonywania badań czy miejscowości.

Powyższe koszty nierzadko ulegają zmianie w przypadku pacjentów, którzy decydują się w jednej placówce na wykonanie większej liczby badań.

Badania jelit to ważny element profilaktyki i diagnozowania wielu poważnych chorób, w tym nowotworu, choroby Leśniowskiego-Crohna czy zaburzeń mikrobiomu w jelitach. Wiele dolegliwości jelit ma związek ze zbyt małą ilością dobroczynnych bakterii w układzie pokarmowym w stosunku do tych chorobotwórczych.

Sposobem na to, by wyrównywać te nierówności jest sięganie po probiotyki, w tym te dostępne w domowej spiżarni, np. kiszonki.