Co to jest GBS i jak często paciorkowce są wykrywane?
GBS to skrót, który określa paciorkowca z grupy B. Paciorkowiec ten osadza się w przewodzie pokarmowym, odbycie lub na narządach płciowych.
Chociaż paciorkowce występują u bardzo wielu zdrowych kobiet w drogach moczowych i płciowych oraz w dolnym odcinku przewodu pokarmowego, to jednak paciorkowce z grupy B (Streptococcus agalactiae) są niezwykle niebezpieczne dla kobiet ciężarnych i ich dzieci, bo mogą doprowadzić do przedwczesnego porodu i spowodować u noworodków zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz bakteryjne zakażenie krwi.
Z danych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, które rekomenduje lekarzom wykonywanie przesiewowych badań u ciężarnych na obecność GBS, wynika, że w ostatnim czasie niepokojąco wzrasta liczba przyszłych matek z GBS, coraz więcej diagnozowanych jest też noworodków, u których stwierdza się kolonizację paciorkowcem grupy B.
Z badań, które były przeprowadzane w trzech województwach, wynika, że częstość zakażenia dzieci wynosi od 9,5 do 34,5 proc. W przypadku kobiet w ciąży zakażonych jest:
- w woj. mazowieckim – 19,7 proc.,
- w woj. małopolskim – 18 proc.,
- w woj. śląskim – 3,3 proc.
Tymczasem w Europie paciorkowiec z grupy B występuje u 16 proc. ciężarnych Niemek, 7 proc. Hiszpanek i ponad 6 proc. Greczynek. Kolonizacja bakterii u noworodków też jest dużo rzadsza niż w Polsce, bo średnio na 1000 żywych urodzeń wynosi w:
- Niemczech - 0,2-0,3;
- Finlandii - 0,76;
- Francji - 4,5;
- Austrii - 5,4;
- Wielkiej Brytanii - 0,4-1,42;
- Norwegii - 0,54;
- Hiszpanii - 0,4-9,0.
Reklama
Kiedy należy pobrać wymaz GBS w ciąży?
Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na obecność paciorkowców grupy B, bo ciąża to stan, w którym bakteria znajduje idealne warunki do rozwoju.
Z tego powodu wszystkie ciężarne powinny mieć wykonany posiew z pochwy i odbytu w kierunku obecności paciorkowców - B między 35. a 37. tygodniem ciąży.
Dodatni wynik badania GBS jest wskazaniem do antybiotykoterapii, która może pozwolić na mniejsze ryzyko zakażenia noworodka.
Bezwzględne wskazanie do badań istnieje w przypadku ciężarnych z grupy podwyższonego ryzyka, czyli kobiet, które mogą urodzić przed terminem, chorych na cukrzycę i kobiet, które wcześniej urodziły dziecko zakażone tym paciorkowcem.
Jakie są oznaki zakażenia? W wielu przypadkach zakażenie GBS u kobiet w ciąży nie daje charakterystycznych objawów, lub jest całkowicie bezobjawowe.
Czasem jednak pojawia się jeden bądź kilka objawów chorobowych, jak:
- podwyższona temperatura ciała gorączka,
- złe samopoczucie,
- upławy,
- dreszcze.
Jak się przygotować do badania GBS?
Jak wygląda badanie GBS? Nie wymaga ono zbyt wielu przygotowań, ale dobrze, aby pacjentka spełniła przed nim kilka warunków.
Badanie w kierunku GBS polega na pobraniu wymazu z przedsionka pochwy oraz z odbytnicy i umieszczeniu próbki w hodowli. Najlepiej, aby badanie zostało przeprowadzone w godzinach porannych. Najczęściej odbywa się to w gabinecie ginekologicznym. Po pobraniu, wymazy są transportowane do laboratorium mikrobiologicznego, gdzie weryfikowane jest to, czy są obecne paciorkowce grupy B.
Badania GBS w ciąży nie przeprowadza się w trakcie krwawienia, wskazana jest również rezygnacja z kontaktów seksualnych na trzy dni przed badaniem i nie zaleca się używać środków dopochwowych, wszelkich innych leków oraz maści i kremów wpływających na stan dróg moczowych na 5 dni przed badaniem.
