Reklama
Czy pchła może ugryźć człowieka?
Pchły to małe, występujące pospolicie, bezskrzydłe owady. Posiadają narząd gębowy typu kłująco-ssącego, którego używają do żerowania na krwi kręgowców, jednak czy pchły mogą przejść na człowieka?
Chociaż kojarzą się głównie ze zwierzętami, to niestety nie są to wybredne pasożyty i bardzo często pchły gryzą człowieka.
Na dodatek to wcale nie pchła ludzka (Pulex irritans) najczęściej atakuje ludzi.
Występuje wiele innych gatunków pcheł, wśród których należałoby wyróżnić:
- pchłę psią - Ctenocephalides canis,
- pchłę kocią - Ctenocephalides felis
Sporadycznie ugryzienie pchły u człowieka może spowodować też pchła szczurza (pchła dżumowa) - Xenopsylla cheopis i pchła piaskowa Tunga penetrans. Ta ostatnia występuje jednak tylko na plażach krajów subtropikalnych, w zaniedbanych pomieszczeniach, w pobliżu stajni i w norach zwierząt, podczas gdy pozostałe gatunki mamy szanse spotkać w życiu codziennym, w kontakcie ze zwierzętami.
Pchły przenoszą się na człowieka także ze środowiska i w styczności z innymi ludźmi. Chociaż poszczególne gatunki pcheł można rozpoznać pod mikroskopem, to w praktyce nie ma między nimi znaczących różnic. Pchła psia może ugryźć człowieka, kota, czy psa – nie ma to dla niej większego znaczenia.
Jednak, czy ugryzienie pchły jest szkodliwe? Pasożyty te przebywają na żywicielu okresowo, jedynie w celu pobrania krwi niezbędnej im do rozmnażania. Ugryzienie pcheł trwa to od 10 minut do 2 godzin.
Jednakże, ssąc krew pchły wprowadzają do rany wraz ze śliną substancje zapobiegające krzepnięciu krwi, które działają na organizm silnie drażniąco i alergizująco.
Ugryzienie pchły na człowieku pobudza go do drapania, które, kiedy jest długotrwałe, doprowadza do mechanicznych uszkodzeń skóry i powstania ran, mogących ulegać zakażeniom bakteryjnym.
W niektórych przypadkach ugryzienie przez pchły może być nawet bardziej szkodliwe. Mogą one bowiem przenosić wiele chorób, na przykład:
- endemiczny dur plamisty,
- bartonellozę,
- dżumę,
- tularemię.
Ponadto rozprzestrzeniają też inne niebezpieczne drobnoustroje, takie jak Brucella sp., Bacillus anthracis, Mycobacterium laprae, Salmonella sp., a także gronkowiec złocisty.
Na dodatek, pchły są żywicielami pośrednimi tasiemców, np. Tasiemca karłowatego (Hymenolepis nana), Tasiemca szczurzego (Hymenolepis diminuta), czy Tasiemca psiego (Dipylidium caninum), który żeruje głównie na czworonogach, ale sporadycznie występuje u człowieka.
U naszych zwierząt domowych reakcje alergiczne spowodowane pogryzieniami pcheł doprowadzają dodatkowo do alergicznego pchlego zapalenia skóry - apzs.
Ugryzienie pchły u dziecka
Ugryzienie pchły u dziecka zwykle wywołuje takie same objawy, jak u dorosłych. Niestety, swędzące ugryzienia w przypadku dzieci częściej są rozdrapywane, ponieważ ciężko jest dopilnować, żeby tego nie robiły.
W rezultacie może dochodzić do nadkażeń powstałych ran. Świąd prowadzi też do niepokoju i irytacji, które w przypadku malca wymagają opieki ze strony rodzica.
Pogryzienie przez pchły u dziecka, w przypadku nasilonej inwazji, może doprowadzić do zaburzeń ogólnego stanu zdrowia, spadku masy ciała i niedokrwistości.
Reklama
Jak wygląda ślad po ugryzieniu pchły?
