Już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji medycy szukali przyczyny tzw. kurzej ślepoty lub ślepoty zmierzchowej. Radzili sobie podając chorym gotowaną wątróbkę, ale nie mieli pojęcia, że jest ona bogatym źródłem witaminy A.
Witamina ta, w skład której wchodzi m.in. zwierzęcego pochodzenia retinol i roślinny beta-karoten, została odkryta w tranie dopiero w 1913 roku przez amerykańskich naukowców, którzy dowiedli związku między deficytami witaminy A i kurzą ślepotą.
Witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (podobnie jak E, D i K) i magazynowana jest w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Dzięki temu jej niedobory w organizmie nie są tak częste, jak w przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie i wydalanych z moczem. Dużo groźniejsze, zwłaszcza dla kobiet w ciąży, może okazać się nadmiar witaminy A.
Witamina A - właściwości
Witamina A to świetny przeciwutleniacz, wspomaga metabolizm białek i hormonów, wzmacnia odporność organizmu. Wykorzystywana jest w profilaktyce raka jelita grubego, gruczołu krokowego, piersi oraz płuc.
Dzięki niej dobrze widzimy, nasza skóra i śluzówka usta, nosa, gardła i płuc jest w dobrej kondycji. Witamina A wzmacnia też ściany komórek tworząc barierę dla wirusów. Wzmacnia układ pokarmowy i rozrodczy, pobudza działanie grasicy.
Wspomaga budowę i naprawę kości, zębów, paznokci i włosów.
Jest ważna dla kobiet w ciąży, bo ma działanie antyoksydacyjne i wzmacnia układ odpornościowy matki oraz dziecka.
Nadmiar witaminy A
Jednak nadmiar witaminy A jest szczególnie groźny dla kobiet w ciąży, bo może spowodować u dziecka:
- wady twarzoczaszki
- wodogłowie
- małogłowie
- wady układu krążenia
Dlatego w ciąży zaleca się stosowanie beta-karotenu, który jest bezpieczniejszy dla przyszłych matek niż retinol i trudniej go przedawkować.
Hiperwitaminoza A może spowodować u innych pacjentów także powiększenie wątroby, zaburzenia wzroku, nadmierną pobudliwość, bóle głowy, osłabienie.
Niedobór witaminy A
Niedobór witaminy A też nie jest dobry, choć nie zdarza się tak często. Zazwyczaj objawia się łamliwością włosów i paznokci, zmęczeniem, zaburzeniami widzenia, w tym kurzą ślepotą. U pacjentów z niedoborami witaminy A pojawia się łupież, skóra staje się u nich sucha i szybciej się starzeje. Do innych objawów niedoboru witaminy A należą:
- brak apetytu
- zahamowanie wzrostu
- łuszczyca
- trądzik pospolity
- łysienie plackowate
- nadmierne rogowacenie skóry na dłoniach i nogach
- biegunki.
Witamina A występowanie
Gdzie szukać naturalnego retinolu i beta-karotenu? Najwięcej witaminy A znajdziemy w:
- wątróbce cielęcej,
- wołowej, drobiowej
- tranie
Jej naturalnym źródłem są też ryby, jajka, mleko, masło, mleko, wszystkie pomarańczowe warzywa (np. marchewka, bataty), kapusta włoska, pietruszka, szpinak, botwinka, zielona cebula, dynia, jarmuż, kapusta chińska, morele, sałata. Witaminę A zawierają także algi: dunaliella, spirulina, chlorella, sinica.
Witamina A dawkowanie
Specjaliści z Instytutu Żywienia i Żywności zalecają, żeby dzienna dawka witaminy A nie przekraczała:
- u dzieci (1-3 l.) - 400 µg
- u dzieci (4-6 l.) - 450 µg
- u dzieci (7-9 l.) - 500 µg
- u dzieci (10-12 l.) - 600 µg;
- u dzieci (13-18 l.) - 600 µg - 900 µg
- u mężczyźni - 900 µg
- u kobiety - 700 µg
- u ciężarne - 770 µg
- u matki karmiące piersią -1300 µg
Witamina A w kosmetyce
Witamina A stoi także na straży piękności, wygładza i ujędrnia skórę, zwiększa wytwarzanie kolagenu i elastyny. Na rynku jest wiele kremów z witaminą A, które likwidują drobne zmarszczki i przebarwienia, uelastyczniają i nawilżają skórę. Latem warto sięgnąć po preparaty z witaminą A, bo beta-karoten stanowi pewien rodzaj filtru przeciwsłonecznego.
Witamina A na trądzik
Okazuje się, że witamina A jest pomocna w leczeniu trądziku, bo zmniejsza nadmiar sebum, które blokuje pory i ułatwia powstawanie stanu zapalnego. Retoinoidy, pochodne witaminy A normalizują proces rogowacenia naskórka, zmniejszają wydzielanie łoju i ograniczają rozwój bakterii na skórze. W leczeniu trądziku stosuje się preparaty w tabletkach a także maści z witaminą A.
Czytaj też:
