Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊
Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊
Ten owoc to skarbnica witamin! Zmniejsza ryzyko chorób w obrębie plamki żółtej i nie tylko. Kliknij i dowiedz się więcej!🍊

Cholesterol HDL - jak jest norma? Co oznacza niski lub wysoki wynik?

Dobry cholesterol HDL zapobiega osadzaniu się blaszki miażdżycowej w tętnicach. Zbyt niskie jego stężenie jest jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy. Natomiast wysoki poziom stanowi gwarancję skutecznej ochrony przed tą groźną chorobą i jej potencjalnie śmiertelnymi konsekwencjami.
Warzywa obniżające cholesterol
źródło:123RF
Spis treści

Co to jest cholesterol HDL?

Cholesterol HDL jest jedną z dwóch podstawowych frakcji tłuszczu występującego w organizmie człowieka i odpowiadającego za szereg procesów życiowych, zarówno pozytywnych (m.in. synteza witaminy D3 i hormonów płciowych), jak też negatywnych, chorobotwórczych (rozwój miażdżycy i będących jej następstwem schorzeń kardiologicznych). 

Z chemicznego punktu widzenia, cholesterol jest steroidem zaliczanym do lipidów. Do ustroju dostarczany jest egzogennie, a więc drogą pokarmową, a także endogennie – za jego syntezę odpowiadają przede wszystkim wątroba i jelita. We krwi łączy się z białkami, trójglicerydami i fosfolipidami, tworząc tak zwane lipoproteiny. 

Są to związki chemiczne, będące formami transportowymi cholesterolu, ze względu na zawartość białek dzielącymi się na frakcje:

  • LDL (ang. low density lipoprotein);
  • HDL (ang. high density lipoprotein);

Reklama

Czym różnią się od siebie HDL i LDL? 

HDL i LDL różnią się nie tylko budową chemiczną, ale przede wszystkim rolą, którą im się przypisuje w kontekście funkcjonowania ludzkiego organizmu. LDL to lipoproteiny niskiej gęstości. Odpowiedzialne są za transport cholesterolu z wątroby do innych narządów ciała.

Potocznie frakcję tę nazywa się „złym cholesterolem”. 

Uważa się bowiem, że odkładając się w ścianach tętnic i zwężając światło naczyń, LDL jest głównym czynnikiem sprawczym miażdżycy, rozwijającej się przez dziesięciolecia choroby, której następstwem są m.in. zawały serca oraz udary mózgu. Dla odmiany HDL, który odpowiada za transport zwrotny do wątroby, nazywany jest „dobrym cholesterolem”.

Lipoproteiny wysokiej gęstości uznawane są bowiem za czynnik ograniczający ryzyko wystąpienia miażdżycy. 

Reklama

Z czego zbudowana jest cząsteczka HDL?

W składzie cząsteczki HDL znajdują się:

  • fosfolipidy;
  • estry cholesterolu;
  • wolny cholesterol;
  • trójglicerydy;
  • białka apolipoproteiny;

W zależności od gęstości cząsteczki, związki należące do tej frakcji dzieli się na dwie klasy – HDL2 i HDL3. Pierwsze z nich są kilkukrotnie większe, zawierają większość ilość estrów cholesterolu oraz trójglicerydów i to im właśnie przypisuje się kluczową w rolę, jeśli chodzi o zapobieganie miażdżycy. 

Reklama

Jak działa dobry cholesterol?

Dobry cholesterol HDL chroni organizm na kilka sposobów. Wyróżnić można w tym kontekście:

  • mechanizm lipidowy – HDL wychwytuje nadmiar wolnego cholesterolu wytwarzanego w tkankach obwodowych, przyłącza jego cząstki i transportuje je do wątroby, gdzie są magazynowane, niszczone i wydalane z organizmu wraz z żółcią;
  • mechanizmy nielipidowe, w tym:

o   działanie antyoksydacyjne, polegające na modyfikacji szkodliwych lipoprotein LDL wewnątrz ścian naczyń, przypisywane przede wszystkim białkom apolipoproteiny;

o   działanie przeciwzapalne – HDL blokuje procesy zapalne w ścianach tętnic, mające duże znaczenie w rozwoju blaszki miażdżycowej;

  • pobudzanie syntezy tzw. prostacyklin, czyli hormonów rozszerzających naczynia krwionośne i hamujących aktywację płytek krwi. 

Reklama

Norma cholesterolu  HDL

Badanie poziomu cholesterolu, w tym frakcji LDL i HDL, zaleca się wszystkim osobom po czterdziestym roku życia, zwłaszcza mężczyznom, a także pacjentom borykającym się z nadciśnieniem tętniczym, otyłością, cukrzycą oraz nałogiem nikotynowym. 

Norma cholesterolu  HDL wynosi:

  • u mężczyzn - powyżej 35 mg/dl;
  • u kobiet - powyżej 50 mg/dl.

Istotny jest też tak zwany wskaźnik Castelliego – jest to współczynnik określający proporcje złego i dobrego cholesterolu, kluczowy jeśli chodzi o ocenę ryzyka miażdżycy. 

