Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫

Nitrogliceryna - zastosowanie, działanie i skutki uboczne

Nitrogliceryna to w świadomości większości ludzi bardzo wybuchowy związek popularny szczególnie w filmach sensacyjnych. Mało, kto zdaje sobie jednak sprawę, że to także substancja o właściwościach leczniczych. Jakie efekty wywołuje, czy jest bezpieczna i jak można ją kupić?
Lekarz trzyma ampułkę z nitrogliceryną
źrodło:123RF
Spis treści

Co to jest nitrogliceryna?

Nitrogliceryna została pierwotnie uzyskana w 1847 roku przez włoskiego chemika Ascanio Sobrero. Jest to organiczny związek chemiczny, ester kwasu azotowego i glicerolu o wyjątkowo wybuchowych właściwościach (zaliczany jest do I grupy materiałów wybuchowych). Około 20 lat później Alfred Nobel stworzył z nitrogliceryny dynamit, który przyniósł mu sławę i ogromny majątek.

Jednakże poza swoimi wybuchowymi właściwościami posiada ona także zastosowanie lecznicze. Ogólnie można stwierdzić, że jest używana nitrogliceryna na serce. Medyczne właściwości nitrogliceryny polegają na zdolności gwałtownego rozkurczu mięśni gładkich obecnych w naczyniach krwionośnych, zarówno żylnych jak i tętniczych. 

Lek z nitrogliceryną jest stosowany w medycynie już od 1879 roku, głównie na dławicę piersiową, a także pomocniczo w nagłych przypadkach niewydolności lewokomorowej.

Reklama

Działanie nitrogliceryny

Działanie nitrogliceryny  po podaniu do organizmu polega na uwalnianiu aktywnej biologicznie cząsteczki – tlenku azotu (NO). Tlenek azotu jest związkiem produkowanym przez komórki śródbłonka naczyń przy udziale odpowiedniego enzymu. Głównym jego działaniem jest rozluźnianie mięśni gładkich, z których zbudowane są naczynia krwionośne. Rozluźnienie tych mięśni powoduje rozszerzenie wszystkich naczyń krwionośnych. Poprzez rozszerzenie naczyń wieńcowych zwiększona jest ilość krwi, która zasila serce. Z kolei rozszerzenie naczyń żylnych sprawia, że mniej krwi jest pompowane z układu żylnego z powrotem do serca. 

Rozszerzenie tętniczek zmniejsza opór krwi wypompowywanej z serca. Tak więc za sprawą jednego związku chemicznego serce jest zasilane dodatkową krwią z tlenem, ma mniejszą ilość krwi do przepompowania, a dodatkowo wypychana przez nie krew trafia na słabszy opór – wszystko to sprawia, że serce momentalnie zostaje odciążone od ciężkiej pracy. 

Zbyt duże obciążenie serca spowodowane chorobą (dławicą piersiową) powoduje zmniejszony transport odpowiedniej ilości krwi, zbyt mały dopływ tlenu do komórek mięśnia sercowego i w konsekwencji ból wieńcowy. Objawy nasilają się w sytuacjach stresowych lub większym wysiłku. Odpowiadając więc najprościej na pytanie - co robi nitrogliceryna – można odpowiedzieć, że rozszerza naczynia krwionośne odciążając serce i łagodząc związane z tym dolegliwości bólowe.

Reklama

Właściwości nitrogliceryny

Najpopularniejszą formą leku dla pacjenta jest nitrogliceryna w sprayu do podania podjęzykowo. Nitrogliceryna w tabletkach doustnych nie była nigdy dobrą formą podania gdyż związek ten jest bardzo łatwo rozkładany przez sok żołądkowy. 

Stosowanie nitrogliceryny pod język powoduje, że lek bardzo szybko wchłania się przez błony śluzowe. Ponieważ jama ustna jest silnie ukrwiona to substancja ta momentalnie zaczyna swoje działanie w organizmie. 

Istnieją również tabletki o przedłużonym uwalnianiu, które przez dłuższy czas wyzwalają lek w jelicie, jednakże nie są one zbyt popularne wśród lekarzy i pacjentów. 

Nitrogliceryna w aerozolu jest główną i najpopularniejszą formą tego leku. Dodatkowo do dyspozycji lekarzy na oddziałach szpitalnych jest jeszcze wersja w pompie infuzyjnejktórą podaje się na przykład w ciężkich przypadkach obrzęków płuc.

Reklama

Zastosowanie nitrogliceryny

Główne zastosowanie nitrogliceryny to:

  • niestabilna dławica piersiowa,
  • świeży zawał serca,
  • ostra lewokomorowa niewydolność serca,
  • przełom nadciśnieniowy z zastoinową niewydolnością serca.

