Pielęgnacja pępka noworodka: czym odkażać kikut pępowinowy?

Kikut pępowiny

Kikut pępowiny jest jedyną w swoim rodzaju pozostałością po życiu płodowym. Powstaje w wyniku obcięcia pępowiny, którą dziecko było złączone z matką, co ma miejsce tuż po porodzie. Kikut utrzymuje się przez około 7-14 dni, a następnie samoistnie odpada. W tym czasie, a także w kolejnych dniach, pępek u noworodka wymaga szczególnej pielęgnacji i wyjątkowej ostrożności.

Ewentualne błędy ze strony personelu medycznego lub – co częstsze – rodziców, skutkować mogą zakażeniem przez Gram dodatnie ziarenkowce, a w efekcie - stanem zapalnym pępka. Powikłaniem tego zaś może być nawet potencjalnie śmiertelna sepsa. Dlatego należy uważnie zapoznać się z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi metod i środków zalecanych do pielęgnacji kikuta pępowiny, a także pępka po jego odpadnięciu.

Jak dbać o pępek noworodka – najnowsze wytyczne

Przez dekady młode matki przemywały pępek u noworodka spirytusem. U podłoża takiego postępowania leżało przekonanie, iż alkohol przyspiesza proces gojenia się pępka i ułatwia odpadnięcie kikuta. Dziś wiemy, że było to postępowanie błędne. Obecny stan nauki pozwolił na opracowanie zupełnie innych zaleceń. W 2010 roku Nadzór Krajowy w Dziedzinie Neonatologii, w zgodności z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, zarekomendował odstąpienie od stosowania wysokoprocentowego alkoholu do pielęgnacji pępka. U źródeł tej decyzji leżało kilka przesłanek:

• w świetle dostępnych badań naukowych uznano, że właściwości antyseptyczne spirytusu nie są znaczące, a czas jego działania jest krótki;
• alkohol może podrażniać delikatną skórę, przesuszać ją, a co gorsza – przenikać przez pępek do organizmu dziecka;
• uszkodzenia wywoływane przez spirytus faktycznie mogą przyspieszać proces odpadnięcia kikuta, ale nie jest to efekt pożądany, momentu tego nie należy bowiem w żaden sposób wymuszać.

Co eksperci zaproponowali zamiast spirytusu?

Pielęgnacja pępka u noworodka

Wedle najnowszych wytycznych, rozwiązaniem optymalnym jest tak zwana pielęgnacja sucha. Na czym ona polega? Specjaliści w dziedzinie neonatologii orzekli, że pielęgnacja pępka u noworodka w pierwszych dniach jego życia, powinna się odbywać wedle następującego schematu, z użyciem określonych środków:

• pępek regularnie należy przemywać wodą z delikatnym, naturalnym mydłem;
• do czasu odpadnięcia kikuta, dziecko należy kąpać tak, by tafla wody nie przykrywała brzuszka;
• po przemyciu, kikut pępowiny osusza się, ale nie wyciera;
• pieluszkę zakładamy tak, aby jej górna część nie przykrywała pępka, narażając newralgiczne miejsce na mechaniczne uszkodzenie lub przegrzanie. Można w tym celu zastosować specjalną pieluchę z wycięciem, równie efektywne będzie jednak zawinięcie krawędzi pieluchy tradycyjnej;
• zamiast spirytusu, do przemywania pępka stosujemy preparat antyseptyczny oparty na działaniu oktenidyny – zalecenie to dotyczy postępowania na oddziale szpitalnym, a także w pierwszych godzinach po przyjeździe do domu, a następnie – w każdej sytuacji, gdy pępek narażony jest na działanie czynników zewnętrznych w warunkach dalekich od sterylności.

Pielęgnacja kikuta pępowiny Oktaseptalem

Do pielęgnacji kikuta pępowiny w domu polecić można preparat o nazwie Oktaseptal. Jest to środek antyseptyczny bazujący na połączonym działaniu dwóch substancji czynnych – oktenidyny oraz alkoholu fenoksyetylowego. Są to związki wobec siebie komplementarne, z których pierwszy działa na powierzchni skóry oraz błon śluzowych, drugi zaś wzmacnia działanie w głębszych warstwach. Oktenidyna i alkohol fenoksyetylowy wykazują silne działanie bakteriobójcze, są też skuteczne przeciw grzybom oraz wirusom.

Oktasepal działa przez około 60 minut. Co niezwykle istotne, w odróżnieniu od spirytusu, nie powoduje szczypania, nie naraża więc dziecka na niepotrzebne cierpienie. Preparat sprzedawany jest bez recepty, w wygodnych do aplikacji aerozolach, w opakowaniach o wielkości 30, 60 lub 250 mililitrów.

Jak przemywać pępek u noworodka po odpadnięciu kikuta?

W ciągu nie więcej niż 2 tygodni od narodzin, kikut powinien samoistnie odpaść. W szczególnych przypadkach, proces może się wydłużyć maksymalnie o 5-7 dni, nie należy jednak wykonywać żadnych czynności, które miałyby ten moment przyspieszyć. Po odpadnięciu kikuta pępek może nawet przez kilkadziesiąt godzin lekko krwawić, nie należy się tym jednak przejmować – to zupełnie naturalne. Miejsce to może też przypominać niezaleczoną ranę, co także nie powinno stanowić źródła niepokoju.

W związku z odpadnięciem kikuta zmienia się nieco sposób pielęgnacji dziecka. Najistotniejsza informacja – maluch może zażyć pełnoprawnej kąpieli, z pełnym zanurzeniem brzuszka pod wodą. Podobnie jak w pierwszych dniach, wciąż natomiast należy stosować Oktasepal do przemywania pępka, zwłaszcza bezpośrednio po odpadnięciu kikuta.

Artykuł powstał we współpracy z Zakładami Farmaceutycznymi "Unia".

Czytaj też:

• Wyprawka dla niemowlaka. Jak skompletować wyprawkę dla niemowlaka?
• Zasypka dla dzieci - jaką wybrać? Zastosowanie

Pytanie: Czy skorzystasz z bezpłatnego szczepienia przeciw pneumokokom czy wybierzesz płatną szczepionkę?

  Wybiorę szczepionkę bezpłatną

  Wybiorę szczepionkę płatną

  Przed wyborem muszę poznać opinię lekarza

  Przed wyborem poznam opinię innych rodziców

Patronem sondy jest GSK