Ciąża

Jak rozpoznać objawy ciąży? Kalkulator i kalendarz ciąży

Upragnionym i niekiedy długo wyczekiwanym momentem dla wielu osób planujących potomstwo jest ciąża. To stan organizmu kobiety, do którego dochodzi w wyniku zapłodnienia komórki jajowej i jej implantacji w jamie macicy. Jak przygotować się do ciąży i jakie badania należy wykonać? Kiedy pojawiają się pierwsze objawy ciąży i jak je rozpoznać? Jak działa kalkulator ciąży, czyli jak obliczyć datę porodu? To tylko część pytań pojawiających się na etapie planowania dziecka, a przede wszystkim w przypadku pozytywnego wyniku testu ciążowego.

Odpowiedzi na wiele z nich odnaleźć można studiując lekturę tzw. kalendarzy ciąży, objaśniających poszczególne etapy ciąży i związane z nimi objawy. Jednak z większością pytań warto w pierwszej kolejności udać się do lekarza, który w odpowiedni sposób rozwieje wszelkie wątpliwości i wyjaśni przebieg ciąży krok po kroku.

Objawy ciąży – charakterystyczne symptomy zapłodnienia

Tuż po zapłodnieniu organizm kobiety dopiero zaczyna przygotowywać się do zmian związanych z odmiennym stanem, dlatego pierwsze objawy ciąży zazwyczaj nie są zauważalne. Symptomy na wczesnym etapie ciąży przypominają często dolegliwości związane z niektórymi stanami chorobowymi, takimi jak zatrucie pokarmowe, czy grypa. Dlatego też nie zawsze zostaną od razu zidentyfikowane i przypisane do skutków zapłodnienia. Należy również pamiętać o tym, że początek ciąży u każdej kobiety może przebiegać nieco inaczej, tym samym, oznaki ciąży są kwestią indywidualną i mogą się od siebie różnić. Jak w takim razie rozpoznać ciążę?

Do najbardziej charakterystycznych objawów ciąży zalicza się:

• brak miesiączki – chociaż należy pamiętać o tym, że zatrzymanie, czy spóźnianie się okresu nie zawsze musi oznaczać ciążę. Z innej strony u części kobiet krwawienie przypominające menstruację może się pojawić w okresie ciąży. Może być ono jednak bardziej skąpe i trwać krócej niż standardowo,
• nudności i wymioty – zwane „porannymi”, nie zawsze występują o poranku. Mdłości związane z zajściem w ciążę mogą pojawiać się również wieczorem, a niekiedy w ciągu dnia, czy w nocy. Za nudności odpowiadają hormony ciążowe (gonadotropina kosmówkowa – hCG), a dokładniej ich wysokie stężenie we krwi. Nudności i wymioty pojawiają się głównie w pierwszym trymestrze. Początek dolegliwości przypada zazwyczaj między czwartym, a szóstym tygodniem ciąży, ale może wystąpić nawet dwa tygodnie po ostatniej miesiączce. Największe nasilenie mdłości w ciąży pojawia się około ósmego tygodnia, a trwa nawet do czwartego tygodnia. Nudności w ciąży nie tylko są normalnym zjawiskiem, lecz zazwyczaj świadczą o tym, że ciąża rozwija się zdrowo,
• zmiana łaknienia – może pojawić się wzmożony apetyt na część pokarmów i jednoczesny wstręt do innych, nawet takich które dotychczas były ulubionymi. Związane jest to ze zmianami w gospodarce hormonalnej,
• tkliwe, powiększone i bardziej napięte piersi – to skutek działania estrogenów oraz magazynowania wody. Siatka naczyń na piersiach może stać się bardziej widoczna, otoczka sutków nieco ciemniejsza, a same piersi bardziej wrażliwe na dotyk,
• senność, uczucie zmęczenia, apatia – to symptomy, które pojawiają się wskutek dynamicznego rozwoju płodu. Przyszła mama dzieli się wówczas sporą dawką energii i składników odżywczych z dzieckiem, dodatkowo w organizmie ciężarnej obniża się ciśnienie krwi, przez co ma prawo czuć się senna. Warto wówczas poświęcić tyle czasu na sen i odpoczynek, ile potrzeba,
• zawroty głowy i omdlenia – mogą się pojawić na skutek zmian w krążeniu krwi. Ciśnienie tętnicze krwi ciężarnej kobiety obniża się, a gdy mniej krwi dociera do mózgu, może to objawiać się zawrotami głowy, a czasem nawet omdleniami. Takie symptomy mogą występować również na skutek złych nawyków żywieniowych i nieodpowiedniej diety.
• częstomocz – czyli częste oddawanie moczu pojawia się na skutek powiększania się macicy, która zaczyna uciskać pęcherz moczowy i tym samym powodować uczucie zwiększonego parcia,
• wahania nastrojów – rozdrażnienie, napady złości, czy płaczu, niepokój to oznaki ciąży, do których może dochodzić na skutek zmian neurohormonalnych,
• bóle brzucha i podbrzusza – mogą przypominać bóle menstruacyjne. Bóle w podbrzuszu mogą wynikać m.in. z rozrostu macicy, czy towarzyszyć pojawiającym się podczas ciąży wzdęciom i zaparciom. Dolegliwości bólowe, szczególnie te o mocnym nasileniu, nie są z reguły wpisane w fizjologiczny przebieg ciąży, dlatego przy ich wystąpieniu należy skonsultować się z lekarzem,
• wrażliwość na niektóre zapachy – należą do wczesnych objawów ciąży, mogą się z czasem nasilać i nagle zniknąć. Jest to kwestia indywidualna. Ciężarna może źle reagować na dość intensywne zapachy, zarówno pożywienia, jak i kosmetyków, czy dymu lub spalin,
• wzrost temperatury ciała – to skutek działania progesteronu, większego przepływu krwi i zwiększonego metabolizmu. Temperatura ciała ciężarnej jest najwyższa w pierwszym trymestrze,
• zgaga – zgaga w ciąży pojawia się przede wszystkim na skutek zmian hormonalnych zachodzących w organizmie przyszłej mamy, które mają wpływ na zwiotczenie ścian mięśni przewodu pokarmowego. Do tego, powiększająca się macica może powodować ucisk na żołądek i jelita,
• plamienie implantacyjne – może pojawić się podczas zagnieżdżenia zarodka w macicy i wystąpić po około siedmiu dniach od zapłodnienia. Mylone jest czasem z miesiączką. Jeżeli plamienie w ciąży jest skąpe i nie towarzyszą mu żadne inne niepokojące objawy, istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że dzieje się coś złego,
• zwiększona ilość wydzieliny z pochwy (śluzu) – występuje na skutek wzmożonej produkcji estrogenów oraz zwiększonego przepływu krwi w okolicach narządów rodnych kobiety.

Objawy ciąży można również podzielić na prawdopodobne i pewne. Do prawdopodobnych objawów można zaliczyć powiększenie i rozpulchnienie macicy oraz zmiany w obrębie śluzówek pochwy i szyjki macicy, powiększenie obwodu brzucha, czy dodatni wyniki testu ciążowego. Z kolei pewne objawy ciąży, które można stwierdzić podczas badań lekarskich, to m.in. wysłuchanie czynności serca płodu, wyczucie ruchów płodu, czy obecność pęcherzyka ciążowego w jamie macicy potwierdzona badaniem USG.

Kalkulator ciąży pomoże oszacować termin porodu

Zaraz po tym, jak przyszła mama potwierdzi informację o ciąży i jej prawidłowym przebiegu, chce wiedzieć, jak może obliczyć termin porodu, w którym jest tygodniu, czy miesiącu ciąży. Kalkulator ciąży to nic innego, jak mechanizm, który pozwala na mniej lub bardziej precyzyjne obliczanie wieku ciąży oraz oszacowanie daty porodu.