Niestety, mimo że substancja ta bardzo mocno rozszerza naczynia krwionośne i skutecznie redukuje objawy choćby dławicy piersiowej to jej stosowanie niesie ze sobą pewne ryzyko. 

Reklama

Skutki uboczne nitrogliceryny

Najczęstszymi skutkami ubocznymi nitrogliceryny są:

  • zawroty i bóle głowy, 
  • duszność, 
  • tachykardia (częstoskurcz serca), 
  • sinica, 
  • nudności, 
  • wymioty,

a także omdlenia i czasami paradoksalnie nasilenie objawów dusznicy bolesnej. Szczególnie bóle głowy są bardzo silne, wręcz podobne do bólów migrenowych, co jest spowodowane rozszerzeniem naczyń krwionośnych w mózgu. Ponadto przy dłuższym podawaniu rozwija się tolerancja na lek co powoduje, że pacjent musi brać coraz większe dawki.

Medycznej nitrogliceryny nie powinni przyjmować pacjenci, którzy stosują takie leki na potencję jak werdenafilczy sildenafil(popularna Viagra) – może to prowadzić nawet do stanu zagrożenia życia z powodu bardzo silnego obniżenia ciśnienia krwi.

Reklama

Dawkowanie nitrogliceryny

Dawkowanie nitrogliceryny jest uzależnione od rodzaju preparatu jaki jest stosowany. Na przykład lek w formie aerozolu przyjmuje się jedną dawkę, którą można następnie jeszcze dwa razy powtórzyć zachowując odstęp ok 5 minut. 

Jeżeli po 3 dawkach bóle nie ustąpią należy zgłosić się do lekarza. W przypadku leku w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu stosuje się od 6,5 do 13 mg 2 razy na dobę. Dawkowanie jest oczywiście uzależnione od rodzaju choroby i lekarz zawsze może zalecić inne przyjmowanie leku.

Reklama

Cena nitrogliceryny

Cena nitrogliceryny nie jest wysoka. Za opakowanie leku w formie aerozolu trzeba zapłacić maksymalnie 18 zł. Podobnie jest z tabletkami o przedłużonym uwalnianiu – jedno opakowanie nie powinno być droższe niż 10 zł. Oczywiście wszystkie formy nitrogliceryny są dostępne tylko na receptę. 

Niektórzy pacjenci zastanawiają się cozamiast nitrogliceryny można używać. Tak naprawdę ciężko jest znaleźć sensowny, alternatywny lek o tak dużej sile działania. Jednym z takich leków może być monoazotan izosorbidu, który również rozszerza naczynia krwionośne, ale i on jest dostępny tylko na receptę i tylko lekarz może zarekomendować użycie go.

Czytaj również

Bibliografia

  • Janiec W.; Farmakodynamika, podręcznik dla studentów farmacji; 2008; 494
  • Rojek A., Szczęch R.; Działania niepożądane nitrogliceryny – konieczność edukacji chorych; Choroby Serca i Naczyń; 2006; tom 3; nr 4; 187-192
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Artykuł napisany przez
Mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Magister farmacji. Pracuje w aptece ogólnodostępnej oraz kieruje Działem Farmacji Centrum Okulistycznego. Aktywny członek samorządu aptekarskiego W czasie siedmioletniej pracy zawodowej rozwiązał nieskończoną ilość problemów z zakresu stosowania leków oraz prowadzenia właściwej terapii. W swojej pracy stawia na bezpośredni i partnerski kontakt z pacjentem, co umożliwia mu jasne przekazywanie medycznych zaleceń. Interesuje się interakcjami lekowymi oraz bezpieczeństwem terapii, zwolennik metod opartych na EBM (Evidence Based Medicine). Prywatnie szczęśliwy mąż, tata Krzysia oraz fan piłki nożnej i gotowania.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Substancje czynne
Wenlafaksyna: kiedy zaczyna działać? Dawkowanie, odstawienie
Mężczyzna boi się własnego cienia
Pregabalina - działanie, dawkowanie i skutki uboczne. Po jakim czasie zaczyna działać?
Wzór chemiczny pregabaliny
Na co działa cefuroksym? Dawkowanie i skutki uboczne
Wzór chemiczny cefuroksymy
Podobne artykuły
Stopy z grzybicą
Nystatyna - jak długo stosować? Dawkowanie i skutki uboczne
Kobieta zakrapla oczy
Gentamycyna - na co działa? Dawkowanie i skutki uboczne
Wzór chemiczny escitalopramu
Na co jest escitalporam? Działanie i dawkowanie
Substancja kosmetyczna o nazwie cyklopiroksolamina
Cyklopiroksolamina w kosmetykach. Jakie ma właściwości i zastosowanie?
Ascorbinian sodu na łyżeczce
Askorbinian sodu – dawkowanie, zastosowanie i szkodliwość

Reklama


Rewolucja w precyzji leczenia nowotworów 🙌
Sprawdź!