Reklama
Jak wygląda pierwiosnek lekarski?
Pierwiosnek lekarski to bylina, czyli roślina wieloletnia o licznych korzeniach oraz krótkim kłączu. Posiada owłosioną łodygę dorastającą do około 50 centymetrów pozbawioną liści.
Na jej szczycie znajduje się baldaszek kwiatów. Liście zebrane w rozetę mają kształt jajowato-eliptyczny lub jajowaty, silnie pomarszczoną blaszkę, a od spodu pokryte są gęstymi włoskami.
Kwiat pierwiosnka lekarskiego ma charakterystyczna barwę złocistożółtą. Jest zrosłopłatkowy i pięciokrotny.
Owoc pierwiosnki lekarskiej stanowi niewielka wydłużona torebka. Prymula, a także spokrewniony z nią pierwiosnek wyniosły również znajdujący zastosowanie fitoterapeutyczne, należą do rodziny pierwiosnkowatych i występują powszechnie na terenach Europy i Azji w obszarach charakteryzujących się klimatem umiarkowanym.
W Polsce można spotkać je głównie na terenach nizinnych. Co ważne, oba gatunki objęte są ochroną, dlatego nie należy samodzielnie ich zbierać.
Wykorzystywane w fitoterapii surowce pochodzą ze specjalnych upraw pierwiosnków.
Reklama
Właściwości i skład pierwiosnka lekarskiego. Na co pomaga?
W przypadku prymuli surowcem leczniczym są wysuszone kwiaty pierwiosnka wraz z kielichami lub wysuszone kłącza oraz korzenie.
Zawierają one następujące substancje czynne:
- saponiny w tym szczególnie prymulasaponinę A zwana „kwasem prymulowym”;
- flawonoidy takie jak apigenina, izoramnetyna, luteolina, kwercetyna, kemferol;
- glikozydy fenolowe w tym prymwerynę i prymulowerynę;
- olejek eteryczny;
- cukry w tym arabinozę, sedoheptulozę, ksylozę, glukozę, galaktozę, ramnozę, kwas glukuronowy.
Kwiat pierwiosnka oraz korzeń wykazują właściwości sekretolityczne oraz sekretomotoryczne. Oznacza to, że ich stosowanie w infekcjach górnych dróg oddechowych wpływa na rozrzedzenie wydzieliny występującej w tej części układu oddechowego oraz pobudza odruch kaszlu.
Dodatkowo obecne w tej roślinie substancje czynne wykazują działanie przeciwzapalne oraz napotne. Pierwiosnek lekarski wykazuje także właściwości uspakajające, moczopędne i przeciwdrobnoustrojowe.
Działa zarówno przeciwbakteryjne, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo.
Ze względu na swoje właściwości jest wykorzystywany w terapii nieżytów górnych dróg oddechowych (szczególnie przebiegających z zaleganiem gęstej wydzieliny i uporczywym kaszlem), ale też w jednostkach chorobowych powiązanych ze skurczem mięśni gładkich takich jak np. astma.
Wykorzystuje się go również pomocniczo w leczeniu stanów zapalnych układu moczowego.
Reklama
Jak stosować pierwiosnek lekarski? Forma i dawkowanie
Z surowca leczniczego, jaki stanowią kwiaty, korzeń oraz kłącze można przygotowywać napary, odwary, nalewki, sok oraz np. maści.
Stosować je można zewnętrznie np. w okładach, ale i wewnętrznie. Do popularnych form użycia prymuli należy np. syrop z kwiatów pierwiosnka czy olejek. Ekstrakt z korzenia jest także dostępny pod postacią suplementu diety w formie kapsułek.
W przypadku naparu zaleca się przygotować go zalewając łyżkę suszonych kwiatów, kłącza lub korzenia 400 ml wrzącej wody i odstawić na 20 minut. Następnie odsączyć.
Tak przygotowany napar osoba dorosła powinna spożywać 2-3 razy dziennie w porcjach po 100-150 ml. Można osłodzić go miodem.
Reklama
Przeciwwskazania do stosowania pierwiosnka lekarskiego i skutki niepożądane
Jak już wspomniano, pierwiosnek lekarski wykazuje działanie sekretolityczne, sekretomotoryczne, przeciwzapalne, diuretyczne, napotne i przeciwdrobnoustrojowe.
Stosuje się go głównie w nieżytach górnych dróg oddechowych, ale także w przypadku astmy, zakażeń układu moczowego czy w celach uspokajających.
Ze względu na wyższe stężenia saponin, mocniejsze działanie wykazują preparaty powstające z korzenia prymuli niż z jej kwiatów.
Roślina ta podobnie jak każda inna ma jednak pewne przeciwwskazania do stosowania.
Nie jest ona zalecana osobom, które chorują na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, refluks oraz stany zapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego.
Kolejnym przeciwwskazaniem do zastosowania pierwiosnka jest również alergią na tę roślinę. Nie mogą stosować jej także kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią.
Jej nieprawidłowe dawkowanie może prowadzić do wystąpienia poważnych konsekwencji w postaci biegunek oraz wymiotów.
Jeśli stosujemy przewlekle jakiekolwiek leki należy przed zastosowaniem pierwiosnka skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą celem uniknięcia niepożądanych interakcji.
Reklama
Cena preparatów z pierwiosnkiem lekarskim. Gdzie je kupić?
Cena preparatów z pierwiosnka lekarskiego będzie zależna od postaci, pod jaką go kupimy. Suszone kwiaty lub korzeń można zakupić w cenie około 9- 18 złotych za 50 g surowca.
Wyciągi z korzenia w postaci kapsułek to koszt zwykle powyżej 30 złotych za opakowanie. Preparat te dostępne są zarówno w aptekach jak i sklepach zielarskich czy tych ze zdrową żywnością.
