Co to jest priapizm i jakie są jego rodzaje?
Według przekazów zawartych w mitologii greckiej, bożek Priap był obdarzony nienaturalnie wielkim przyrodzeniem. Przybierał postać półkozła, półczłowieka i patronował płodności, miłości fizycznej, urodzajom oraz winnicy. To właśnie od jego imienia pochodzi nazwa priapizmu, a więc zaburzenia seksualnego przypisywanego przede wszystkim mężczyznom, ale występującego również u kobiet.
Priapizm nazywany jest też ciągotką. Jego łacińskie określenie to prapismus. Czym właściwie jest ta dolegliwość? Priapizm u mężczyzn to długotrwały wzwód członka, który zazwyczaj ma charakter bolesnej erekcji ujawniającej się niezależnie od pobudzenia seksualnego. Zaburzenie to u kobiet dotyczy natomiast bólu i twardości łechtaczki, nazywanej często kobiecym odpowiednikiem penisa.
Znane są różne rodzaje tego zaburzenia:
- niskoprzepływowy - inaczej priapizm z małym przepływem. To według doniesień Polskiego Towarzystwa Urologicznego najczęstsza postać tej dolegliwości będąca konsekwencją zaburzeń ustępowania wzwodu, np. w niedokrwistości w przebiegu białaczki. Taki wzwód jest bolesny, a napięte są jedynie ciała jamiste, z kolei żołądź i ciało gąbczaste są wiotkie. Tego typu priapizm może utrzymywać się przez 24 godziny i skutkować impotencją oraz zwłóknieniem ciał jamistych;
- wysokoprzepływowy - zazwyczaj dolegliwość nie wiąże się z bólem. To efekt zbyt dużej ilości krwi tętniczej dopływającej do prącia, np. w wyniku uszkodzenia tętnicy głębokiej albo też jej gałęzi;
- nawracający - tu może pojawić się priapizm obu typów, zazwyczaj kolejne wzwody pojawiają się na przemian z wiotczeniem ciał jamistych.
Co ciekawe, aby odróżnić priapizm niskoprzepływowy od wysokoprzepływowego stosuje się metodę uciśnięcia krocza. Jeżeli po wykonaniu tej czynności objawy ustąpią, wówczas pacjent najprawdopodobniej boryka się z drugim typem tej dolegliwości.
Jak wskazują na łamach Przeglądu Urologicznego, Bolesław Kuzaka i Piotr Kuzaka, częstotliwość tego problemu nie została w pełni udokumentowana. Szacuje się jednak, że dolegliwość dotyczy około 5-15 przypadków na 1 milion mężczyzn.
Priapizm nocny
Długotrwały wzwód członka może zdarzyć się nie tylko w ciągu dnia, ale również w nocy i nie ma on nic wspólnego z podnieceniem seksualnym. O takim zaburzeniu mówi się “priapizm nocny”. Dolegliwość utrzymuje się przez kilka godzin i może prowadzić do niezwykle silnych odczuć bólowych, nawet prowadzących do przerwania ciągłości snu.
Co ciekawe, nierzadko wzwód nie mija po przebudzeniu i trwa również w godzinach porannych. Nie można się go wówczas pozbyć w żaden sposób, co przekłada się na utrudnione codzienne funkcjonowanie.
Bolesna erekcja nocna dotyczy nie tylko osób dorosłych, ale pojawia się również u dzieci, w tym noworodków.
Priapizm pośmiertny
Wzwód nie jest tylko domeną osób żyjących, ale może zdarzyć się również u zmarłych. XIX-wieczna medycyna sądowa postrzegała priapizm jako wskaźnik gwałtownej śmierci i jest w tym nieco prawdy. Dlaczego?
Erekcja po śmierci zazwyczaj ma związek ze śmiercią przez powieszenie, co wynika z nacisku wywieranego na móżdżek, jak również uszkodzeń rdzenia kręgowego, który wówczas następuje. Dr Brierre specjalista zajmujący się priapizmem po śmierci zaobserwował go nie tylko u osób, które popełniły samobójstwo poprzez powieszenie, ale też osób, które zginęły poprzez postrzelenie z broni oraz u zmarłego, który zginął poprzez przyjęcie trucizny.
