Surowcem zielarskim dziewanny wielkokwiatowej (Verbascum thapsiforme syn. V. densiflorum) są kwiaty (Flos Verbasci). Zawierają one wiele związków biologicznie czynnych, jednak najważniejsze z nich to:
- glikozyd irydoidowy (aukubina),
- flawonoidy,
- saponiny,
- substancje śluzowe,
- karotenoidy,
- olejek eteryczny,
- liczne sole mineralne (m.in. fosfor, wapń, potas, żelazo, krzem).
W celach leczniczych wykorzystywana jest również dziewanna kutnerowa (Verbascum phlomoides), która składem chemicznym, działaniem i zastosowaniem przypomina dziewannę wielokwiatową. Roślina ta wyróżnia się miodowym zapachem oraz tym, że pokryta jest szarymi, gęsto rosnącymi włoskami (tzw. kutnerem).
Zobacz też: Kolendra – albo ją pokochasz, albo znienawidzisz
Dziewanna w leczeniu
Do celów leczniczych dziewannę pozyskuje się z upraw naturalnych. Ususzony surowiec zielarski dziewanny należy przechowywać w suchym i ciemnym miejscu, w szczelnie zamkniętych pojemnikach, najlepiej sprasowany w cegiełki i owinięty w celofan.
- Właściwości lecznicze dziewanny znane były już w starożytności. Natomiast w średniowieczu postrzegano ją raczej jako roślinę magiczną. Jej obecność w domostwie miała chronić przed chorobami, uderzeniem pioruna i innymi nieszczęściami. Jej zwolenniczką była Hildegarda z Bingen, która stosowała dziewannę na chrypę, bóle w klatce piersiowej oraz jako środek pobudzający.
- Saponiny zawarte w dziewannie mają działanie przeciwzapalne oraz rozrzedzają wydzielinę w oskrzelach. Również substancje śluzowe są pomocne w leczeniu dróg oddechowych, ponieważ łagodzą stan zapalny i podrażnienia błon śluzowych. Ponadto dziewanna wielokwiatowa ma działanie odkażające, zmiękczające, powlekające oraz wykrztuśne. Roślina ta ma też właściwości rozkurczowe, napotne i moczopędne.
- Dziewanna wielkokwiatowa ma również działanie przeciwwirusowe, dlatego wykorzystuje się ją w leczeniu grypy i przeziebienia.
- Dodatkowo zalecana jest jako lek osłaniający w stanach zapalnych żołądka i jelit.
Przeczytaj: Przeziębienie - jak się zaczyna i jak je pokonać?
Dziewanna pospolita - zastosowanie
Głównym zastosowaniem dziewanny wielokwiatowej jest leczenie nieżytowych stanów górnych dróg oddechowych.
- Herbata z dziewanny
Napary z kwiatów tej rośliny stosuje się w celu złagodzenia chrypki, uporczywego, suchego kaszlu czy w przypadku trudności z odkrztuszaniem. Wyciągi wodne polecane są do stosowania zewnętrznego jako płukanki w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej, przy ostrej chrypce oraz w anginie. Ponadto napary z kwiatów dziewanny pomagają w łagodzeniu stanów zapalnych przewodu pokarmowego oraz pęcherza moczowego.
- Syrop z dziewanny
Do celów leczniczych możemy używać zarówno dziewanny wielkokwiatowej, jak i drobnokwiatowej i kutnerowatej. Ważniejsze jest to, żeby liście były świeże. Gdy leżą, szybko brunatnieją. Do przygotowania syropu z dziewanny, oprócz swiezych kwiatów, potrzebujemy: cytryny, brązowy cukier i wodę. Rozgniecione tłuczkiem kwiaty należy zalać wodą z cytryną i odstawić przynajmniej na jedną dobę. Całość zagotowujemy, a następnie dodajemy cukier i odparowujemy. Tak przygotowaną miksturę przelewamy w butelki i zostawiamy na jesień i zimę, kiedy dopadnie nas przeziebienie lub grypa.
- Nalewka z dziewanny
Dorośli zamiast syropem mogą leczyć się nalewką. Wystarczą dwie szklanki świezych kwiatów i pół litra wódki. Następnie w chwilach obniżonej odporności należy rozpuścić w wodzie 20 kropli nalewki z dziewanny. To znany średniowieczny sposób na przeziebienie, kaszel lub chrypkę.
- Kąpiel w kwiatach dziewanny
Do zewnętrznego stosowania dziewannę poleca się jako dodatek do kąpieli, ponieważ kwiaty i liście tej rośliny łagodzą bóle reumatyczne oraz mają działanie uspokajające. Ponadto właściwości lecznicze dziewanny wykorzystywane są do leczenia takich schorzeń, jak: wysypki, stłuczenia, oparzenia, stany ropne skóry oraz nerwobóle.
- Dziewanna w kosmetykach
Surowiec zielarski tej rośliny dodawany jest do wielu kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji włosów i skóry. Odwar z dziewanny wielokwiatowej nadaje włosom połysk oraz rozjaśnia je. Regularnie stosowany napar z tej rośliny poprawia wygląd skóry.
Czytaj także: Gorczyca biała – panaceum na ból żołądka
Jak przygotować herbatę z dziewanny?
1 łyżkę suszonych kwiatów należy zalać 1 szklanką ciepłej wody. Następnie całość doprowadzić do wrzenia, ale nie do zagotowania. Odstawić pod przykryciem na 15 minut, a później przecedzić przez gęste płótno. Zaleca się picie po pół szklanki ciepłego naparu 2–3 razy dziennie po posiłkach.
Źródła:
- Wielgosz T., Wielka księga ziół polskich, Wydawnictwo Elipsa, Poznań,
- Klasztorna apteka- zioła ojca Kiliana, Wydawnictwo Salwator, Kraków 2008,
- Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987
Więcej na podobne tematy: Zioła i rośliny lecznicze
Oceń artykuł
(liczba ocen 22)