Aby odpowiedzieć sobie na pytanie, w którym tygodniu ciąży jestem, należy zastosować wzór wykorzystywany do obliczenia przybliżonego terminu porodu, czyli tzw. regułę Naegelego. Reguła ta zakłada, że przeciętna ciąża trwa 9 miesięcy, czyli 280 dni, a do zapłodnienia dochodzi zazwyczaj ok. 14 dnia cyklu – wtedy następuje owulacja. Według wzoru, aby obliczyć datę porodu należy dodać do pierwszego dnia ostatniej miesiączki 7 dni, odjąć 3 miesiące i dodać rok. Reguła Naegelego nie bierze pod uwagę faktu, że tak naprawdę początek ciąży liczy się od zapłodnienia, a nie od daty ostatniej miesiączki, dlatego wiek ciąży obliczany zgodnie z tą regułą jest zawsze o 2 tygodnie starszy niż wiek prawdziwy.

Jednak oszacowany w ten sposób czas trwania ciąży to tzw. wiek ciążowy, którym posługuje się lekarz prowadzący kartę ciąży.

Jaki test ciążowy wybrać?

Kiedy kobieta zaczyna podejrzewać, że może być w ciąży, w pierwszej kolejności może wykonać test ciążowy w domu, który bez problemu zakupi w każdej aptece, czy drogerii. Bez względu na wynik takiego testu, warto dla pewności pokusić się o badanie krwi w laboratorium określające poziom hormonu beta-hCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa).

Chociaż zarówno domowe testy ciążowe, jak i te wykonywane w laboratorium, mają za zadanie wykryć poziom wspomnianego hormonu ciążowego beta-hCG, to różnią się one przede wszystkim sposobem oznaczenia (z moczu lub krwi) oraz co ważniejsze - czułością na obecność gonadotropiny kosmówkowej, przez co ich skuteczność może być różna.

Błędne wyniki testów ciążowych występują zazwyczaj na wczesnym etapie ciąży, gdyż hormon beta-hCG jest wytwarzany przez kobietę około 8 dnia po zapłodnieniu. Wydziela się on przez łożysko i zapłodnioną komórkę jajową w momencie, gdy jajo przyczepi się do ściany macicy. Poziom beta-hCG rośnie od 8 dnia ciąży i osiąga swój szczyt między 8 tygodniem a 10 tygodniem jej trwania. Następnie obniża się i utrzymuje na tym samym poziomie aż do rozwiązania.

Zastanawiając się nad tym „czy jestem w ciąży” można również pokusić się o wykonanie testu ciążowego online, który polega na udzielaniu odpowiedzi na szereg pytań dotyczących klasycznych objawów pojawiających w wyniki zapłodnienia. Jednak wynik takiego testu może okazać się błędny, więc dla potwierdzenia lub wykluczenia ciąży najlepiej wykonać bardziej miarodajne testy ciążowe, a najlepiej skonsultować się z lekarzem.

• Sprawdź: Test owulacyjny - kiedy zrobić, jak działa i jak interpretować wynik?

Kalendarz ciąży pomocny w kontrolowaniu rozwoju dziecka

Kalendarz ciąży pozwala na śledzenie etapów ciąży tydzień po tygodniu, obserwowanie przebiegu ciąży i związanych z tym zmian zachodzących w organizmie kobiety, postępów i rozwoju płodu, konkretnych objawów i dolegliwości występujących w poszczególnych tygodniach i trymestrach ciąży.

Korzystanie z kalendarza ciąży opiera się na wynikach obliczeń wspomnianych przy okazji kalkulatora ciąży. Wykorzystywanie kalkulatora i kalendarza ciąży pomaga nie tylko przygotować się do porodu, ale również zaplanować konkretne badania, kontrolować objawy, czy pozwala lekarzom w niesieniu odpowiedniej pomocy w przypadku ciąż o nieprawidłowym przebiegu, czy dzieciom urodzonym zbyt wcześnie.

Trymestry w ciąży, czyli ważne etapy ciąży

Ciąża trwa 40 tygodni, a okres ten dzieli się na trymestry ciąży, z których każdy liczy 3 miesiące. Podział ten jest w dużej mierze umowny i ma za zadanie bardziej wskazywać na ważne etapy ciąży, niż służyć jako precyzyjny kalendarz.

