Czy warto zaszczepić się przeciw grypie?
Grypa jest zakaźną chorobą dróg układu oddechowego. Jej objawy bywają mylone z przeziębieniem i innymi chorobami.
Należy jednak pamiętać, że w odróżnieniu od przeziębienia grypa atakuje gwałtownie, bardzo szybko objawiając się wysoką gorączką (38-40 stopni), a do tego może grozić wystąpieniem poważnych powikłań.
Do tego należy dodać takie objawy, jak: ból gardła, katar, kaszel, bóle mięśni i stawów, dreszcze, uczucie rozbicia, osłabienie nastroju, niekiedy także ból brzucha, wymioty. Najczęściej objawy ustępują po około 7 dniach.
W Polce na grypę rocznie zapada 2 do 3 milionów osób, a zachorowania często mają charakter epidemii. Wskutek powikłań po „zwykłej grypie” do szpitali trafiają dziesiątki tysięcy osób.
Dla kogo wskazane jest szczepienie się przeciw grypie? Szczególnie ciężkie powikłania zachorowania mogą odczuć dzieci poniżej 5 roku życia, kobiety w ciąży i osoby starsze (powyżej 65 roku życia), a także osoby chore na np. serce czy cukrzycę.
Dlaczego warto szczepić się przeciw grypie?
Istnieją dwa powody. Pierwszy to koszty społeczno-ekonomiczne nawracających epidemii grypy. Choć grypa w większości przypadków nie jest śmiertelna, powoduje konieczność pozostania w domu na zwolnieniu lekarskim.
Ekonomiści szacują, że łączne straty gospodarki i budżetu państwa z tego tytułu sięgają 5-6 miliardów złotych rocznie - to więcej, niż wynosi budżet 700-tysięcznej Łodzi.
Drugi powód, dla którego warto przyjąć szczepionkę przeciw grypie, związany jest z troską o własne zdrowie. Grypa wiąże się z ryzykiem powikłań, z których część może być śmiertelna.
Należą do nich:
- zapalenie płuc i oskrzeli,
- zapalenie mózgu i opon mózgowych,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- niewydolność nerek, zespół Rey’a.
Jak działa szczepionka przeciw grypie i jaką wybrać?
Szczepionka przeciw grypie dość często wywołuje objawy poszczepienne, które mogą wzbudzać niepokój. Tak zwani „antyszczepionkowcy” powołują się na nie, twierdząc, że ten rodzaj profilaktyki chorób nie działa.
Wszelkie skutki uboczne jednak są wynikiem produkcji interferonu w reakcji na antygeny. Oznacza to, że ciało rozpoczyna produkcję przeciwciał. Do uzyskania odporności potrzeba dwóch tygodni.
Oczywiście, jeśli dojdzie do zarażenia w tym okresie, gdy przeciwciał jest za mało, pojawią się objawy chorobowe grypy. Jej przebieg powinien mimo to być łagodniejszy.
Jak długo działa szczepionka? W zależności od tego, ile wytworzyło się przeciwciał, odporność może trwać między 6 a 12 miesięcy. Szczepionkę na grypę należy więc regularnie powtarzać.
Jaką zatem najlepiej wybrać dla dorosłych? Czy ma to znaczenie?
Obecnie (2022/2023) dostępnych jest kilka szczepionek przeciw grypie:
- Influvac Tetra - inaktywowana, 4-walentna, III generacja, posiada antygeny: hemaglutyninę i neuraminidazę,
- Vaxigrip Tetra - inaktywowana 4-walentna, II generacja,
- Fluenz Tetra - żywa, do nosa (polecana dla małych dzieci do 5 roku życia),
- Fluarix Tetra - inaktywowana, 4-walentna, II generacja.
Powszechnie stosowane i najpopularniejsze są Influvac Tetra i Vaxigrip Tetra, z czego tylko ta druga zarejestrowana jest jako bezpieczna dla dzieci.
