Rana postrzałowa - rodzaje. Jak postępować?

Reklama

Co to jest rana postrzałowa?

Rany spowodowane przez czynniki zewnętrzne dzielą się na:

• mechaniczne,
• termiczne,
• chemiczne.

Wśród ran mechanicznych wyróżnia się kilka ich typów:

• urazowe,
• cięte,
• kłute,
• kąsane,
• otarcia,
• rany postrzałowe.

Wśród wszystkich powyższych rodzajów stosuje się jeszcze inne podziały, ze względu na ich głębokość czy złożoność.

Czym jest rana postrzałowa? Definicja mówi o tym, że jest to rana powstała na skutek działania pocisku wystrzelonego z broni palnej lub odłamków pocisków materiałów wybuchowych, takich jak bomba, granat czy mina. Charakterystyka rany postrzałowej może być bardzo różna, w zależności od jej głębokości oraz rodzaju i kalibru broni, z której został wystrzelony pocisk. Ogromne znaczenie mają w tym wypadku również takie czynniki, jak:

• odległość, z jakiej oddany był strzał,
• prędkość pocisku,
• mnogość obrażeń,
• ich złożoność,
• kształt pocisku.

Niektóre z takich ran są zupełnie niegroźne, inne bywają nawet śmiertelne. Na szczęście w Polsce nie są one zjawiskiem powszechnym, co wynika z ograniczonego dostępu do broni. Odnoszą je najczęściej młodzi mężczyźni (między 19 a 22 rokiem życia).

Jak boli rana postrzałowa? W dużej mierze siła bólu zależy również od wymienionych wyżej czynników, jednak z reguły ból towarzyszący postrzałowi jest bardzo silny ze względu na gwałtowność powstawania uszkodzenia.

Reklama

Rodzaje ran postrzałowych. Co oznacza prawdziwa?

Rany postrzałowe mogą też różnić się od siebie w zależności od tego, jak został oddany strzał i w jaki sposób doszło do kontaktu wystrzelonego pocisku z ciałem. Na tej podstawie wyróżnia się:

• ranę postrzałową przelotową (inaczej przestrzał) – pocisk powoduje powstanie otworu wlotowego, kanału postrzałowego oraz rany wylotowej. Z reguły otwór wylotowy jest znacznie rozleglejszy i bardziej postrzępiony od wlotowego, co wiąże się z rozszarpaniem skóry przez wydostającą się na zewnątrz kulę. Otwór wlotowy zwykle ma regularny kształt i średnicę odpowiadającą średnicy pocisku, który go spowodował.
• ranę postrzałową ślepą – określenia takiego używa się w sytuacji, gdy pocisk zostaje w ciele człowieka. Może on pozostać w jednym miejscu, w jamach ciała lub przesunąć się wewnątrz, wraz z prądem krwi, w zależności od lokalizacji.
• ranę postrzałową styczną – charakteryzuje ją brak otworów wlotowego i wylotowego, powstaje ona na skutek powierzchownego kontaktu lecącego pocisku z ciałem i „nacięciu” skóry.

Prawdziwa rana postrzałowa może być głęboka lub płytka, rozległa lub nie, mnoga lub pojedyncza. Głębokość i rozległość często zależą od tego, z jakiej odległości został oddany strzał i w taki sposób wyróżnia się:

• ranę postrzałową z przyłożenia (powstałą w taki sposób, że lufa broni bezpośrednio przylegała do ciała osoby ranionej w momencie oddania strzału),
• z bliskiej odległości (z pobliża lub bezpośredniego pobliża),
• z oddali,
• rykoszet (oznacza to, że pocisk najpierw trafił w inny cel, a następnie odbił się od niego i ranił ciało).

W przypadku strzału z przyłożenia może powstać duża wlotowa gwiaździsta rana postrzałowa. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy jest ona odniesiona w miejscu napięcia skóry na twardym podłożu, np. czaszce.

Rana postrzałowa a rodzaje pocisków

Istnieje duża zależność między charakterystyką rany, a rodzajem, kalibrem i prędkością wylotową pocisku, który ją spowodował. Główne rodzaje pocisków to:

• pociski strzeleckie,
• pociski artyleryjskie,
• pociski odrzutowe.

W warunkach pokojowych rany postrzałowe powodowane są z reguły przez pociski strzeleckie, które mogą być wystrzeliwane z różnego typu broni palnej. Im większy kaliber pocisku, tym większe spustoszenie jest w stanie zasiać w ludzkim ciele.

Rana postrzałowa od pocisku dużego kalibru jest rozległa, często bardziej postrzępiona i z reguły groźniejsza, ponieważ kula o dużej średnicy jest w stanie zniszczyć choćby większą ilość naczyń krwionośnych.

Najpowszechniejsza jednak jest broń krótka, która wystrzeliwuje mniejsze pociski. Nie oznacza to jednak, że jest ona mniej groźna, ponieważ najwięcej zależy od celności oddanego strzału i tym samym – lokalizacji i głębokości rany. Rana postrzałowa od pocisku popularnego kalibru 9 mm również może być śmiertelna, jeśli strzał zostanie oddany w głowę lub np. przebije tętnicę.