Pierwszy trymestr ciąży rozpoczyna się pierwszego dnia ostatniej miesiączki i trwa do 13 tygodnia.

• Pierwszy trymestr to 1, 2 i 3 miesiąc ciąży.
• Po tym czasie następuje drugi trymestr, który obejmuje okres od 14 do 26 tygodnia ciąży, czyli 4, 5 i 6 miesiąc ciąży.
• 27 tydzień ciąży jest tym samym początkiem ostatniego, trzeciego trymestru ciąży, który trwa aż do rozwiązania. Trzeci trymestr to 7, 8 i 9 miesiąc ciąży.
• Poród odbywa się zazwyczaj pomiędzy 38 a 42 tygodniem ciąży.

Każdy trymestr różni się od siebie postępami na różnych etapach ciąży i poszczególnymi fazami rozwoju płodu.

Termin porodu i objawy rozwiązania

Termin porodu, a w zasadzie tzw. PTP, czyli przewidywany termin porodu, ustala się na podstawie wspomnianego wcześniej kalkulatora ciąży działającego w oparciu o regułę Naegelego. Jednak gotowość do przyjścia na świat to kwestia indywidualna i ponad dwie trzecie dzieci rodzi się w obrębie dwóch tygodni od wskazanego terminu. Jeśli poród opóźnia się, wówczas mówi się o błędzie w obliczeniach daty porodu.

Pomimo wstępnego określenia przewidywanego terminu porodu, przyszłe mamy często zastanawiają się, jak rozpoznają ten właściwy moment, czyli jakie są objawy porodu. Niektóre kobiety wyczuwają moment rozpoczęcia porodu niemalże intuicyjnie, inne mogą być bardziej zaskoczone, ale nie aż tak, żeby nie zdążyć się przygotować.

Jedne symptomy nadchodzącego rozwiązania mogą być bardziej subtelne, inne dość sile i nie sposób ich nie odnotować. Jednak odczuwalność konkretnych objawów zbliżającego się porodu to kwestia indywidualna.

Przed porodem mogą pojawić się:

• problemy ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunki),
• wahania nastrojów od płaczu do euforii,
• spadek wagi,
• zwiększony apetyt lub jadłowstręt,
• bóle głowy,
• uderzenia gorąca,
• parcie na pęcherz i inne.

Kilkanaście dni przed porodem mogą wystąpić skurcze zwane „przepowiadającymi”, mylone niekiedy z właściwymi bólami pojawiającymi się tuż przed porodem. Dość charakterystycznym symptomem (ale nie występującym w każdym przypadku) zbliżającego się rozwiązania jest widoczne obniżenie brzucha, wskutek schodzenia dziecka do kanału rodnego. Kilka dni przed porodem może wystąpić odejście czopu śluzowego, dolegliwości bólowe w dole brzucha, które mogą promieniować w okolice krzyża, na uda i pachwiny.

Jak rozpoznać dokładny moment porodu i kiedy jechać do szpitala? Przede wszystkim kiedy skurcze stają się coraz bardziej regularne (pojawiają się co 5-7 minut i trwają 60 sekund), coraz silniejsze, wydłużają się, a dolegliwości bólowych nie łagodzi zmiana pozycji, czy kąpiel. Ewidentnym sygnałem rozpoczęcia się właściwego porodu jest również odejście wód płodowych.

Ciąża pozamaciczna

Ciąża pozamaciczna, czyli tzw. ciąża ekotopowa to powikłanie ciąży, w którym zarodek rozwija się poza jamą macicy. Powstaje na skutek upośledzonego transportu zapłodnionej komórki jajowej do jamy macicy.

Spowodowane może to być:

• nieprawidłową perystaltyką jajowodu (niewłaściwe lub nieskuteczne skurcze mięśniówki jajowodu),
• zaburzeniami ruchomości rzęsek wyścielających jajowód (które przesuwają komórkę jajową w stronę macicy),
• niedrożnością (zarośnięciem) jajowodu powstałym na skutek wcześniejszych stanów zapalnych, operacji itp.

Ciąża pozamaciczna najczęściej lokalizuje się w jajowodzie, w jamie brzusznej, czy w jajniku.