Co to jest hydrokortyzon?
Hydrokortyzon jest substancją czynną wielu leków dermatologicznych i alergologicznych. Jest syntetycznym odpowiednikiem kortyzolu zwanego – podobnie jak adrenalina – „hormonem stresu”. Kortyzol wytwarzany jest przez korę nadnerczy – niewielkich gruczołów umieszczonych (jak sama jego nazwa wskazuje) nad nerkami. Swoją potoczną nazwę zawdzięcza temu, że jego produkcja nasilona jest w momentach dużego napięcia nerwowego i pod wpływem silnych emocji. W stężeniu zapewnianym przez naturalną produkcję organizmu substancja ta odpowiedzialna jest za prawidłowy metabolizm białek i węglowodanów. Reguluje również gospodarkę mineralną, zatrzymując sód i chlor, a wspomagając wydalanie wapnia, fosforu i potasu.
Hydrokortyzon stosowany w medycynie (przeważnie maść) zaliczany jest do grupy glikokortykosteroidów, wykazuje więc właściwości przeciwzapalne. Oprócz maści, na bazie tej substancji produkuje się także tabletki i zastrzyki.
Działanie i zastosowanie hydrokortyzonu
Hydrokortyzon może być używany naskórnie, miejscowo, w formie maści lub kremu albo przyjmowany ogólnoustrojowo w tabletkach czy w zastrzyku.
Ma on przede wszystkim zastosowanie w dermatologii i alergologii, ponieważ działa:
- antyalergicznie,
- przeciwzapalnie,
- immunosupresyjnie (obniża odporność organizmu i jako taki bywa stosowany np. po przeszczepach, by organizm nie odrzucił nowego organu),
- zwalcza świąd,
- niweluje obrzęki.
W związku z tym, że hydrokortyzon wykazuje wymienione właściwości, preparaty na jego bazie stosowane są przy wielu dysfunkcjach organizmu. Na co jest najskuteczniejszy?
- Na choroby skórne,
- na alergie,
- na oparzenia I i II stopnia,
- przy astmie,
- przy niedoczynności tarczycy,
- przy wstrząsach pourazowych i pooperacyjnych.
Maść z hydrokortyzonem
Hydrokortyzon najczęściej znajduje zastosowanie miejscowe, jako maść lub krem. W tej formie skuteczny jest na wiele różnych schorzeń skórnych.
Na co hydrokortyzon jest pomocny?
- atopowe zapalenie skóry (AZS),
- choroby nowotworowe skóry,
- trądzik,
- liszaje (np. liszaj rumieniowaty),
- łuszczycę,
- grzybicę skóry,
- zajady,
- alergie skórne,
- rany(przyspiesza gojenie, zmniejsza ryzyko powstawania blizn).
Maść z hydrokortyzonem najpowszechniej stosuje się na twarz, na zmiany trądzikowe o różnym podłożu, w tym na trądzik młodzieńczy i trądzik hormonalny. Wszystkie zmiany tego rodzaju mają charakter zapalny, a właściwości tej substancji skutecznie wspomagają jego zwalczanie.
Maść zawierająca hydrokortyzon może być gotowa lub robiona na zlecenie lekarza, z wykorzystaniem odpowiednich komponentów najkorzystniejszych przy konkretnym schorzeniu lub dla danego pacjenta.
Hydrokortyzon przyspiesza działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie, produkuje się z nim więc maść dla dzieci, a nawet dla niemowląt – do łagodzenia odparzeń odpieluszkowych.
Hydrokortyzon bez recepty
Wielu pacjentów zadaje pytanie, czy hydrokortyzon dostępny jest wyłącznie na receptę. Nie, jest to jedyna maść sterydowa, którą można kupić bez recepty. Niemniej jednak, lek ten, jak każdy glikokortykosteroid, wymaga odpowiedniego dawkowania, które najlepiej skonsultować z lekarzem. Należy pamiętać, że nawet leki stosowane w formie maści lub kremów można przedawkować i tym samym zaszkodzić swojemu zdrowiu. Z kolei zbyt małe jego stężenie może okazać się nieskuteczne i nie przynieść oczekiwanych rezultatów.
Tabletki i zastrzyki wydawane są natomiast na receptę. Lekarze zalecają ich przyjmowanie podczas dysfunkcji endokrynologicznych, np. niedoczynności nadnerczy lub po przeszczepach w celach immunosupresyjnych.
Cena preparatów zawierających hydrokortyzon jest zróżnicowana i zależy np. od tego, jaką formę ma. 15-gramowe opakowanie kremu można kupić już za ok. 6 zł, natomiast tabletki (20 sztuk) to koszt w granicach kilkunastu złotych.
Skutki uboczne hydrokortyzonu
Stosowanie hydrokortyzonu, szczególnie w formie doustnej lub w zastrzykach, może powodować pewne skutki uboczne.
Do występujących najczęściej należą:
- wzrost poziomu glukozy we krwi,
- niedobór potasu oraz wapnia (stosowanie hydrokortyzonu wzmaga wydalanie tych pierwiastków z organizmu), co w skrajnych przypadkach może prowadzić do osteoporozy lub spowolnienia wzrostu u dzieci,
- zatrzymywanie wody w organizmie powodujące obrzęki i opuchliznę,
- osłabienie mięśni,
- zmniejszenie odporności organizmu (wiąże się z immunosupresyjnymi właściwościami substancji).
Przeciwwskazania hydrokortyzonu
Stosowanie wszelkich leków sterydowych wymaga od pacjenta szczególnej ostrożności.
Przyjmowanie hydrokortyzonu w jakiejkolwiek formie zakazane jest:
- u pacjentów chorych na cukrzycę,
- przy gruźlicy,
- u osób z zaćmą lub jaskrą,
- przy nadciśnieniu tętniczym,
- u pacjentów z alergią na którykolwiek składnik leku.
Warto również pamiętać, że przeciwwskazaniem do przyjmowania substancji jest ciąża i karmienie piersią oraz że podczas stosowania hydrokortyzonu nie należy spożywać alkoholu ani poddawać się żadnym szczepieniom.
