Czym jest nerwica wegetatywna?
Ból głowy nie ustaje od dwóch lat. Kolejne badania: rezonans magnetyczny, EEG, pomiary ciśnienia tętniczego i wewnątrzgałkowego… i nic. Pacjent wychodzi z gabinetów neurologa, kardiologa, okulisty słysząc: nie dzieje się nic groźnego. Skąd zatem przeraźliwy, uporczywy, nieustępujący ból pod czaszką? Niewykluczone, że to nerwica wegetatywna.
Nerwica wegetatywna to zespół zaburzeń na tle nerwowym, objawiających się poprzez zaburzenie pracy innych układów oraz organów w ciele człowieka:
Ich ból, tudzież dysfunkcja, to tak zwane objawy somatyczne. Nerwica wegetatywna (inna nazwa to nerwica somatyczną), potrafi zaatakować organizm człowieka w najmniej spodziewanym miejscu, choć najczęściej objawia się bólem głowy i brzucha. Dlatego, zanim nerwica wegetatywna zostanie trafnie zdiagnozowana, pacjenci zazwyczaj wykonują szereg badań pod kątem nowotworów, tętniaków, nadciśnienia, zaburzeń hormonalnych, stanów zapalnych itd.
Objawy somatyczne nerwicy wegetatywnej
Typowe dla nerwicy wegetatywnej objawy somatyczne to:
- ból brzucha i głowy,
- ucisk w klatce piersiowej, duszności,
- nadmierne pocenie się,
- odczucie zimna/gorąca,
- suchość w ustach,
- drżenie kończyn.
Oprócz tego nerwica wegetatywna może niekiedy wywoływać objawy psychotyczne, z których najczęściej występującym jest tak zwana depersonalizacja. Jest to uczucie odrealnienia w postrzeganiu świata i swoistej obcości w postrzeganiu siebie samego (jakby przez szklaną szybę, albo po spożyciu alkoholu). Objaw ten często postrzegany jest w pierwszej chwili jako symptom rozpoczynającej się choroby psychicznej (którą jednak depersonalizacja nie jest).
Nerwica wegetatywna a nerwica lękowa
Nerwica wegetatywna często w fazie rozpoznania mylona jest z nerwicą lękową. W przypadku tej drugiej również występują objawy somatyczne dotykające poszczególne ciała. Istotą jednak nerwicy lekowej są nie tyle same objawy somatyczne, co mechanizm błędnego koła z udziałem owych symptomów.
W dużym uproszczeniu: traumatyczne doznania z dzieciństwa, zaburzenie neurobiologiczne lub określony typ osobowości (np. lękliwa), prowadzą do wystąpienia zaburzeń lękowych. Te wywołują objawy somatyczne, które napędzają jeszcze silniejszy lęk.
W przypadku nerwicy lękowej obraz choroby jest więc bardziej uogólniony, nacisk położony jest zarówno na objawy somatyczne, jak i odczuwane stany lękowe a także zaburzenia psychotyczne modyfikujące świadomość (halucynacje, urojenia, depersonalizacja).
Skąd bierze się nerwica wegetatywna?
Nerwica wegetatywna ma bardzo złożone podłoże. Psychiatra wyróżnia szereg czynników, które mogą wywoływać tego typu zaburzenie. Najważniejszym z nich jest czynnik psychologiczny. Szczególne znaczenie mają wyparte wydarzenia z przeszłości, które doprowadziły do stłumienia emocji, w szczególności tak zwany konflikt woli i powinności.
Istotne w wyjaśnieniu źródeł nerwicy wegetatywnej może być np. odkopanie w pamięci czynności wykonywanych wbrew własnej woli, pod przymusem fizycznym albo emocjonalnym. Kluczowe może być odnalezienie wypartych i nigdy nie nazwanych emocji lęku, wstydu, upokorzenia, które przez lata zachowały się w zakamarkach umysłu, w dorosłym życiu przeradzając się w nerwicę wegetatywną pustoszącą organizm za pomocą objawów somatycznych.
Aby jednak doszło do wyzwolenia nerwicy wegetatywnej, często potrzebne są dodatkowe bodźce. Mogą to być traumatyzujące wydarzenia, które przywołają wyparte sytuacje z przeszłości: doświadczenie przemocy, niepowodzenia, upokorzenia, bycia oszukanym, zdradzonym czy odrzuconym.
Na czym polega leczenie nerwicy wegetatywnej?
W skrajnych przypadkach, leczenie nerwicy wegetatywnej polega na zastosowaniu środków farmakologicznych, między innymi obniżających stopień pobudzenia, które może wpływać na wyzwalanie lęków. Główną grupą farmaceutyków stosowanych w leczeniu nerwicy wegetatywnej są wyciszające i obniżające poziom leku benzodiazepiny, które imitują działanie naturalnych substancji wydzielanych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Jednak podstawą leczenia nerwicy wegetatywnej powinna być psychoterapia. Zalecana jest terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, kładąca duży nacisk na poznanie i nazwanie wydarzeń oraz emocji z przeszłości.
