Opatrywanie ran w zależności od rodzaju i miejsca ich wystąpienia. Jak udzielić pierwszej pomocy?

Reklama

Zasady opatrywania ran. Jak to robić krok po kroku?

Rana to przerwanie ciągłości skóry oraz jej błon śluzowych. Ze względu na głębokość uszkodzenia wyróżnia się rany:

• powierzchowne - nie przekraczają warstwy tkanki podskórnej,
• głębokie - sięgają ponad tkankę podskórną,
• drążące - sięgają głęboko aż do organów organizmu.

Rana, z uwagi na to, że stanowi pewien uszczerbek, który może grozić wieloma powikłaniami, np. zakażeniem, wymaga opatrzenia, a nierzadko również dezynfekcji i pielęgnacji na etapie gojenia.

Jak opatrywać rany? Ludzie od najdawniejszych czasów podejmowali się tego zadania - dowód na to znajdujemy m.in. w “Iliadzie” Homera, gdzie przedstawiono medyków zajmujących się ranami żołnierzy pod Troją.

Zasady opatrywania ran, czyli zależą od rodzaju rany. Cały proces może przebiegać wieloetapowo. Przede wszystkim, o ile rana krwawi, w pierwszej kolejności należy powstrzymać krwotok, najlepiej poprzez ucisk. Gdy zostanie on zatamowany, trzeba ranę zdezynfekować i oczyścić z zanieczyszczeń. Najlepiej zacząć od oczyszczenia rany pod bieżącą wodą lub z użyciem roztworu soli fizjologicznej. Powinna być zdezynfekowana środkiem antyseptycznym.

Co istotne, przed przyjazdem karetki, nie należy samodzielnie usuwać większych ciał obcych - stanowią one “tamę”, prawdziwy “korek” chroniący przed krwotokiem.

Osoba udzielająca pomocy powinna zadbać nie tylko o bezpieczeństwo poszkodowanego, ale również o swoje - przed udzieleniem pomocy powinna wcześniej dokładnie sprawdzić otoczenie, a także założyć rękawiczki ochronne. 

Jakich opatrunków używać do opatrywania ran?

Nie istnieje jeden, uniwersalny opatrunek, który sprawdzi się w przypadku każdego typu ran, jednak można wskazać kilka podstawowych typów z uwagi na to, jakie funkcje pełnią.

Są to opatrunki:

• uciskowe - ich celem jest tamowanie krwawienia,
• osłaniające - zabezpieczają ranę przed zabrudzeniem, wykorzystuje się je m.in. przy urazach oka, oparzeniach,
• obłożeniowe - ich zadaniem jest usztywnienie i unieruchomienie kończyn w przypadku ran otwartych, ze złamaniem czy przemieszczeniem kości.

Na rynku dostępne są różnorodne rodzaje opatrunków, m.in.:

• stosowane do niewielkich ran plastry, chroniące przed zabrudzeniem i dodatkowym uszkodzeniem,
• opatrunki alginianowe, których zadaniem jest pochłanianie wysięku i zamienianie go w żel.

Istotne znaczenie mają również opatrunki, które wytwarzają barierę między materiałem a raną. W ten sposób:

• nie przywierają do rany,
• tworzą wilgotne środowisko sprzyjające gojeniu,
• zawierają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym, np. jony srebra.

Inne typy to opatrunki jałowe i niejałowe. Te pierwsze stosuje się bezpośrednio na ranę, te drugie stanowią natomiast opatrunek wierzchni.

Rodzaje ran i ich opatrywanie

Wyróżnić można takie typy ran jak m.in.:

• cięte,
• szarpane,
• kąsane,
• kłute,
• stłuczenia,
• otarcia,
• rany w przypadku utraty części ciała,
• postrzałowe.

Znajomość zasad opatrywania ran ma istotne znaczenie szczególnie wtedy, gdy dojdzie do wypadku i udzielamy pierwszej pomocy. Właściwe założenie opatrunku to sposób na zminimalizowanie ewentualnych powikłań, takich jak m.in. wykrwawienie się. Trzeba mieć świadomość, że do każdego typu rany, stosuje się inne metody opatrywania.

W przypadku niektórych ran niezbędna jest dezynfekcja, natomiast inne, jak np. rany silnie krwawiące i te bardzo głębokie, nie wymagają odkażania za pomocą środka antyseptycznego.

Hipokrates zachęcał do tego, by rany oczyszczać winem i octem. Natomiast w ostatnich dekadach prym wiodły woda utleniona i spirytus salicylowy. Dziś odchodzi się już od tego typu specyfików z uwagi na to, że ich stosowanie zwiększa ryzyko podrażnienia. Polecane jest natomiast wykorzystywanie środków na bazie spray’u. Jeżeli jednak brak takich preparatów pod ręką, wystarczy przemycie rany pod bieżącą wodą.

