Czym jest prężenie u niemowląt?
Prężenie się niemowlaka jest objawem, który występuje często, i który powoduje poważne obawy u rodziców. Dziecko przybiera wówczas nienaturalne pozy: prostuje nóżki, odgina tułów do tyłu i na boki. Jego małe ciałko staje się sztywne, co utrudnia wykonywanie podstawowych czynności, takich jak karmienie, przewijanie, przebieranie, układanie na brzuszku.
Często towarzyszą temu inne objawy, w tym płacz, czy nadmierne pobudzenie. Warto je obserwować i rozpatrywać całościowo, ułatwia to bowiem rozpoznanie podłoża problemu. Zazwyczaj tego typu symptomy pojawiają się po raz pierwszy między 3 a 20 tygodniem życia. Jakie są tego przyczyny? Co powoduje prężenie się noworodka i niemowlaka?
Przyczyny prężenia u niemowlaka
Regularne, powtarzające się prężenie nóg u niemowlaka, czy nadmierne napinanie tułowia, może mieć dwie zasadnicze przyczyny:
- kolka jelitowa – zaburzenie czynnościowe układu pokarmowego, powodowane przez nadmierny skurcz mięśni gładkich jelit. Podłoże tego problemu jest niezwykle zróżnicowane. W patomechanizmie kolki kluczowe znaczenie mogą odgrywać takie czynniki, jak:
- zubożenie i niewłaściwy skład mikrobioty, czyli naturalnej flory bakteryjnej jelit;
- niedojrzałość systemów trawiennego oraz nerwowego;
- niewłaściwa technika karmienia, powodująca zasysanie powietrza lub przejadanie;
- alergie pokarmowe, w szczególności na białka mleka krowiego u dzieci, które nie są karmione mlekiem matki;
- niewłaściwe zachowania rodziców, wpływające na sferę psychiki dziecka (np. oziębłość, nerwowość, oznaki depresji itd.);
- nieprawidłowe, nierównomierne napięcie mięśniowe – wzmożone na obwodzie (nóżki, rączki) lub obniżone centralnie (tułów). Może ono być efektem między innymi nieprawidłowości przy porodzie (np. niedotlenienia malucha), często występuje u wcześniaków.
Dziecko może być diagnozowane pod kątem wymienionych zaburzeń w sytuacji, gdy problem występuje często i jest długotrwały. Natomiast incydentalne prężenie i stękanie niemowlaka zazwyczaj nie oznacza nic poważnego. U maluchów najmłodszych może stanowić prosty efekt zassania powietrza przy karmieniu (bez wystąpienia kolki).
Natomiast prężenie się niemowlaka w wieku 6 czy 7 miesięcy często jest spowodowane nietolerancją któregoś ze składników diety (w tym okresie wprowadzane są pierwsze pokarmy stałe).
Prężenie i wyginanie niemowlaka podczas karmienia
Prężenie i wyginanie niemowlaka podczas karmienia z dużą dozą prawdopodobieństwa oznacza kolkę. Diagnozę taką można jednak postawić, gdy spełnione zostaną następujące kryteria:
- występują inne objawy, w tym zauważalne uczucie niepokoju, rozdrażnienie i nadpobudliwość psychoruchowa, a także silny, nieprzemijający płacz, którego nie udaje się ukoić, mimo podejmowanych prób uspokojenia dziecka;
- problem ten ma charakter chroniczny – utrzymuje się przez przynajmniej 3 godziny (występuje więc też prężenie się niemowlaka po jedzeniu), przez minimum 3 dni w tygodniu;
- nie występują oznaki nieprawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka, jego wzrost i masa mieszczą się w normie, nie ma też symptomów żadnych chorób.
Prężenie dziecka przy karmieniu piersią, jeśli jest związane z kolką, wymaga zastosowania kilku działań terapeutycznych i profilaktycznych (szczegóły w dalszej części artykułu).
Prężenie się niemowlaka podczas snu
Typową sytuacją jest prężenie się niemowlaka podczas snu. Dolegliwości związane z kolką utrzymują się bowiem przez wiele godzin po jedzeniu, a ze zwiększoną częstotliwością i intensywnością występują w godzinach wieczornych oraz nocnych. Należy w tym miejscu podkreślić, iż zaburzenie to ma charakter powszechny. Jak podaje M. Czerwonka-Szaflarska (Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej), kolka występuje u 10 do nawet 40 procent dzieci.
Część lekarzy zaleca rodzicom postawę bierną, to jest pozostawienie malucha samemu sobie, w oczekiwaniu na samoistne wygaszenie objawów. Częściej jednak stosuje się metody aktywne. Co robić, by wyciszyć prężenie i płacz niemowlaka? Jak pomóc dziecku?
Co robić, gdy niemowlak pręży się i stęka?
Gdy niemowlak pręży się i stęka, płacze, jest pobudzony i rozdrażniony, stosuje takie działania, jak:
- noszenie i kołysanie, a także układanie na brzuchu;
- masowanie brzuszka oraz rozgrzewanie go za pomocą ciepłych okładów lub termoforu z pestek wiśni;
- zmiana techniki karmienia – bardziej precyzyjne dostawianie do piersi;
- stosowanie tzw. białego szumu – uspokajanie za pomocą monotonnych dźwięków, na przykład suszarki czy odkurzacza;
- modyfikacja diety dziecka, a także matki - unikanie pokarmów potencjalnie uczulających, takich jak mleko krowie, truskawki, czekolada, orzechy, jaja.
W przypadku pojawienia się kolki niemowlęcej warto dodatkowo sięgnąć po naturalne wsparcie suplementacyjne, które działa nie tylko na objawy, ale również na przyczyny dolegliwości. Jednym z rozwiązań są preparaty o szerokim spektrum działania, zawierające:
- postbiotyk, czyli metabolity pożytecznych bakterii probiotycznych, uzupełniające naturalną florę jelitową;
- fitoterapeutyki, czyli wyciągi z roślin leczniczych, takich, jak rumianek i melisa.
Suplementy zawierające te składniki wyrównują dysbiozę jelit (stan nierównowagi w obrębie mikrobioty), usprawniają motorykę układu pokarmowego, zapobiegają powstawaniu gazów, a także działają przeciwskurczowo. Sprawdzają się wiec zarówno w działaniach profilaktycznych, jak też w roli środka doraźnie łagodzącego objawy kolki.
Są one w pełni bezpieczne, dlatego mogą być podawane od pierwszych dni życia. Aplikuje się je za pomocą wygodnej pipety, umożliwiającej precyzyjne odmierzanie dawki oraz wygodne podanie do ust niemowlęcia.