Priapizm pośmiertny stanowi często powtarzający się motyw w popkulturze. Wykorzystują go zarówno twórcy literatury, np. Samuel Beckett w sztuce “Czekając na Godota” czy James Joyce w pierwszej sekcji “Ulissesa”, jak też w serialach oraz filmach - na ekranie wątek pojawia się w filmie “Clerks”, a także w serialu “Sześć stóp nad ziemią”.
Reklama
Jakie są przyczyny priapizmu?
Czynników wpływających na rozwój opisywanej tu dolegliwości jest naprawdę sporo. Są one tak różnorodne, że nie sposób ustalić jednej przyczyny priapizmu. Zazwyczaj w rozwoju tego zaburzenia w postaci niskoprzepływowej rolę odgrywają takie problemy jak:
- białaczka oraz inne zaburzenia hematologiczne, np. szpiczak mnogi, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, talasemia;
- zakażenia, np. w wyniku pogryzienia przez skorpiona, pająka albo też występowanie malarii, wścieklizny;
- nowotwory, w tym nowotwór prostaty, cewki moczowej, odbytnicy, nerek, płuc;
- zaburzenia metaboliczne, np. dna moczanowa;
- zaburzenia neurogenne, w tym guz mózgu, uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Nie bez znaczenia dla rozwoju tej dolegliwości pozostają przyjmowane leki. Zaburzenie może ujawnić się po przyjęciu:
- leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych, np. zawierających trazodon;
- hormonów, np. pobudzających wytwarzanie testosteronu;
- leków przeciwnadciśnieniowych;
- środków stosowanych w zaburzeniach erekcji;
- antykoagulantów.
Z kolei za priapizmem wysokoprzepływowym stoją urazy krocza, rzadziej anemia sierpowatokrwinkowa.
Objawy priapizmu. Czym różni się od normalnego wzwodu?
W przeciwieństwie do priapizmu niemającego związku z erotycznymi uniesieniami, klasyczny wzwód umotywowany jest podnieceniem seksualnym. Istotną różnicę stanowi także czas erekcji - długi wzwód utrzymujący się przez kilka, a nawet kilkanaście godzin nie jest naturalnym, zdrowym zjawiskiem. Męska erekcja trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut.
Ponadto o priapizmie świadczy także ból prącia podczas erekcji. Normalny wzwód nie powinien wywoływać takich dolegliwości. Poza tym długotrwały wzwód spowodowany priapizmem ma inną formę niż normalna erekcja związana z usztywnieniem i powiększeniem członka. W przypadku priapizmu zwykle sztywny jest trzon członka, a żołądź - miękka.
Reklama
Czy priapizm może wystąpić u dzieci?
Erekcja u dzieci stanowi pewnego rodzaju tabu. Tymczasem takie zjawisko występuje również w tej grupie wiekowej, co niekoniecznie musi mieć związek np. z nastoletnim pobudzeniem seksualnym, ale raczej jest odruchowe i może dotyczyć nawet noworodków. Problem pojawia się wówczas, gdy dziecko boryka się z priapizmem. Ciągotka u dzieci pojawia się jednak sporadycznie.
Długotrwały, bolesny wzwód u dziecka najczęściej jest powikłaniem chorobowym. Jak wskazują Krzysztof Łukojć, Andrzej Prajsner i Wojciech Szewczyk na łamach Czasopisma Naukowego Polskiego Towarzystwa Urologicznego, priapizm dziecięcy to konsekwencja:
- w 59% - niedokrwistości sierpowatej,
- w 6% - białaczki,
- w 6% - bez rozpoznanej przyczyny.
Niestety, u części młodych pacjentów priapizm może mieć charakter nawrotowy i według danych wskazanych przez przytoczonych badaczy dotyczy nawet co 5-6 osoby. Dziecko z tym problemem wymaga pomocy lekarskiej, ponieważ nieleczony może stać się przyczyną impotencji w przyszłości.
Reklama
Czy jest możliwy priapizm u kobiet?
