Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠

Zatoka Douglasa – co oznacza wolna, a o czym świadczy płyn?

Zatoka Douglasa to pusta przestrzeń znajdująca się między macicą, a odbytnicą. U zdrowej kobiety powinna być wolna. Występowanie w jej obrębie płynu może świadczyć o wielu bardzo groźnych schorzeniach.
Żeński układ rozrodczy
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Zatoka Douglasa ulokowana jest w dolnej części jamy brzusznej. Nie pełni żadnej istotnej funkcji. Jednak zbierający się w niej płyn jest ważnym wskaźnikiem diagnostycznym w przypadku wielu schorzeń.
  • Płyn w zatoce Douglasa może świadczyć o takich chorobach, jak pęknięcie torbieli jajnika, marskość wątroby, czy choroba nowotworowa.
  • Zatoka Douglasa jest jednym z tych miejsc, w których może się ujawnić endometrioza, czyli patologiczny rozrost komórek typowych dla śluzówki macicy poza tym organem.
SPRAWDŹ TEŻ: Wagina - jak wygląda? Anatomia kobiecej pochwy
Spis treści

Co to jest zatoka Douglasa?

Zatoka Douglasa (inna nazwa: zagłębienie odbytniczo-maciczne) to przestrzeń ulokowana u kobiet między tylną ścianą macicy, a przednią odbytnicy. U mężczyzn nie występuje, choć ma odpowiednik w postaci zagłębienia odbytniczo-pęcherzowego.

Struktura ta, choć wyraźnie wyodrębniona w żeńskiej anatomii, nie pełni w istocie żadnej funkcji. Jej stan może jednak świadczyć o rozwoju groźnych schorzeń. Jama zatoki Douglasa u osoby zdrowej nie powinna być wypełniona żadnym płynem, ewentualnie może się tam znajdować śladowa jego ilość.

Jeśli badania wykażą, iż płyn w tym miejscu zbiera się w większej objętości, stanowi to wskazanie do wykonania pogłębionej diagnostyki pod kątem kilku chorób i zaburzeń.

Reklama

Płyn w zatoce Douglasa

Płyn w zatoce Douglasa może się zbierać u osoby zdrowej. Dzieje się tak na przykład po owulacji, czyli jednej z faz cyklu menstruacyjnego. Nie powinno być go jednak zbyt wiele. Ile dokładnie?

Trudno znaleźć w literaturze naukowej klarowną normę dla płynu w zatoce Douglasa. Niekiedy podawana jest wartość 150 ml, która jest uznawana za graniczną. Jest to jednak kwestia relatywna, którą należy interpretować w zderzeniu z charakterem innych ewentualnych objawów, podejrzeń konkretnego schorzenia etc.

Tak czy inaczej, stwierdzenie nadmiaru cieczy świadczyć może o rozwoju takich chorób i zaburzeń, jak:

  • zapalenie przydatków,
  • wodniak jajnika,
  • pęknięcie torbieli jajnika,
  • marskość wątroby,
  • zapalenie otrzewnej,
  • ciąża pozamaciczna,
  • rak jajnika,
  • inne nowotwory w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

Reklama

Wolna zatoka Douglasa

Stanem pożądanym w badaniach diagnostycznych jest zatoka Douglasa wolna. Co to znaczy? Jak należy interpretować takie wyrażenie w opisie otrzymanym z laboratorium bądź od lekarza?

To nic innego, jak stwierdzenie, że w jamie nie wykazuje się obecności płynu, ani jakichkolwiek mas tkankowych. Relatywnie dobrym wynikiem jest też ślad płynu w zatoce Douglasa, co oznacza że jego ilość jest niewielka.

W przypadku występowania innych objawów może to jednak stanowić symptom jednej z wyżej wymienionych chorób, na przykład w początkowym stadium. Tylko zatoka Douglasa bez płynu jest wskazaniem jednoznacznym.

Reklama

Anatomia zatoki Douglasa

Jeśli chodzi o szczegółową anatomię, zatoka Douglasa ulokowana jest w obrębie miednicy mniejszej, czyli kości ograniczającej jamę brzuszną od dołu. Jest to najniżej położona część otrzewnej, dlatego jeśli w organizmie dochodzi do wycieku płynów, często zbierają się one właśnie tam.

Tak jak zostało powiedziane wyżej, z przodu ogranicza ją ściana macicy a także część nadpochwowa szyjki macicy. Z tyłu znajduje się kanał odbytnicy, czyli ostatni odcinek jelita grubego.

Od dołu ogranicza ją sklepienie pochwy. Na podobnej wysokości, lecz bardziej z przodu, znajduje się pęcherz moczowy, względnie blisko są też jajniki. Zatoka Douglasa ma kształt zagiętego worka, wcinającego się między macicę, a odbytnicę, zwężającego nieco ku dołowi.