Początek treści sponsorowanej

W przypadku nieestetycznych blizn pooparzeniowych, powypadkowych czy pooperacyjnych warto sięgnąć po lek w formie żelu dostępny w aptekach. Preparat, zawiera substancje czynne, takie jak heparyna, allantoina i wyciąg z cebuli. Współdziałanie tych składników w szczególności reguluje syntezę kolagenu, będącego głównym białkiem tkanki łącznej, co pozytywnie wpływa na wygląd i sposób gojenia uszkodzonej skóry. Jeśli chcesz pozbyć się blizny kliknij tutaj.

Rany cięte

To typ rany stanowiącej zazwyczaj niewielkie uszkodzenie tkanek ostrym narzędziem. Charakteryzuje się ona gładkimi brzegami i szczelinowatym kształtem. Taka rana z jednej strony jest silnie krwawiąca, a z drugiej - całkiem dobrze się goi. Jej sztandarowy przykład stanowią rany pooperacyjne.

Zwykle - z uwagi na to, że są zszyte i opatrzone przez lekarza - nie są zagrożeniem dla życia i zdrowia. Czasem jednak, zazwyczaj w przypadku uszkodzenia tętnic, np. szyi, mogą być niebezpieczne.

Opatrywanie ran ciętych polega na wymyciu ich pod bieżącą środy i zastosowaniu środka dezynfekującego. Jeżeli uszkodzenie jest niewielkie, wystarczy nałożyć plaster lub sterylny opatrunek. Natomiast w przypadku silnego krwawienia, potrzebny może okazać się opatrunek uciskowy. Wówczas podkłada się pod ranę jałową gazę i wykorzystuje się jako usztywniacz zrolowany bandaż. Rolkę kładzie się na opatrunku. Stanowi ona zabezpieczenie przed dalszym krwawieniem. Rana na nodze lub ręce wymaga tego, by kończyny trzymać w górze.

Rany szarpane

Rana szarpana to wynik rozciągnięcia i rozerwania tkanek przez zakrzywione narzędzie, np. hak. To dość problematyczny uraz, który wymaga kontroli lekarskiej - rana ma postrzępione, nierzadko zabrudzone brzegi, a przy tym może obficie krwawić.

Co zrobić, gdy ktoś doświadczy takiego uszczerbku? Rany nie należy oczyszczać, wyjmować z niej wbitych elementów ani też uciskać. Tego typu działania utrudniają lekarzowi jej późniejsze opatrzenie.

Pierwsza pomoc polega tu na zabezpieczeniu rany jałowym opatrunkiem i zadbanie o to, by poszkodowany trafił pod opiekę lekarza.

Rany kłute

Rany kłute to rodzaj ran powstały po zranieniu długim, wąskim oraz ostrym przedmiotem. Igła, gwóźdź, bagnet to narzędzia, które mogą doprowadzić do tego typu uszkodzenia skóry. Takie rany są albo powierzchowne, np. w przypadku ukłucia się igłą, albo głębokie, drążą dalej i uszkadzają narządy wewnętrzne. Szczególne niebezpieczeństwo występuje w przypadku rany kłutej na klatce piersiowej i na brzuchu, ponieważ w tych częściach ciała zgromadzone są najważniejsze narządy.

Opatrywanie takich ran polega na bardzo delikatnym oczyszczeniu skóry, założeniu jałowego opatrunku i przekazaniu poszkodowanego pod opiekę lekarską. Tego typu rany mogą doprowadzić do zakażenia głębszych tkanek, co stwarza konieczność przyjęcia szczepionki przeciwtężcowej.

Rany tłuczone i stłuczenia

Upadek, mocne uderzenie, np. młotkiem albo kamieniem - to wszystko może przyczyniać się do powstania rany tłuczonej. Tego typu uraz jest wyjątkowy, ponieważ rzeczywiste przerwanie ciągłości skóry może być niewielkie, natomiast wewnątrz obecne są podbiegnięcia krwawe.

Takie rany są szczególnie niebezpieczne w miejscach newralgicznych, np. na głowie czy klatce piersiowej, ponieważ mogą sugerować głębsze uszkodzenia, co stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia.

Ranę tłuczoną należy przemyć środkiem do dezynfekcji, a następnie opatrzyć opatrunkiem osłaniającym. Jeżeli stłuczeniu nie towarzyszy rozcięcie skóry, można zastosować zimny okład w celu zmniejszenia opuchlizny, a także preparaty przeciwobrzękowe.