Pożądane parametry w tym przypadku wynoszą:

  • u mężczyzn: poniżej 4,5 (po przebytym zawale - poniżej 4);
  • u kobiet: poniżej 4 (po zawale serca – poniżej 3,5);

Reklama

Za niski cholesterol HDL

O czym świadczy za niski cholesterol HDL? Przede wszystkim jest to podstawa do natychmiastowego wdrożenia profilaktyki antymiażdżycowej (szczegóły poniżej), a także wskazanie do wykonania badań pod kątem schorzeń stanowiących główne czynniki ryzyka miażdżycy, takich jak nadciśnienie, otyłość, cukrzyca. 

Z kolei podwyższony cholesterol HDL nie jest uznawany za stan patologiczny, wręcz przeciwnie – uznaje się, że im wyższe stężenie, tym większy poziom ochrony przed miażdżycą. Znamienne, że w odróżnieniu od frakcji LDL, w tym przypadku określona została jedynie dolna norma, górna zaś nie istnieje. Wysokie wartości HDL zazwyczaj występują u osób czynnie uprawiających sport, a także posiadających określone predyspozycje genetyczne.

Reklama

Czynniki wpływające na poziom cholesterolu HDL w surowicy

Aby skutecznie kontrolować poziom cholesterolu HDL w surowicy, należy dokładnie znać czynniki zwiększające i zmniejszające jego stężenie. I tak:

  • HDL obniżają:

wysoka masa ciała;

- brak aktywności fizycznej;

- cukrzyca;

- niewydolność nerek oraz wątroby;

- dieta zawierająca duże ilości węglowodanów;

- palenie papierosów;

- stosowanie określonych leków, takich jak:

  • beta-blokery (obniżające ciśnienie);
  • tiazydy (moczopędne);

- hormony, w tym androgeny, progestageny, insulina.

  • HDL podwyższają:

- aktywność fizyczna;

- utrzymywanie właściwej masy ciała;

- spożywanie niewielkich ilości alkoholu etylowego;

- dieta wysokotłuszczowa z udziałem nienasyconych kwasów tłuszczowych;

- hormony, w tym estrogeny, glukokortykosteroidy.

Jaka dieta na zbyt niski cholesterol HDL?

W praktyce, oprócz aktywności fizycznej (zalecane ćwiczenia aerobowe, w tym marsz, bieganie, jazda na rowerze, pływanie), głównym narzędziem pozwalającym skutecznie kontrolować gospodarkę lipidową, jest właściwe odżywianie. 

Jaka jest zalecana dieta na zbyt niski cholesterol HDL?

  • Bogata w tłuszcze, ale jedynie roślinne (oliwa, olej rzepakowy) oraz zawierające właściwe proporcje wysokonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6 (ich źródłem są m.in. owoce morza, ryby takie jak łosoś, halibut czy makrela, a także orzechy czy pestki dyni). Absolutnie niewskazane są tłuszcze zwierzęce, nasycone, a zwłaszcza trans (typowe m.in. dla dań typu fast food).
  • Bogata w witaminy, minerały oraz błonnik pokarmowy – zalecane są przede warzywa (m.in. rośliny strączkowe, marchew, dynia, pomidory, papryka, seler, cebula, pietruszka), owoce (awokado, żurawina, jabłko), ciemne pieczywo.
  • Uboga w cukry, zwłaszcza proste. Niewskazane są wszelkiego rodzaju słodycze i większość wyrobów ciastkarskich, ale też m.in. soki owocowe zawierające duże ilości fruktozy.

Ponadto zakazane jest palenie papierosów, a spożycie alkoholu warto ograniczyć do lampki czerwonego wina raz na kilka dni.

Czytaj również

Bibliografia

  • Małgorzata Kuliszkiewicz-Janus, Abdulrahman Saeed Mohamed, Nagi Abod, Biologia lipoproteiny HDL i jej przeciwmiażdżycowe działanie, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2006; 60
  • Faisal A. Arain, Leslie T. Cooper Jr, Miażdżyca tętnic obwodowych: diagnostyka i leczenie, Medycyna po dyplomie, vol 19, nr 6, czerwiec 2010
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Objawy chorób krążenia
Skoki ciśnienia - przyczyny i objawy. O czym świadczą?
Mierzenie ciśnienia tętniczego
Zwężenie tętnic szyjnych - objawy, leczenie, operacja
Tętnice szyjne w człowieka
Bradykardia zatokowa: zapis EKG, objawy, przyczyny, leczenie
Wykres z badania EKG ukazujący bradykardię
Podobne artykuły
Mierzenie ciśnienia i pulsu
Wysoki puls - co oznacza i czym grozi? Przyczyny i sposoby na jego obniżenia
Uczucie ciężkości w klatce piersiowej
Ucisk w klatce piersiowej - jak się go pozbyć? Przyczyny, diagnoza i leczenie
Kobieta odczuwa ból serca
Frakcja wyrzutowa - jak poprawić normy i leczyć?
Osoba dokonująca pomiaru ciśnienia tętniczego krwi
Niskie ciśnienie - jakie są jego przyczyny i objawy? Jak je leczyć?
Warzywa obniżające cholesterol
Cholesterol HDL - jak jest norma? Co oznacza niski lub wysoki wynik?

Reklama


Jak często robić regenerację włosów?
Sprawdź!