Testy na psychopatę
Psychopata jest pojęciem, które silnie zakorzeniło się zarówno w języku naukowym, jak też potocznym, znaczeniowo oscylując wokół zaburzeń występujących w medycznych klasyfikacjach jako osobowość dyssocjalna (ICD-10) lub antyspołeczna (DSM). Warto mieć jednak świadomość, że mimo wielokrotnych postulatów wysuwanych w tej kwestii przez znaczną część autorytetów medycznych, zaburzenie znane jako psychopatia wciąż nie funkcjonuje w kategoriach odrębnej jednostki.
Mianem psychopaty najczęściej określamy osobę, która wykazuje:
- brak szacunku dla norm społecznych oraz szeroko rozumianych praw innych ludzi,
- brak empatii, zrozumienia, współczucia,
- skłonność do kłamstwa i manipulacji,
- impulsywność, agresywność,
- brak odpowiedzialności,
- nietrwałość relacji międzyludzkich, czysto przedmiotowe, utylitarne traktowanie otoczenia,
- zdolność do czynów zabronionych, karalnych, przestępczych.
Szacuje się, że tego typu osobowość ma 2-3 procent populacji. Jak ich rozpoznać? Jak diagnozować? Psychiatria dysponuje stosunkowo precyzyjnymi narzędziami - są to różnego typu skale określające natężenie określonych cech. „Testy na psychopatę” spotykane są też w postaci popularnonaukowej, poradnikowej, czy wręcz tabloidowej – w przestrzeni internetowej jest ich bardzo dużo, aczkolwiek nie mają one większej wartości diagnostycznej. Osobę skłonną do patologicznego kłamstwa określa
Reklama
Profesjonalny test na psychopatę TriPM
Jednym z częściej stosowanych profesjonalnych testów na psychopatę jest psychiatryczna skala TriPM (Triarchiczna miara psychopatii). Określa ona natężenie postaw i zachowań konstytuujących trzy filary osobowości psychopatycznej, odrębne, lecz częściowo się na siebie nakładające.
- Zuchwałość, rozumiana jako wypadkowa dominacji społecznej, braku lęku oraz niskiej podatności na stres;
- Bezduszność - brak empatii, nieczułość, skłonność do wykorzystywania innych ludzi, a także do okrucieństwa oraz poszukiwania wrażeń;
- Rozhamowanie, którego cechami charakterystycznymi są impulsywność, nieodpowiedzialność i wrogość.
Tego typu test na psychopatę składa się z 58 lub 41 twierdzeń, do których należy się ustosunkować, zgadzając się z nimi, lub nie. Każde z nich ma przy tym określoną wartość – jedne są bardziej, inne mniej istotne dla ostatecznego wyniku.
Jakie pytania zawiera test na psychopatę TriPM?
Wśród twierdzeń, które zawiera test na psychopatę TriPM, wymienić można takie, jak między innymi:
- Zdarzyło mi się kogoś okraść
- Miałem problemy w pracy, ponieważ byłem nieodpowiedzialny
- Zdarzyło mi się oszukać ludzi, by wyciągnąć od nich pieniądze
- Wpadam w kłopoty, bo nie zastanawiam się nad konsekwencjami swoich działań
- Inni mówili mi, że są zaniepokojeni moim brakiem samokontroli
- Jestem urodzonym przywódcą
- Potrafię przekonać ludzi, by zrobili to, czego od nich oczekuję
- Mam talent do wywierania wpływu na ludzi
- Nawet jeśli nie jestem przygotowany, dobrze radzę sobie w nowych sytuacjach
- Łatwo dochodzę do siebie po wydarzeniach, które mogłyby załamać innych
- Nie obchodzi mnie za bardzo, czy to, co robię, rani innych
- Nie mam zbyt wiele współczucia dla ludzi
- Nie przejmuję się, gdy komu w moim otoczeniu dzieje się krzywda
- Widok cierpiącej osoby nie robi na mnie wrażenia
- Nie widzę powodu, by martwić się, czy moje postępowanie rani kogoś innego
Reklama
Test na psychopatę PCL-R
Innego rodzaju testem na psychopatę jest Zrewidowana Skala Obserwacyjna Skłonności Psychopatycznych (Psychopathy Checklist Revised, w skrócie PCL-R)., pierwotnie opracowana przez Roberta Hare, a później nieco zmodyfikowana. Wypełniający kwestionariusz pacjent musi się ustosunkować do 20 twierdzeń, odnosząc je do siebie w skali od 2 do 0 (zgadza się idealnie, trochę się zgadza, w ogóle się nie zgadza):
- Jesteś wygadany, masz powierzchowny urok
- Masz nadzwyczaj wysokie mniemanie o sobie
- Potrzebujesz permanentnej stymulacji
- Jesteś patologicznym kłamcą
- Jesteś przebiegłym manipulatorem
- Nie odczuwasz poczucia winy i nie masz wyrzutów sumienia
- Masz płytką wrażliwość emocjonalną
- Jesteś bezduszny, pozbawiony empatii
- Prowadzisz pasożytniczy tryb życia
- Kiepsko panujesz nad swoim zachowaniem
- Jesteś rozwiązły seksualnie
- W młodości sprawiałeś problemy wychowawcze
- Nie masz realistycznych długoterminowych celów
- Jesteś nad wyraz impulsywny
- Jesteś nieodpowiedzialny
- Nie umiesz brać odpowiedzialności za swoje czyny
- Masz za sobą krótkie małżeństwa
- Masz na koncie młodzieńcze wykroczenia
- Naruszyłbyś warunki zwolnienia warunkowego z więzienia
- Jesteś kryminalnie wszechstronny - żadne przestępstwo nie byłoby Ci obce
Reklama
Jak rozpoznać psychopatę?
O ile w praktyce klinicznej lekarz może się posługiwać testami i innymi tego typu narzędziami, o tyle w codziennym funkcjonowaniu nie mamy takich możliwości. Mimo wszystko wyłapanie osoby o skłonnościach psychopatycznych jest względnie proste, pod warunkiem, że znamy ją nieco dłużej. Jak rozpoznać psychopatę? W modelowym ujęciu jest to człowiek, który w pierwszej chwili ujmuje otoczenie elokwencją, towarzyskością, pewnością siebie. W potocznych opisach, często przywoływane jest określenie „uroczy”.
Z czasem odkrywamy jednak jego mroczną stronę, zauważając, że swego rodzaju czar rzucany na otoczenie ma charakter użytkowy i służy głównie pozyskaniu sobie zwolenników, jest też manifestacją niczym nie zmąconej pewności siebie. Coraz częściej zauważamy, że psychopata nie ma „ludzkich uczuć”. Krzywdzi nie odczuwając z tego powodu dyskomfortu, kłamie, oszukuje, nie słucha, nie rozumie, nie współodczuwa, wykorzystuje ludzi do swoich celów, nie traktując ich podmiotowo. Może być agresywny. Lekceważy normy społeczne. Zdecydowanie częściej, niż u ogółu populacji, występuje u niego akceptacja dla zachowań przestępczych, w tym możliwości odebrania życia drugiemu człowiekowi.