Rany gryzione (kąsane) i ukąszenia

Atak zwierzęcia, np. psa, ale też owada, np. osy, może być powodem pokąsania i powstania rany. Często jest ona zanieczyszczone bakteriami obecnymi w ślinie atakującego zwierzęcia, co sprawia, że z reguły długo się goi.

Rana kąsana to podwójne zagrożenie - z jednej strony dochodzi do uszkodzenia tkanek, a z drugiej strony może wystąpić ryzyko reakcji alergicznej, np. na jad os. Dlatego zawsze należy ustalić, czy konkretna osoba ma uczulenie na takie substancje - jeżeli tak, istnieje ryzyko wstrząsu anafilaktycznego, więc należy podać adrenalinę (jeśli dana osoba ją posiada) i wezwać karetkę. W celu zmniejszenia opuchlizny można zastosować zimne okłady.

Rana powinna być zdezynfekowana i zabezpieczona - jeżeli krwawi należy nakładać na krwawiące miejsce kolejne warstwy opatrunku nie zdejmując poprzednich.

W przypadku pogryzienia przez dzikie zwierzę, lekarz może podjąć decyzję o podaniu szczepionki przeciwko wściekliźnie. Ze względu na to, że rana  ingeruje głęboko w tkanki, niezbędne okazuje się też podanie szczepionki przeciwko tężcowi.

Pozostałe rodzaje ran

Inne typy uszkodzeń tkanek, które mogą wymagać pierwszej pomocy to:

• otarcia i zadrapania - to na tyle powierzchowne urazy, że nie wymagają zwykle specjalistycznej pomocy. Wystarczy je umyć wodą z mydłem, a następnie zdezynfekować płynem antyseptycznym oraz założyć jałowy opatrunek;
• oparzenia - w pierwszej kolejności należy maksymalnie schłodzić skórę polewając ją zimną (ale nie lodowata) wodą, następnie założyć opatrunek i skorzystać z pomocy specjalisty. Gdy oparzenie jest zbyt rozległe i domowe chłodzenie nie wystarcza, należy wezwać karetkę;
• rany postrzałowe - taki uraz wymaga wezwania karetki, ponieważ istnieje ryzyko uszkodzenia narządów wewnętrznych, a także wykrwawienia. Chcąc pomóc osobie postrzelonej, należy w pierwszej kolejności zabezpieczyć krwawiące miejsce, tamując krwotok. Można do tego wykorzystać opatrunki uciskowe. W przypadku ran postrzałowych brzucha, poszkodowanego najlepiej ułożyć na plecach i podkurczyć jego nogi - w ten sposób zmniejszymy napięcie mięśni brzucha. Jeżeli krwawienie jest bardzo silne, krwotok można zatamować z użyciem jakiegokolwiek materiału, w tym ręcznika czy ubrania. Należy też utrzymać drożność dróg oddechowych i podnieść nieznacznie głowę poszkodowanego do góry, by zmniejszyć ryzyko ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Specjalista, który przybędzie na pomoc, zastosuje opatrunek zastawkowy na rany klatki piersiowej - zapobiega on wystąpieniu odmy płucnej;
• rany z ciałem obcym - w tym przypadku należy założyć opatrunek stabilizująco-osłaniający. Nie powinno się wyciągać z rany ciała obcego, ponieważ zabezpiecza ono przed krwotokiem. W kolejnym kroku należy wezwać karetkę lub przewieźć samodzielnie poszkodowanego do specjalisty;
• rany po amputacji - to rany, które występują w wyniku nieszczęśliwego wypadku. Może dojść do utraty kończyn górnych lub dolnych, w tym palców, ale też do utraty nosa czy uszu. Odcięte części ciała należy owinąć jałową gazą i umieścić w woreczku foliowym. Taki woreczek trzeba włożyć do kolejnego wypełnionego lodem. Gdy brak jest możliwości schłodzenia tkanki, wystarczy amputowaną część ciała przechować do czasu przyjazdu służb. Utraconą część ciała zawsze należy przekazać lekarzowi, nawet wtedy, gdy jest zanieczyszczona czy uszkodzona - może bowiem istnieć szansa na jej przyszycie. Natomiast ranę należy zabezpieczyć poprzez tamowanie krwotoku;
• oskalpowania - to silnie krwawiące uszkodzenia skóry. Pierwsza pomoc polega na zbliżeniu tkanek do siebie, założeniu opatrunku uciskowego i podniesieniu głowy poszkodowanego nieco do góry.

Każda rana wymaga nieco innego podejścia. Troszcząc się o poszkodowanego, nie należy zapominać o własnym bezpieczeństwie i stosować rękawiczki ochronne, by zminimalizować ryzyko zakażeń.