Ile jest ważna recepta na szczepionkę przeciw grypie? Termin realizacji wynosi 30 dni.
Czy szczepionka przeciw grypie chroni także przed koronawirusem? Podczas Europejskiego Kongresu Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych (ECCMID) na początku lipca 2021 roku zaprezentowano badania naukowców z University of Miami Miller School of Medicine.
Pokazano, że że szczepionka przeciw grypie nie chroni przed zachorowaniem na COVID-19, jednak jest w stanie zmniejszyć jego powikłanie, tj. ryzyko udaru oraz zakrzepicy żył.
Skład szczepionki przeciw grypie
Wirus grypy charakteryzuje się dużym potencjałem mutagennym, czyli zmiennością. W związku z tym producenci przynajmniej raz w roku modyfikują skład szczepionek przeciw grypie, dzięki czemu jej skuteczność utrzymuje się na poziomie powyżej 90 procent.
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 4-walentne szczepionki przeciw grypie, produkowane z wykorzystaniem wirusów grypy namnażanych na zarodkach jaj kurzych, w sezonie 2022/2023 powinny mieć w sobie antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:
- A/Victoria/2570/2019 (H1N1)pdm09,
- A/Darwin/9/2021 (H3N2),
- B/Austria/1359417/2021 (linia Victoria),
- B/Phuket/3073/2013 (linia Yamagata.
Zalecane dawki szczepionki przeciw grypie
Szczepionki, podobnie jak leków, nie można podawać kiedykolwiek i w jakiejkolwiek ilości, kiedy akurat ma się ochotę. Należy przestrzegać zaleceń lekarskich. Dawka szczepionki zależna jest głównie od wieku pacjenta.
W jakiej ilości należy podawać szczepionkę przeciwko grypie?
- dzieciom od 6. m.ż. do 35. m.ż.: 1 dawka - 0,25 ml; po 4-6 tygodniach następna 1 dawka;
- dorosłym i dzieciom od 36. m.ż.: 1 dawka - 0,5 ml;
- dzieciom do ukończenia 8 r.ż., które nie były szczepione, podać drugą dawkę po 4-6 tygodniach.
Jak podaje się szczepionkę przeciw grypie? Należy udać się do przychodni, by zastrzyk został przeprowadzony profesjonalnie. Podanie szczepionki jest refundowane na NFZ.
Miejsce zastrzyku natomiast znajduje się zazwyczaj na ramieniu. Jeśli jednak nie ma wystarczającej masy mięśniowej, można podać szczepionkę przeciw grypie w udo.
Szczepionka na grypę dla dziecka
Specjalnie dla dzieci przygotowana została szczepionka do nosa przeciw grypie. Preparat znajduje się w formie aerozolu, który stosuje się jak spray.
Szczepionka ta wydawana jest wyłącznie na receptę. Stosowana może być przez młodzież do 18 roku życia, jednak najczęściej podaje się ją dzieciom w wieku 3-5 lat ze względu na refundację oraz maluchom po 24 miesiącu życia.
Sposób jej podawania jest szczególnie ważny dla dzieci przed 9 rokiem życia. Konieczne jest wtedy otrzymanie dwóch dawek w odstępie miesiąca.
Kiedy szczepić się przeciw grypie?
Sezon grypowy zazwyczaj zaczyna się już we wrześniu. Co za tym idzie - w tym właśnie miesiącu ruszają na szeroką skalę szczepienia przeciw grypie.
W Polsce czas zagrożenia trwa do wiosny, przy czym największa liczba zachorowań przypada na styczeń-marzec. Epidemiolodzy zastrzegają jednak, że nawet w marcu nie jest za późno na podanie szczepionki na grypę.
Jak przechowywać szczepionkę, jeśli nie można jej od razu przyjąć? Powinna znajdować się w temperaturze 2-8 stopni Celsjusza, więc najlepiej schować ją do lodówki. Należy jednak pamiętać, by nie kłaść jej na drzwiach i zachować odstęp od ścian.