Pchły, aby pasożytować na krwi żywiciela muszą wpierw przekłuć się przez jego skórę. Niekiedy robią to wielokrotnie, aż do znalezienia naczynia krwionośnego. Podczas żerowania pchły wtłaczają ślinę do krwioobiegu człowieka, która zawiera różne alergeny i hapteny, mogące wywoływać reakcje alergiczne.
Ukłucia pcheł podrażniają więc skórę, powodują świąd i mogą doprowadzać do powstania stanów zapalnych oraz reakcji alergicznych.
Tak jednak dzieje się w przypadku większości ugryzień przez insekty, więc jak wygląda ugryzienie pchły na człowieku? Najczęściej obserwuje się ułożone liniowo, liczne pęcherzyki. W miejscu ugryzień pcheł powstają punktowe wybroczyny (czerwone kropki) oraz bolesne i swędzące zmiany rumieniowe. Wielkość zmian i uciążliwość objawów zależy od intensywności reakcji alergicznej organizmu.
W wypadku masywnej inwazji ugryzienia po pchłach wyglądają jak szeroko rozprzestrzenione, rozlane zaczerwienienia, które szerzą się także poza miejscami ugryzień - to tak zwana plamica pchla.
U zwierząt ślad po ugryzieniu pchły wygląda podobnie, chyba że dojdzie do alergicznego pchlego zapalenia skóry. Wtedy objawy są bardziej uciążliwe, przez co zmiany są bardziej uwydatnione - zaobserwować można rumień, krosty, zadrapania i wyłysienia.
Nawet jeśli wiemy, jak wygląda ugryzienie przez pchłę, to rozpoznanie przyczyny ukąszeń po samych śladach na skórze może nie być łatwe. Pomocne będzie zaobserwowanie przemieszczających się po ciele pcheł, które widoczne są gołym okiem, bądź znalezienie ciemnych plamek kału, widocznych głównie na jasnej pościeli, skórze i włosach.
Jako, że pchły są obecne na człowieku jedynie okresowo, to właśnie stwierdzenie odchodów jest najczęstszą podstawą ich rozpoznania.
Reklama
Objawy po ugryzieniu pchły
Objawy ugryzienia pchły to przede wszystkim łatwe do zaobserwowania, liczne pęcherzyki, najczęściej ułożone na skórze w linii. Ugryzienie pchły swędzi od 2 dni do nawet tygodnia.
Towarzyszy mu miejscowe podrażnienie skóry. Może wystąpić też reakcja alergiczna o różnym nasileniu. W wyniku drapania się mogą powstawać wybroczyny i rany ulegające nadkażeniom, zmieniające się w strupy i krosty. W skutek silnego tarcia może dojść też do miejscowych uszkodzeń i utraty włosów.
Nasilona inwazja, szczególnie u dzieci, może doprowadzić do zaburzeń ogólnego stanu zdrowia, spadku masy ciała i niedokrwistości. Nieustający świąd prowadzi do frustracji, irytacji i niepokoju.
W przypadku powikłań, takich jak przeniesienie przez ugryzienie pchły psiej tasiemca lub choroby, na przykład duru plamistego lub dżumy, pojawią się poważne objawy charakterystyczne dla danego schorzenia.
Ciężko jest rozpoznać ugryzienia pchły w domu po samych śladach, a tym bardziej zidentyfikować czy jest to ugryzienie pchły kociej czy psiej. Nie ma to jednak większego, praktycznego znaczenia, ponieważ w obu przypadkach objawy i leczenie wyglądają tak samo.
Wyjątkowym gatunkiem pchły jest pchła piaskowa. Jej samice nie tylko gryzą, ale wdrążają się w skórę - najczęściej stopy, między palcami, pod paznokciami lub na podeszwie. Wniknięcie pasożyta pod skórę powoduje silny świąd i ból, stan zapalny skóry, bolesne obrzęki i owrzodzenia z ciemnym punktem w środku.
Ugryzienie pchły piaskowej może skutkować wtórną infekcją bakteryjną, a także rozwojem tężca lub zgorzeli gazowej, co w skrajnych przypadkach prowadzi do konieczności amputacji zainfekowanych palców stóp.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Ugryzienie pchły a pluskwy - jak rozróżnić?
