Skąd się bierze burczenie w brzuchu?
Burczenie w brzuchu, czyli wyraźnie słyszalne bulgotanie, najczęściej jest sygnałem świadczącym o prawidłowej (choć nieco zbyt głośnej) pracy jelit. Efekt ten spowodowany jest przede wszystkim przez tzw. wędrujący kompleks motoryczny (MMC od angielskiego migrating myoelectric complex).
Pod pojęciem tym rozumie się cykliczną aktywność mięśni gładkich jelita cienkiego w okresach pomiędzy kolejnymi posiłkami. Jest to mechanizm służący oczyszczaniu przewodu pokarmowego z resztek strawionego jedzenia. Napędzany impulsami elektrycznymi proces uruchamiany zostaje każdorazowo po zakończeniu trawienia (wówczas otwiera się tzw. odźwiernik żołądka, co umożliwia przesunięcie zakwaszonej treści w stronę jelita) i przerywany w momencie rozpoczęcia kolejnego posiłku.
Burczenie w brzuchu po jedzeniu jest niejako efektem ubocznym MMC, wynikającym z obecności znacznych ilości soków żołądkowych i żółci, które – wymieszane z jedzeniem – przemieszczają się w dół układu trawiennego. Wydawaniu dźwięków sprzyja też przepychanie cząstek powietrza znajdujących się w jelitach. Zjawisko to jest w pełni naturalne, a wręcz pożądane. Należy pamiętać, że całkowite oczyszczenie jelit trwa około 1-1,5 godziny, dlatego u osób mających skłonność do podjadania MMC nie działa prawidłowo. Brak burczenia mylnie jest wówczas utożsamiany z uczuciem sytości.
Ciągłe burczenie w brzuchu
Ciągłe burczenie w brzuchu, zwłaszcza jeśli jest całkowicie oderwane od cyklu spożywania, trawienia i wydalania jedzenia, może jednak być także objawem poważnych schorzeń lub zaburzeń czynnościowych.
Możliwe potencjalne przyczyny burczenia w brzuchu, to:
- zespół jelita drażliwego;
- nieswoiste lub wrzodziejące zapalenie jelita;
- niedrożność jelita;
- niestrawność (dyspepsja);
- zaparcia lub biegunki czynnościowe;
- choroba wrzodowa żołądka;
- niedokwaśność żołądka;
- zatrucie pokarmowe;
- alergia lub nietolerancja pokarmowa;
- zaburzenia psychosomatyczne w przebiegu nerwicy lękowej;
- choroby nowotworowe układu pokarmowego;
O osób cierpiących na zaburzenia trawienia, burczenie jest szczególnie dokuczliwe po zjedzeniu pokarmów ciężkostrawnych i wzdymających, takich jak fasola, groch, kapusta, smażone mięso.
Burczenie w brzuchu i luźne stolce
Burczenie w brzuchu i luźne stolce, czyli dwa symptomy bardzo często ze sobą współwystępujące, świadczyć mogą o zaburzeniach pracy układu trawiennego na podłożu nerwowym. W ten właśnie sposób często objawia się zespół jelita drażliwego (IBS od angielskiego irritable bowel syndrome), przewlekłe schorzenie o nieustalonej bezsprzecznie etiopatogenezie, prawdopodobnie związane z nieprawidłowym działaniem tzw. osi mózgowo-jelitowej.
U osób z pewnym typem nadwrażliwości emocjonalnej, a także na skutek zubożenia naturalnej flory bakteryjnej jelit, dochodzi w przebiegu IBS do szeregu nieprawidłowości dotyczących przełykania, trawienia i wydalania.
Należą do nich między innymi:
- silne bóle brzucha,
- biegunki,
- zatwardzenia,
- głośne gazy,
- uczucie przelewania się,
- wyraźnie słyszalne częste burczenie w brzuchu.
Podobne symptomy występują także na skutek krótkotrwałych, acz bardzo intensywnych przeżyć emocjonalnych (silny stres, smutek, radość).
Jak powstrzymać burczenie w brzuchu?
Jak powstrzymać burczenie w brzuchu? W większość przypadków wystarczającym remedium będzie stosowanie się do podstawowych zaleceń dotyczących zdrowego odżywiania i właściwego trybu życia.
Warto zatem:
- unikać produktów wzdymających, generujących nadmierne ilości gazów – w tym kontekście wymienić trzeba przede wszystkim rośliny strączkowe oraz kapustę, a także napoje gazowane. niewskazane są też potrawy ciężkostrawne i tłuste, zwłaszcza smażone mięsa, fast foody oraz przekąski;
- jeść w umiarkowanych porcjach i w regularnych odstępach – 5 razy dziennie co 2-3 godziny, unikając w między czasie do podjadania, ale też nie dopuszczając do tego, by organizm zaczął odczuwać głód;
- regularnie się wypróżniać, starając nie dopuszczać do zalegania mas kałowych w jelitach;
- dbać o kondycję psychofizyczną, aby zminimalizować ryzyko występowania objawów gastrycznych stymulowanych przez nadmiernie pobudzony system emocjonalny.
Są jednak sytuacje, gdy tradycyjne domowe metody oraz zwykłą profilaktyka nie będą skutecznie zapobiegać burczeniu w brzuchu. W takich przypadkach należy poddać się szczegółowej diagnostyce (badania krwi, testy na obecność bakterii Helicobacter pylori oraz nietolerancje pokarmowe, USG jamy brzusznej, kolonoskopia, gastroskopia itd.) i w razie konieczności rozpocząć farmakologiczne leczenie przyczynowo-objawowe.
Leki na burczenie w brzuchu
Leki na burczenie w brzuchu należy stosować wedle zaleceń lekarza, nawet jeśli znaczna część z nich dostępna jest na bez recepty.
W zależności etiologii i patomechanizmu zaburzenia, przydatne mogą być:
- leki zawierające ranitydynę – substancję chemiczną będącą antagonistą receptora H2, hamującą wydzielanie soków żołądkowych;
- inhibitory pompy protonowej, także blokujące produkcję kwasu solnego w żołądku;
- środki rozkurczowe, bazujące na działaniu m.in. drotaweryny oraz papaweryny, rozluźniające mięśnie gładkie jelit;
- naturalne środki ziołowe, zawierające ekstrakty z takich roślin leczniczych, jak rumianek, melisa, mięta, glistnik jaskółcze ziele, ostropest plamisty, karczoch, koper, ostryż długi itp.;
- suplementy diety bogate w kultury bakterii probiotycznych.
