Czym jest atropina?
Atropina to alkaloid tropinowy, który jest powszechnie wykorzystywany przez medycynę. Związek ten w naturalnym środowisku występuje w roślinach z rodziny psiankowatych. Do tej grupy należą m.in. pokrzyk wilcza jagoda oraz lulek czarny. Oba ziela cieszyły się sławą już w starożytnych czasach, kiedy to były stosowane jako kosmetyki barwiące policzki, czy też trucizna, dzięki której zwalczano szkodniki, wilki, a także zatruwano nią groty strzał.
Pokrzyk wilcza jagoda służył ówczesnym Rzymiankom do poprawiania urody. Kobiety używały tej rośliny do barwienia policzków. Natomiast trującym lulkiem czarnym Persowie oraz Grecy smarowali groty strzał, by potyczki z wrogami były bardziej skuteczne. W związku z tym, że atropina w większych ilościach również jest toksyczna, może spowodować nawet zgon, korzystano z tego zioła także w walce z wilkami, gryzoniami i nie tylko.
Atropina w obecnych czasach stanowi popularny składnik leków, które przepisuje się m.in.:
- na układ nerwowy,
- oddechowy,
- pokarmowy,
- krwionośny,
- moczowy.
Co jest najczęściej kojarzone z substancją o nazwie atropina? Krople do oczu – jednak atropina występuje nie tylko w preparatach związanych ze zmysłem wzroku. Jej działanie jest bowiem o wiele szersze.
Jak działa atropina?
Co dokładnie w organizmie ludzkim robi atropina? Działanie tej substancji polega na blokowaniu receptorów muskarynowych, co w konsekwencji prowadzi do porażenia zakończeń przywspółczulnego układu nerwowego. To z kolei powoduje zatrzymanie funkcji wydzielniczej gruczołów (wyjątek stanowi jedynie gruczoł mlekowy), rozkurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego, oskrzeli i systemu moczowego oraz rozszerzenie źrenic i wzrost tętna.
Rozpatrując poszczególne układy i narządy w ludzkim organizmie atropina wpływa na nie w następujący sposób:
- zwiększa częstotliwość pracy mięśnia sercowego;
- hamuje wydzielanie potu, śliny, enzymów trawiennych i śluzu w oskrzelach;
- rozkurcza mięśnie gładkie w obrębie układu oddechowego;
- ogranicza napięcia mięśni gładkich ścian pęcherza moczowego i moczowodów;
- zmniejsza perystaltykę jelit oraz wydzielanie soku żołądkowego, działa przeciwwymiotnie, a także ogranicza napięcie mięśni gładkich ścian przewodu pokarmowego.
Jakie zastosowanie ma atropina?
Jakie jest konkretne zastosowanie atropiny w medycynie? Przede wszystkim ta substancja jest znana jako atropina do oczu, co służy rozszerzeniu źrenic, które ułatwia badanie oczu, ale też leczy rozmaite choroby oczu, takie jak np. zapalenie tęczówki, czy zapalenie ciała rzęskowego.
Atropinę wykorzystuje się także do kuracji schorzeń układu pokarmowego, takich jak m.in.:
- choroba wrzodowa,
- kolka jelitowa lub wątrobowa.
Ponadto dzięki tej substancji możliwe jest leczenie zaburzeń rytmu serca. To właśnie ona jest stosowana do reanimacji oddechowo-krążeniowej. Z atropiny korzysta się również w anestezjologii przed uśpieniem pacjenta do operacji. Co więcej, przypisuje się jej zasługi lecznicze w przypadku niektórych schorzeń związanych z drogami żółciowymi i moczowodami, np. kolki nerkowej. Atropina jest również stosowana przy nadmiernym wydzielaniu i skurczach oskrzeli oraz w celach diagnostycznych (w przebiegu badań radiologicznych).
Skutki uboczne atropiny
Czy ta substancja może spowodować zatrucie? Atropina może być toksyczna, jeśli zostanie przedawkowana, czy też podana z innymi lekami, z którymi wchodzi w interakcję leków (np. niektóre leki na alergię, zgagę, astmę, czy atopowe zapalenie skóry). Może też okazać się trucizną dla osób uczulonych na atropinę czy inną substancję współwystępującą w danym leku.
Poza tym przeciwwskazaniami do zażywania atropiny są takie sytuacje zdrowotne jak niedrożność przewodu pokarmowego, choroba refluksowa żołądka oraz zwężenie odźwiernika. Co więcej zażywając tę substancję nie powinno się kierować pojazdami mechanicznymi, gdyż może dojść do zaburzenia widzenia. Nie wolno łączyć atropiny z alkoholem.
Jakie problemy zdrowotne może spowodować atropina? Skutki uboczne przyjmowania tej substancji to m.in.:
- rozszerzenie źrenic,
- światłowstręt,
- problemy z widzeniem,
- wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego,
- zaparcia,
- suchość błon śluzowych, wstrzymanie moczu, refluks żołądkowo-przełykowy, zaburzona praca serca, senność, niepokój, nerwowość, pokrzywka, czy stan podgorączkowy.
Jak używać atropiny?
W jaki sposób powinna być aplikowana atropina? Ulotka leku powinna dać odpowiedź na to pytanie. Najwłaściwszym rozwiązaniem jest stosowanie dawki i ilości preparatu zaleconą przez lekarza lub farmaceutę.
Przykładowe dawki przyjęte dla atropiny przedstawiają się następująco:
- w przypadku zaburzenia funkcjonowania serca i w bradykardii – 0,3 do 0,6 mg przyjmowanych co 4-6 godzin do dawki całkowitej 2 mg;
- w okulistyce – na 30 minut przed badaniem 1 kropla roztworu 0,25-1 %;
- w kolce żółciowej lub nerkowej – 0,5 do 1 mg;
- w sytuacji odwróceniabloku nerwowo-mięśniowego – 0,6-1,2 mg;
- w diagnostyce radiologicznej – 1 mg.
Wskazane, poglądowe dawki dotyczą osób dorosłych.
Nie wiadomo jak działa atropina w ciąży, ponieważ nie zostało to przebadane. Podobnie sprawa wygląda z karmieniem piersią. Uznaje się więc, że atropinę podaje się kobietom ciężarnym lub karmiącym naturalnie tylko w uzasadnionych medycznie przypadkach.