Pluskwa domowa (Cimex lectularius) to, tak samo jak pchła, występujący powszechnie pasożyt zewnętrzny odżywiający się krwią. W odróżnieniu od spłaszczonej bocznie pchły, pluskwa jest spłaszczona grzbietowo-brzusznie - podobnie do kleszcza. Jest też około 2 razy większa.
Rozmiary pchły wynoszą około 2 milimetrów, podczas gdy pluskwa potrafi osiągnąć 5 milimetrów. Jest jasnobrązowa bądź brunatna, posiada szczątkowe skrzydła i aparat gębowy typu kłująco-ssącego.
Pluskwy domowe występują gromadnie, głównie w domach i hotelach, czasowo pasożytując na człowieku lub innych zwierzętach. Dzień spędzają ukryte w łóżkach, szparach podłóg, futrynach drzwi i okien, pod tapetami, obrazami, w meblach, a nawet w kontaktach. Zaniepokojone wydzielają z gruczołów wonnych charakterystyczny zapach przypominający kolendrę.
Jak gryzą pluskwy? W odróżnieniu od pchły, na człowieku żerują wszystkie stadia rozwojowe tego pasożyta. Prowadzą nocny tryb życia i najczęściej atakują ludzi śpiących w łóżku, co jest bardzo uciążliwe. Ukąszenia pluskwy można więc zauważyć najczęściej rano, po przebudzeniu, a nie tak jak w przypadku pcheł – o dowolnej porze dnia.
Ugryzienia po pluskwach są bolesne i swędzące oraz pozostawiają czerwone ślady o nieregularnym kształcie, często ułożone liniowo. Później pojawia się obrzęk, pieczenie i silne odczyny alergiczne.
Ugryzienie pchły a pluskwy wygląda więc dość podobnie, jednak okoliczności jego powstania i nasilenie objawów mogą się różnić. Dodatkowo, wydzielina gruczołów wonnych pluskwy może powodować też podrażnienia błon śluzowych i napady kaszlu.
Całkowity rozwój pluskwy domowej trwa 1-2 miesiące, w odróżnieniu do 11-20 dniowego dojrzewania pcheł. Z tego powodu pozbycie się tego owada z mieszkania trwa dużo dłużej, jest trudne i kłopotliwe, a pogryzienia przez pluskwy są prawdziwą zmorą mieszkańców.
Reklama
Jak leczyć ugryzienie pchły?
Jak złagodzić ugryzienie pchły? Postępuje się tak samo, jak w przypadku ukąszeń innych owadów. Jeśli w okolicy rany występują uciążliwe objawy świądu, powinno się przemyć ją wodą z mydłem, a następnie zastosować miejscowo przeznaczone do tego preparaty.
Na rynku jest szeroki wybór maści i żeli na ugryzienie pcheł u człowieka. Zawierają substancje sterydowe lub działające przeciwhistaminowo. Większość z nich dostępna jest bez recepty. Preparaty przyniosą ulgę w swędzeniu i zmniejszą obrzęk. Dobrze jest także regularnie dezynfekować ranę.
Jak zaś leczyć ugryzienie pchły w przypadku pchły piaskowej? Gatunek ten wdrąża się pod skórę, więc leczenie będzie wymagało chirurgicznej ekstrakcji pasożyta za pomocą jałowej igły. Należy też przyjąć szczepienie na tężec oraz zastosować miejscowo antybiotyk o szerokim spektrum działania, zapobiegający nadkażeniom powstałej ranki.
W przypadku odkrycia pogryzień pcheł najistotniejsze w wyeliminowaniu problemu jest całkowite pozbycie się pasożytów z otoczenia. W tym celu należy leczyć wszystkich domowników - ludzi i zwierzęta.
Jak pozbyć się pcheł u człowieka? Niezbędne będzie gruntowne czyszczenie mieszkania - samice pcheł składają jaja na żywicielu, ale larwy bytują i dojrzewają w środowisku, będąc główną przyczyną inwazji.
Trzeba więc wyprać legowiska zwierzęce, oczyścić wszelkie powierzchnie mieszkania zwracając szczególną uwagę na szpary w podłodze i zacienione zakamarki pomieszczeń.
