Co to jest kikut pępowiny?
Kikut pępowiny jest jedyną w swoim rodzaju pozostałością po życiu płodowym. Powstaje w wyniku obcięcia pępowiny, którą dziecko było złączone z matką, co ma miejsce tuż po porodzie. Kikut utrzymuje się przez około 7-14 dni, a następnie samoistnie odpada. W tym czasie, a także w kolejnych dniach, pępek u noworodka wymaga szczególnej pielęgnacji i wyjątkowej ostrożności.
Ewentualne błędy ze strony personelu medycznego lub – co częstsze – rodziców, skutkować mogą zakażeniem przez Gram dodatnie ziarenkowce, a w efekcie - stanem zapalnym pępka. Powikłaniem tego zaś może być nawet potencjalnie śmiertelna sepsa. Dlatego należy uważnie zapoznać się z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi metod i środków zalecanych do pielęgnacji kikuta pępowiny, a także pępka po jego odpadnięciu.
Jak dbać o pępek noworodka – najnowsze wytyczne
Przez dekady młode matki przemywały pępek u noworodka spirytusem. U podłoża takiego postępowania leżało przekonanie, iż alkohol przyspiesza proces gojenia się pępka i ułatwia odpadnięcie kikuta. Dziś wiemy, że było to postępowanie błędne. Obecny stan nauki pozwolił na opracowanie zupełnie innych zaleceń. W 2010 roku Nadzór Krajowy w Dziedzinie Neonatologii, w zgodności z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, zarekomendował odstąpienie od stosowania wysokoprocentowego alkoholu do pielęgnacji pępka. U źródeł tej decyzji leżało kilka przesłanek:
- w świetle dostępnych badań naukowych uznano, że właściwości antyseptyczne spirytusu nie są znaczące, a czas jego działania jest krótki;
- alkohol może podrażniać delikatną skórę, przesuszać ją, a co gorsza – przenikać przez pępek do organizmu dziecka;
- uszkodzenia wywoływane przez spirytus faktycznie mogą przyspieszać proces odpadnięcia kikuta, ale nie jest to efekt pożądany, momentu tego nie należy bowiem w żaden sposób wymuszać.
Co eksperci zaproponowali zamiast spirytusu?
Pielęgnacja pępka u noworodka
Wedle najnowszych wytycznych, rozwiązaniem optymalnym jest tak zwana pielęgnacja sucha. Na czym ona polega? Specjaliści w dziedzinie neonatologii orzekli, że pielęgnacja pępka u noworodka w pierwszych dniach jego życia, powinna się odbywać wedle następującego schematu, z użyciem określonych środków:
- pępek regularnie należy przemywać wodą z delikatnym, naturalnym mydłem;
- do czasu odpadnięcia kikuta, dziecko należy kąpać tak, by tafla wody nie przykrywała brzuszka;
- po przemyciu, kikut pępowiny osusza się, ale nie wyciera;
- pieluszkę zakładamy tak, aby jej górna część nie przykrywała pępka, narażając newralgiczne miejsce na mechaniczne uszkodzenie lub przegrzanie. Można w tym celu zastosować specjalną pieluchę z wycięciem, równie efektywne będzie jednak zawinięcie krawędzi pieluchy tradycyjnej;
- zamiast spirytusu, do przemywania pępka stosujemy preparat antyseptyczny oparty na działaniu oktenidyny – zalecenie to dotyczy postępowania na oddziale szpitalnym, a także w pierwszych godzinach po przyjeździe do domu, a następnie – w każdej sytuacji, gdy pępek narażony jest na działanie czynników zewnętrznych w warunkach dalekich od sterylności.
Jak przemywać pępek u noworodka po odpadnięciu kikuta?
W ciągu nie więcej niż 2 tygodni od narodzin, kikut powinien samoistnie odpaść. W szczególnych przypadkach, proces może się wydłużyć maksymalnie o 5-7 dni, nie należy jednak wykonywać żadnych czynności, które miałyby ten moment przyspieszyć. Po odpadnięciu kikuta pępek może nawet przez kilkadziesiąt godzin lekko krwawić, nie należy się tym jednak przejmować – to zupełnie naturalne. Miejsce to może też przypominać niezaleczoną ranę, co także nie powinno stanowić źródła niepokoju.
W związku z odpadnięciem kikuta zmienia się nieco sposób pielęgnacji dziecka. Najistotniejsza informacja – maluch może zażyć pełnoprawnej kąpieli, z pełnym zanurzeniem brzuszka pod wodą. Podobnie jak w pierwszych dniach, wciąż natomiast należy stosować preparat do przemywania pępka, zwłaszcza bezpośrednio po odpadnięciu kikuta.