Na tydzień przed badaniem trzeba odstawić antybiotyki. W dniu badania nie należy używać do mycia okolic sromu mydła i innych środków higieny intymnej.
Nie jest zalecane oddawanie moczu 3 godziny przed przeprowadzeniem badania.
Badanie w kierunku zakażenia GBS odbywa się na fotelu u ginekologa, który pobiera wymaz z odbytu używając tzw. wymazówek. (Nie jest konieczne korzystanie z wziernika.) Wymazówek, czyli patyczków z wacikiem również nie wykłada się bardzo głęboko do pochwy, a jedynie pociera nimi jej ścianki.
Tak pobrany materiał jest zabezpieczony i wysłany do laboratorium. Na wynik nie czeka się bardzo długo. Zazwyczaj jest to kilka dni.
Reklama
Jak interpretować wynik GBS?
Wynik wymazu na paciorkowce GBS może być albo dodatni, albo ujemny. Co oznacza poszczególny wynik i jaka jest wtedy ścieżka postępowania?
GBS dodatni, czyli zakażenie paciorkowcami
Badanie przesiewowe testem mikrobiologicznym może dać wynik dodatni. Co to oznacza? Dokładnie to, że kobieta jest obecność paciorkowców grupy B. To ważna informacja dla lekarza prowadzącego ciążę, ponieważ jeszcze przed porodem może zastosować leczenie antybiotykami, żeby zapobiec powikłaniom u noworodka.
W przypadku, kiedy GBS okaże się dodatni, kobiecie w ciąży w trakcie porodu, co mniej więcej 4 godziny podaje się penicylinę lub ampicylinę. Jeśli występuje uczulenie na którąkolwiek z tych substancji, w zamian podaje się erytromycynę lub klindamycynę. Po zakończeniu leczenia nie ma przeciwwskazań do porodu siłami natury.
Wynik ujemny, czyli brak obecności paciorkowców grupy B
Ujemny wynik badania wymazu z pochwy oznacza, że kobieta nie jest zakażona, a więc w jej drogach rodnych nie ma paciorkowca, tym samym zakażenie noworodka bakterią staje się niemożliwe.
Tym samym, oznacza to, że posiew nie zawierał wzrostu bakterii i nie jest ona obecna w drogach rodnych. Warto jednak dodać, że nie jest to równoznaczne z tym, że kolonizacja nie wystąpi w przyszłości.
Dodatkowo, gdy w badaniu GBS nie zobaczymy paciorkowca, nie jest to jednoznaczne z brakiem zakażenia układu moczowego.
Reklama
Do jakich powikłań u kobiet ciężarnych może prowadzić zakażenie GBS?
U kobiet ciężarnych dodatnie badanie GBS może doprowadzić do zapalenia błon płodowych, poporodowego zapalenia macicy, sepsy, jak również zakażenia układu moczowego. Dodatkowo może wystąpić także gorączka śródporodowa.
W skrajnych przypadkach może pojawić się nawet przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Wyżej wymienione konsekwencje wyraźnie pokazują, jak ważne jest badanie GBS w ciąży i to, by paciorkowiec nie był obecny w drogach rodnych kobiety.
Reklama
GBS u noworodka - jakie są konsekwencje?
Dziecko nosicielki paciorkowca GBS może w łatwy sposób zarazić się bakterią połykając płyn owodniowy. Paciorkowiec najczęściej kolonizuje jego jamę ustną, potem przedostaje się do dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
Konsekwencje przeniesienia paciorkowca z grupy B na noworodka są bardzo poważne. Jednym z gorszych powikłań jest to, że może dojść do zapalenia opon mózgowych, jak również sepsy czy zapalenia płuc. Dodatkowo może też dojść do zapalenia stawów, jak również do zapalenia szpiku.
Noworodki matek, które są nosicielkami paciorkowca z grupy B najczęściej dłużej zostają w szpitalu, często wymagają intensywniejszego nadzoru neonatologicznego i dodatkowych badań diagnostycznych.
Warto jednak wspomnieć, że zakażenie noworodka paciorkowcem GBS może nastąpić nie tylko od matki, która jest nosicielką, ale również z powodu nieprzestrzegania zasad sanitarno-epidemiologicznych w szpitalu.
Z tego właśnie powodu tak ważne jest częste mycie rąk i przestrzeganie higieny przez personel szpitala.