Pełny cykl rozwojowy pcheł trwa w sprzyjających warunkach 11-20 dni. Z tego powodu preparaty przeciwpchelne, które działają jedynie na dojrzałe formy pcheł trzeba zastosować co najmniej dwukrotnie, aby całkowicie usunąć pasożyty z domu.
Czym smarować ugryzienie pchły?
Rany spowodowane przez pchły zwykle leczą się samoistnie. W międzyczasie jednak wywołują uciążliwe objawy swędzenia. Może wystąpić też ból, obrzęk i zaczerwienienie. Z tego powodu warto zastosować maść na ugryzienia pcheł, która przyniesie skórze dużą ulgę.
Czym smarować ugryzienie pchły? Tak samo, jak w przypadku innych, swędzących ukąszeń spowodowanych przez insekty, należy wybrać preparat zawierający lek przeciwhistaminowy, na przykład dimetindeni maleas lub sterydowy lek przeciwzapalny, przykładowo hydrokortyzon. Może mieć on formę żelu, maści, kremu czy sprayu.
Ugryzienia po pchłach smarować należy jedynie miejscowo – to wystarczy, żeby irytujące objawy swędzenia szybko zniknęły, ponieważ zastosowane substancje zmniejszają reakcję alergiczną na białko zawarte w ślinie pcheł.
Domowe sposoby na pogryzienie przez pchły
W przypadku pojawienia się pasożytów zewnętrznych, można zastosować miejscowo domowe sposoby na pogryzienie przez pchły. Jednym z nich jest stosowanie okładów zmniejszających świąd i opuchliznę. Mogą one być nasączone roztworem octu lub zostać schłodzone w lodówce.
W przypadku stosowania zimnych okładów ważne jest, aby nie kłaść go bezpośrednio na skórę, a owinąć ściereczką. Nie należy też schładzać jednego miejsca zbyt długo.
Można także używać żelu z aloesu, który działa łagodząco, nawilżająco i regenerująco. Bardzo ważne jest utrzymanie ugryzień w czystości – można to zrobić za pomocą wody z mydłem lub wody utlenionej. Jednakże najprostszym, zupełnie bezpiecznym i najskuteczniejszym sposobem są dostępne w każdej aptece preparaty na ukąszenia owadów.
Domowe sposoby na ugryzienia pcheł powinny przede wszystkim dbać o zapobieganie pojawienia się tych pasożytów i ich pogryzień u ludzi i zwierząt. Odstraszająco na pchły zadziała stosowanie repelentów lub stosowanie olejków eterycznych - goździkowego, eukaliptusowego czy mentolowego.
Należy także przestrzegać zasad higieny, regularnie myć podłogi i odkurzać pomieszczenia zajmowane przez zwierzęta oraz przedmioty, z którymi mają one regularną styczność – poduszki, fotele, koce itp. Worki, w których zbierają się wciągnięte do odkurzacza śmieci, muszą zostać zniszczone, najlepiej spalone. Legowiska zaleca się prać co tydzień.
Zawsze należy też czyścić tapicerkę po przewożeniu zwierząt samochodem. Dezynsekcja musi obejmować także budy i najczęściej odwiedzane przez zwierzęta miejsca w ogrodzie w okresie letnim.
Zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz budynków można stosować dostępne na rynku, odpowiednie insektycydy. Należy również tępić gryzonie, które mogą roznosić pchły.
Eliminacja postaci rozwojowych pcheł w środowisku połączona z usunięciem postaci dorosłych u ludzi i zwierząt jest jedynym skutecznym sposobem całkowitego wyeliminowania problemu, zapobiegającym jego nawracaniu.
Podawanie witaminy B czy czosnku okazało się nieskuteczne zarówno w zapobieganiu, jak i zwalczaniu inwazji pcheł. Z tego powodu zamiast stosować naturalne sposoby zwalczania pcheł, zaleca się odrobaczanie zwierząt zaufanymi preparatami farmakologicznymi - do wyboru w formie:
- kąpieli,
- pudrów,
- oprysków,
- pianek,
- obroży,
- preparatów doustnych.
Należy pamiętać, żeby odrobaczać wszystkie zwierzęta i ludzi znajdujących się w danym gospodarstwie domowym.