Reklama

Zatoka Douglasa a endometrioza

Chorobą, która może się ujawnić w zatoce Douglasa jest endometrioza. Pod pojęciem tym kryje się groźne zaburzenie dotykające około 5-10 procent populacji kobiet, stanowiące jedną z głównych przyczyn żeńskiej niepłodności.

Jego istotę stanowi rozrost endometrium, czyli śluzówki macicy poza obrębem tego narządu. Komórki typowe dla macicy pojawiają się wówczas między innymi w zagłębieniu odbytniczo-macicznym, a także w jajnikach, jajowodach, jelitach, płucach i wielu innych miejscach.

Do typowych objawów endometriozy należą dolegliwości bólowe oraz obfite miesiączki i krwawienia wstępujące pomiędzy nimi. Przyczyny endometriozy w zatoce Douglasa i w innych miejscach nie są znane. Naukowcy poruszają się w obszarze kilku równorzędnych hipotez, m.in. transplantacji komórek, ale też przekształcania się tkanek innych narządów samoistnie, bądź pod wpływem czynników zewnętrznych.

Reklama

Guz w zatoce Douglasa

Guz w zatoce Douglasa może być zmianą nowotworową jajnika, która uwypukliła się w tym miejscu, tudzież przerzutem do otrzewnej, bezpośrednio umiejscowionym w strukturach okalających zagłębienie odbytniczo-maciczne.

Także i w tego typu sytuacjach, oprócz pojawienia się zauważalnej wypukłości, możliwe jest stwierdzenie znacznych ilości płynu w zatoce Douglasa. Rak nie musi mieć charakteru złośliwego i może być zmianą niegroźną.

Nie mniej ze względu na istniejące ryzyko należy możliwie szybko wykonać pełną diagnostykę, z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego na czele.

W przypadku nowotworów tej części ciała, czas postawienia diagnozy ma ogromne znaczenie dla dalszych rokowań.

Reklama

Torbiel w zatoce Douglasa

Rzadkim schorzeniem jest torbiel w zatoce Douglasa, nazwana enterogenną. Stanowi ona rzadki przypadek wady rozwojowej (około 0,2 proc. żywych urodzeń). Powstaje prawdopodobnie już w 3 tygodniu życia płodowego z nieznanych do końca przyczyn (także i w tej kwestii istnieje mnogość równorzędnych teorii).

Jeden z nielicznych przypadków opisanych w literaturze naukowej dotyczący kilkumiesięcznej dziewczynki. Nie miała jednak ona w związku z tym żadnych objawów, torbiel zaś samoistnie się zmniejszała, dlatego chirurg nie widziała wskazań do operacji.

Częściej spotykanym przypadkiem jest torbiel jajnika, który umiejscowił się w zatoce Douglasa. Zmiana ta ma charakter endometrialny, co znaczy, że jest związana z rozrostem komórek typowych dla śluzówki macicy.

Torbiel taka może pęknąć, czego konsekwencją jest wyciek płynu do zagłębienia odbytniczo-macicznego. Należy też pamiętać, że guzek ten może teoretycznie wykazywać tendencję do złośliwienia, powinien być więc usunięty metodą laparoskopową.

Czytaj również

Bibliografia

  • Antoni Basta i inni, Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekologia Polska, Nr 11/2012
  • Endometrioza, http://www.ginekolog-darlowo.pl/artykul/endometrioza, [data dostępu: 25.12.2021]
  • Małgorzata Morawiecka-Pietrzak i inni: Torbiel enterogenna w zatoce Douglasa, Pediatr Med Rodz 2018, 14 (2), p. 231–236
  • Jacek Doniec, Magdalena Biela: Laparoskopowe wyłuszczenie torbieli endometrialnej jajnika, Ginekologia po Dyplomie 2015 06
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Anatomia
Splot słoneczny (trzewny) - gdzie jest i za co odpowiada?
Osoba z bólem brzucha
Zatoka Douglasa – co oznacza wolna, a o czym świadczy płyn?
Żeński układ rozrodczy
Łechtaczka - gdzie się znajduje? Stymulacja łechtaczki
Para w lozku
Podobne artykuły
Co to jest żołądź?
Żołądź - co to jest? Ból przy dotyku i inne schorzenia
Pierścień chłonny występujący w gardle
Pierścień Waldeyera (pierścień gardłowy chłonny) - z czego się składa i za jakie choroby odpowiada?
Budowa mózgu - lewa i prawa półkula
Lewa i prawa półkula mózgu - funkcje i trening
Kobieta w spódniczce
Wagina - jak wygląda? Anatomia kobiecej pochwy
Badanie endometrium
Jaka powinna być prawidłowa grubość endometrium?

Reklama


Jak często robić regenerację włosów?
Sprawdź!