Miejsca rany postrzałowej – które są najbardziej niebezpieczne?

To, jak bardzo niebezpieczny jest postrzał oraz jego skutki, zależy od wielu czynników, w tym – od miejsca powstałej rany. Powszechnie uważa się, że najgroźniejsze w skutkach są rany postrzałowe głowy, szyi czy serca. Poniekąd jest to prawda, jednak okazuje się, że nawet strzał w nogę może doprowadzić do wykrwawienia, jeśli przerwane zostaną duże naczynia krwionośne (np. tętnica biodrowa), przez które przepływają duże ilości krwi.

Strzały w głowę często bywają śmiertelne, ponieważ uszkodzenie mózgu może w łatwy sposób prowadzić do ustania wszystkich funkcji życiowych. Zdarza się jednak, że rana jest płytka, np. w wyniku postrzału stycznego i mózg nie zostaje uszkodzony. Bywały również przypadki, w których pocisk przeszył mózg, ale pacjent przeżył, ponieważ uszkodzone zostały części mózgu nie podtrzymujące podstawowych funkcji życiowych (jak u amerykańskiej polityk Gabrielle Giffords ranionej w styczniu 2011 roku).

Niezwykle groźny może być dla życia postrzał szyi, ponieważ znajdują się w niej duże naczynia krwionośne. Ich uszkodzenie prowadzi niekiedy do bardzo szybkiego wykrwawienia i w konsekwencji – do śmierci. Podobnie może być z raną postrzałową klatki piersiowej, przez którą przebiega aorta. Ponadto w obrębie klatki piersiowej znajduje się serce i płuca, których uszkodzenie pociskiem również jest bardzo niebezpieczne.

Rana postrzałowa płuca prowadzi czasem do takich poważnych konsekwencji, jak:

• odma otwarta – skutkująca ciężkim niedotlenieniem,
• odma prężna – skutkująca nagłym wzrostem ciśnienia w płucach,
• wstrząs hipowolemiczny – będący stanem zagrożenia życia,
• krwotok do jamy opłucnej – powodujący znaczny spadek ciśnienia krwi w układzie krążenia,
• tamponada serca – stan polegający na uciskaniu mięśnia sercowego i znaczącym spadku jego wydolności.

Kiedy pocisk nie przebije tętnic ani ważnych organów wewnętrznych, jest duża szansa na przeżycie i szybką rekonwalescencję. Rana postrzałowa ręki czy stopy rzadko jest groźna dla życia, natomiast może spowodować trwałe uszkodzenia, upośledzając np. ruchomość tych części ciała.

Reklama

Pierwsza pomoc przy ranie postrzałowej. Jak postępować?

Co robić, kiedy ktoś odniesie ranę postrzałową? Jakie postępowanie należy rozpocząć, by jak najskuteczniej udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy?  Przede wszystkim przy postrzale zawsze należy wezwać fachową pomoc medyczną. Nawet pozornie niegroźna rana może okazać się bardzo niebezpieczna, dlatego zawsze powinien obejrzeć ją specjalista.

Oprócz wezwania pogotowia często jednak konieczne jest hamowanie krwawienia. Jak opatrzyć ranę przed przybyciem pomocy? Zasady opatrywania ran różnią się w zależności od miejsca postrzału i obfitości krwotoku. Kiedy jest on silny i zagraża życiu, należy wszelkimi sposobami dokonać ucisku miejsca wypływu krwi, by jak najszybciej doprowadzić do jego zahamowania.

Jak zabezpieczyć krwawienie z rany przy braku jałowego opatrunku? W przypadku obfitego krwawienia ucisku można dokonać czymkolwiek – ręcznikiem, kawałkiem ubrania, czy wręcz gołą ręką. Jeśli krwotok zagraża życiu osoby poszkodowanej, jakiekolwiek metody jego zmniejszenia mogą je uratować. Jest to bardzo ważne, by nie doszło do całkowitej utraty krwi, a tym samym – niedotlenienia tkanek i ich obumarciu.

Istnieje specjalny proszek na rany postrzałowe, który szybko i skutecznie hamuje nawet obfite krwawienie. Jednak rzadko zdarza się, że w jego posiadaniu jest przypadkowa osoba cywilna. Preparaty tego rodzaju mogą być natomiast stosowane przez ratowników medycznych czy policję na miejscu zdarzenia.

Oprócz zabezpieczenia samej rany, należy:

• utrzymywać drożność dróg oddechowych i kontrolować stan świadomości poszkodowanego,
• w miarę możliwości zastosować niewielkie uniesienie głowy, co zmniejsza ryzyko wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
• zadbać o komfort cieplny osoby ranionej,
• stale monitorować jej stan.

