Czym jest mitomania?
Mitomania jest chorobą psychiczną lub zaburzeniem osobowości charakteryzującym się skłonnością do patologicznego i permanentnego kłamania, zatajania prawdy oraz opowiadania historii mających co najwyżej luźny związek z rzeczywistością, czyli fantazjowania. Przedmiotem owych nieprawdziwych opowieści jest sam mitoman, który wyolbrzymia swoje osiągnięcia, ubarwia własną historię, przerysowuje skalę cierpienia etc.
Po raz pierwszy mitomania została opisana w 1891 roku przez niemieckiego psychiatrę Antona Delbrücka, stąd inna nazwa tego typu zaburzenia – zespół Delbrücka (mitomania funkcjonuje również jako pseudologia lub kłamstwo patologiczne).
Reklama
Czym się różni mitomania od kłamstwa?
Mitomania różni się od zwykłej skłonności do kłamstwa. Kłamstwo w wykonaniu mitomana nie ma charakteru sytuacyjnego ani intencjonalnego, nie służy osiągnięciu konkretnej korzyści ani nie wynika z konkretnych pobudek (np. chęci uniknięcia kary albo zdobycia gratyfikacji). Kto to jest mitoman? Jest w stanie przekonywać otoczenie, że wychował się w willi z basenem, choć w rzeczywistości spędził dzieciństwo w obskurnej kamienicy bez wygód - kłamstwo to jednak nie będzie celowe. Kłamiący mitoman zazwyczaj nie ma świadomości tego, że mówi nieprawdę. Osoba zaburzona nie rozróżnia prawdy od fałszu w wypowiedziach na swój własny temat. Co więcej, skłonność ta ma charakter względnie stały.
Reklama
Objawy mitomanii
Charakterystyczne dla mitomani objawy, to:
- tworzenie nieprawdziwych, ale atrakcyjnych historii na temat swój i swoich najbliższych, pozwalających skupić uwagę na osobie opowiadającej,
- baśniowe modyfikowanie faktycznie zaistniałych historii z umiejscowieniem siebie w centralnym punkcie wydarzeń i wyłącznie w pozytywnym kontekście,
- nie znajdujące pokrycia w rzeczywistości wyolbrzymianie swojej roli w kontekstach i relacjach społecznych, zawodowych oraz interpersonalnych – chęć przekonania otoczenia, iż jest w danej roli najlepszym, wprost nie do zastąpienia,
- zatarcie granicy między prawdą i fikcją. W odróżnieniu od osób niezaburzonych, które posługują się kłamstwem w celu osiągnięcia konkretnych korzyści, mitomani kłamią i koloryzują całkowicie nieświadomie i bez konkretnego celu,
- całkowita odporność na argumentację przeciwną. W przypadku mitomanii próba wdawania się w polemikę z osobą kłamiącą i chęć udowodnienia jej kłamstwa, z góry skazane są na niepowodzenie.
- Pomniejszanie dokonań i znaczenia innych osób.
Reklama
Przyczyny mitomanii
Choć zaburzenie, znane jako mitomania, zostało zdiagnozowane i opisane już 130 lat temu, psychiatria do dziś nie zdołała określić bezsprzecznie, jakie są jego przyczyny. Przedmiotem sporu jest nawet stwierdzenie, czy mitomania jest chorobą psychiczną, zaburzeniem osobowości, czy po prostu jednym z typów osobowości. Tym, co można uznać za pewnik, jest względnie częste współwystępowanie mitomanii z chorobami psychicznymi i zaburzeniami, takimi jak:
- schizofrenia,
- osobność graniczna (bordeline),
- narcyzm,
- skłonności psychopatyczne.
Nie wiadomo jednak, czy jest to jedynie koincydencja, czy też istnieje zależność przyczynowo skutkowa. Warto w takim wypadku przeprowadzić test na psychopatę.
Mitomania stosunkowo często objawia się już na etapie dojrzewania. Dlatego psychiatrzy i psychologowie podejrzewają, że mitomania może mieć związek z warunkami, w jakich dorasta młody człowiek. Czynnikiem stymulującym rozwój mitomani miałby być traumatyczne doświadczenia, takie jak:
- alkoholizm lub narkomania rodziców,
- utrata jednego lub obojga rodziców (śmierć, rozwód itd.),
- przemoc,
- molestowanie seksualne,
- patologiczna bieda.
Uzasadniałoby to skłonność do uciekania w świat bajkowych fantazji, w którym rzeczywistość ma jasne barwy, a główny bohater, otoczony miłością, szacunkiem i podziwem bliskich oraz dalszych mu osób, wiedzie życie pozbawione wszelkich trosk.
Ale oprócz teorii czysto psychologicznych, istnieją też próby wyjaśniania mitomanii na gruncie zaburzeń neurologicznych. W wielu przypadkach okazuje się bowiem, że osoby cierpiące na mitomanię, przeżyły w przeszłości choroby i urazy dotykające układ nerwowy.
Reklama
Leczenie mitomanii
Leczenie mitomanii, jeśli uznać, iż jest ona chorobą psychiczną lub zaburzeniem osobowości, nie jest łatwe. Podstawowa trudność, występująca już na samym wstępie, to uświadomienie osobie cierpiącej na mitomanię, iż jest zaburzona. Z tego co wspomniano wyżej, w jasny sposób wynika, że przebicie się z tego typu argumentacją do mitomana może być zadaniem awykonalnym. A niestety – samoświadomość jest w tym przypadkiem kluczowa. Ponieważ nie istnieją żadne farmakologiczne metody walki z mitomanią, jedynym sposobem pozostaje psychoterapia. Ta zaś nigdy nie będzie skuteczna bez pełnej świadomości i akceptacji pacjenta.
Zazwyczaj osobami dotkniętymi mitomanią zajmują się terapeuci pracujący w nurcie poznawczo-behawioralnym. Ich zadaniem jest dotarcie do wydarzeń z przeszłości, które mogły doprowadzić do ukształtowania zaburzenia osobowości, następnie zmiana ich postrzegania a na koniec – próba zmiany wzorców zachowań.
Czytaj również:
- Na czym polega psychoterapia poznawczo-behawioralna
- Jak rozpoznać osobowość paranoiczną
- Skąd się biorą dziwne fobie
- Melancholik - kto to jest? Cechy melancholika
- Flegmatyk - kto to jest? Wszystkie cechy, wady i zalety