Choć priapizm jest kojarzony zwykle jako męski problem, może ujawnić się również u kobiet. W przypadku kobiet mówi się o tzw. długotrwałym, bolesnym wzwodzie łechtaczki, czyli priapizmie narządu, który budową jest zbliżony do męskiego prącia. Priapizm łechtaczki pojawia się po podnieceniu seksualnym lub jest z nim zupełnie niezwiązany.
Erekcja łechtaczki jest niezależna od kobiety i może prowadzić do priapizmu o charakterze niedokrwiennym. Taka dolegliwość może przejawiać się poprzez silny ból oraz obrzęk. Za tym problemem - podobnie jak w przypadku mężczyzn - stać mogą:
- choroby niedokrwienne,
- choroby nowotworowe,
- przyjmowane leki.
Priapizm u kobiet jest zazwyczaj wywołany utrudnieniem w przepływie krwi w ciałach jamistych. Warto podkreślić, że problem nierzadko błędnie utożsamia się z syndromem permanentnego podniecenia seksualnego, gdy dochodzi do niekontrolowanego napływu krwi do narządów płciowych.
Reklama
Priapizm - leczenie zabiegami i farmakoterapia
Jeżeli problem pojawia się nagle i trwa kilka godzin, nie ma czasu do stracenia. Mężczyzna powinien udać się na ostry dyżur i tam skorzystać z pomocy, by uniknąć ewentualnych powikłań, w tym impotencji.
W nagłych sytuacjach leczenie priapizmu wymaga zabiegu chirurgicznego. Gdy pacjent boryka się z priapizmem niedokrwiennym, niezbędne jest jak najszybsze opróżnienie ciał jamistych z nadmiaru krwi - wykonuje się to za pomocą zastrzyku w prącie zawierającego lek na zmniejszenie erekcji, np. fenylefrynę. Jeżeli to nie przynosi rezultatu, lekarz może zdecydować o stworzeniu sztucznej zastawki pomiędzy ciałami jamistymi a ciałem gąbczastym - to pozwoli na pozbycie się nadmiaru krwi.
W przypadku, gdy napięcie i ból są mniejsze, lekarz może zastosować leczenie zachowawcze polegające na podawaniu środków o działaniu adrenergicznym, czyli eliminującym erekcję. Priapizm wysokoprzepływowy również może być leczony metodami farmakologicznymi.
Znaczenie ma też leczenie przyczynowe, a więc np. wybór innych leków niż te, które prowadzą do odczuwania wskazanej dolegliwości.
Czy istnieją domowe sposoby na priapizm?
Domowe sposoby na priapizm powinny być stosowane przede wszystkim wspomagająco względem leków. Nie należy pokładać całej nadziei na wyzdrowienie w tych sposobach, ale raczej korzystać z nich doraźnie i w porozumieniu z lekarzem.
Zmniejszyć długotrwałą erekcję może:
- intensywny wysiłek fizyczny, np. bieganie po schodach,
- zimny prysznic,
- zimne okłady,
- ejakulacja,
- oddanie moczu.
Domowe sposoby działają tylko chwilowo. Pacjent powinien zdecydować się na wizytę u lekarza, by uniknąć niepotrzebnych powikłań.
Reklama
Powikłania priapizmu. Do czego może doprowadzić?
Choć u niektórych osób doświadczanie długotrwałych, bolesnych wzwodów może być czymś wstydliwym, tak naprawdę najlepiej jest jak najszybciej skorzystać ze wsparcia lekarza. Konsekwencje nieleczonego priapizmu mogą być naprawdę poważne.
Wśród nich należy wymienić:
- większą podatność na infekcje prącia,
- uszkodzenie tkanek penisa,
- zanik erekcji.
Impotencja wcale nie jest najdotkliwszym powikłaniem priapizmu. W skrajnych przypadkach nieleczony problem może doprowadzić do martwicy członka, sepsy, a nawet do śmierci.
Gdy dolegliwość wystąpi, nie powinno się rezygnować ze wsparcia lekarskiego. Specjalista ustali przyczynę, przeprowadzi badanie i wskaże, co może przynieść szybką ulgę.