Reklama

Opatrunek na rany postrzałowe

Istnieje kilka metod opatrywania ran postrzałowych. Wiele zależy od tego, w jakim miejscu powstała rana. W przypadku rany postrzałowej ręki lub nogi, bez uszkodzenia tętnicy i obfitego krwawienia można zastosować zwykły opatrunek hamujący wypływ krwi. Jeśli dodatkowo przy postrzale doszło do złamania kości i towarzyszy mu silny ból, warto ustabilizować ranioną kończynę.

Problem pojawia się przy ranie postrzałowej klatki piersiowej, która skutkować może groźnymi dla życia konsekwencjami (odmą czy wstrząsem hipowolemicznym). Współcześnie jednak stosuje się skuteczną metodę w postaci specjalnego, nowoczesnego opatrunku zwanego opatrunkiem zastawkowym lub opatrunkiem Ashermana.

Znajduje się on w standardowym wyposażeniu pogotowia, policji czy straży pożarnej i dzięki swej konstrukcji pomaga uniknąć poważnych powikłań przy odniesionej ranie. Opatrunek zastawkowy jest samoprzylepny i trzyma się nawet mokrego ciała. Zaopatrzony jest w system jednokierunkowych zastawek, dzięki któremu odprowadza z płuc krew i powietrze, jednocześnie uniemożliwiając ich powrót i zasysanie przez ranę.

Zanim poszkodowanemu zostanie udzielona fachowa pomoc, na ranę postrzałową klatki piersiowej można zastosować opatrunek wentylowy (zwany też trójstronnym) wykonany samodzielnie. Robi się go, nakładając na ranę i jej okolice nieprzepuszczalny materiał, np. folię i przyklejając go plastrem do skóry z trzech stron, jedną pozostawiając wolną. Każdą otwartą ranę w obrębie klatki piersiowej należy opatrywać w ten sposób, ponieważ można tym uratować życie poszkodowanego.

Reklama

Operacja rany postrzałowej. Czy zawsze jest konieczna?

Leczenie rany postrzałowej może przebiegać bardzo różnie, w zależności od jej rodzaju, miejsca, głębokości, mnogości itp. Czy zawsze konieczna jest interwencja chirurgiczna? Poszkodowany często poddawany jest operacji, szczególnie w przypadku postrzału ślepego, czyli takiego, w którym nie ma rany wylotowej, a pocisk pozostaje w ciele. Operacyjne wyjęcie pocisku jest konieczne, ponieważ obecność ciała obcego w organizmie jest niebezpieczne dla zdrowia i życia pacjenta.

Zabiegowe leczenie rany postrzałowej potrzebne jest także w sytuacjach, gdy pocisk uszkadza narządy wewnętrzne lub duże naczynia krwionośne. Często są to długotrwałe i skomplikowane operacje ratujące życie, podczas których dochodzi do rozmaitych komplikacji jak krwotok czy chwilowy spadek saturacji.

Należy jednak pamiętać, że nawet w przypadku ran, których nie trzeba operować (np. niektórych ran przelotowych kończyn), konieczna jest konsultacja lekarska. Każdą ranę postrzałową bowiem traktuje się jako brudną i zakażoną, a tym samym – groźną dla życia pacjenta. Zawsze konieczne jest jej fachowe oczyszczenie i opatrzenie.

Reklama

Ile goi się rana postrzałowa?

Początek treści sponsorowanej

W przypadku nieestetycznych blizn pooparzeniowych, powypadkowych czy pooperacyjnych warto sięgnąć po lek w formie żelu dostępny w aptekach. Preparat, zawiera substancje czynne, takie jak heparyna, allantoina i wyciąg z cebuli. Współdziałanie tych składników w szczególności reguluje syntezę kolagenu, będącego głównym białkiem tkanki łącznej, co pozytywnie wpływa na wygląd i sposób gojenia uszkodzonej skóry. Jeśli chcesz pozbyć się blizny kliknij tutaj.

Na pytanie, jak długo goi się rana postrzałowa, nie ma oczywiście jednoznacznej odpowiedzi. Zależy to od ogromnej ilości czynników, takich jak choćby:

• umiejscowienie rany,
• jej rodzaj,
• rozległość uszkodzeń,
• mnogość postrzałów,
• rozległość i głębokość obrażeń wewnętrznych wywołanych pociskiem,
• rodzaj i kaliber użytego pocisku,
• indywidualne predyspozycje organizmu pacjenta, takie jak np. krzepliwość krwi.

Każda otwarta rana może ulec dodatkowemu zanieczyszczeniu, i namnażaniu się w niej szkodliwych drobnoustrojów, co wydłuża proces gojenia.

Po ranie postrzałowej często powstaje blizna. Inaczej wyglądają te po ranach wlotowych, a inaczej po wylotowych. Blizna po ranie wlotowej często jest niewielka, zagłębiona i ma dość regularny, okrągły kształt. Ta po ranie wylotowej natomiast może być bardziej postrzępiona i wypukła.

Aby przyspieszyć gojenie i zwiększyć szanse na wyleczenie rany postrzałowej, należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.