Przeciwwskazania do szczepienia na grypę
Kobiety w niezagrożonej ciąży oraz karmiące piersią nie muszą się obawiać szczepienia. Zakłada się, że po przyjęciu szczepionki nie występuje przenikanie zawartych w niej substancji do mleka. Nie ma w tym zakresie jednak badań potwierdzających to przypuszczenie, dlatego lepiej zaczekać do momentu zakończenia karmienia piersią.
Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do podania szczepionki. Kto nie może jej przyjąć? Są to osoby:
- uczulone na białko jaja kurzego (gdy wywołuje on wstrząs anafilaktyczny),
- u których wystąpiła reakcja alergiczna przy poprzedniej dawce,
- przechodzące choroby gorączkowe,
- z zaostrzeniem choroby przewlekłej.
Czego nie wolno po szczepieniu na grypę?
Oddawanie krwi po szczepionce przeciw grypie może zostać opóźnione. Na stronie krwiodawcy.org, przedstawiona jest tabela, która jasno prezentuje czas, w którym należy wstrzymać się od pobierania krwi jako dawca. Wynosi on 4 tygodnie.
W celu zminimalizowania skutków ubocznych szczepionki zaleca się również wypoczywać i dużo spać przynajmniej przez kilka dni. Powinno się również unikać osób chorych, przeziębionych przez ok. 2-3 tygodnie. Dopiero wtedy pozyskuje się odporność.
Nie zaleca się także spożywania alkoholu. Choć nie ma badań, które świadczyłyby o jego negatywnym wpływie na szczepionkę przeciw grypie, może on potęgować skutki uboczne. Dlatego należy zachować abstynencję przez 48-72 godziny.
Skutki uboczne szczepionki przeciwko grypie
Szczepionka na grypę nie wywoła choroby. Zawiera ona wprawdzie wirusy, ale są one inaktywowane, czyli osłabione - nie mają zdolności do namnażania się.
Może jednak wywoływać niepożądany odczyn, przynosząc objawy grypopodobne:
- gorączkę po szczepieniu,
- ból gardła i mięśni,
- osłabienie.
Zatem po szczepieniu na grypę cierpi głównie samopoczucie.
Pojawia się też bolesność w miejscu wkłucia. Wiele kontrowersji wywołuje fakt, że w sporadycznych przypadkach szczepionka na grypę może doprowadzić do choroby, która jest jednym z powikłań grypy - choroby Guillaina - Barrégo.
Polega ona na osłabieniu mięśni, a w szczególnych przypadkach - prowadzi do paraliżu, a nawet śmierci.
Cena szczepionki przeciw grypie
Od 1 września można się szczepić, jednak konieczna jest recepta na szczepionkę przeciw grypie. Za darmo otrzymać ją mogą kobiety w ciąży i osoby powyżej 75 roku życia.
Cena Vaxigrip Tetra dla seniorów między 65 a 75 rokiem życia wynosi natomiast 50% odpłatności, czyli około 25 złotych, choć w równych aptekach może być droższa lub tańsza.
Fluenz Tetra wyłącznie dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat może być refundowana w 50 procentach. Cena szczepionki do nosa wynosi 100 złotych.
Zatem wybór wynika z dostosowania wiekowego i tego, ile kosztuje szczepionka przeciw grypie. Jeśli jednak ma się obawy, można udać się do lekarza na konsultację.
Gdzie ją kupić? Szczepionka przeciw grypie dostępna jest w aptekach, niestety w większości jest niedostępna, a kiedy tylko się pojawi, natychmiast zostaje wyprzedana.
Obecnie wynika to ze zwiększonej liczby chętnych na szczepienie, co zostało spowodowane pandemią koronawirusa. Szczepionka przeciw grypie niestety produkowana jest wyłącznie raz do roku - wiosną.
