Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!

Czym jest erytropoetyna? Poznaj działanie tego hormonu

Erytropoetyna, czyli EPO to hormon peptydowy, mający wpływ na produkcję erytrocytów. Erytropoetyna stosowana jest w medycynie - podaje się ją chorym na anemię oraz z przewlekłą niewydolność nerek. Niedobór erytropoetyny może być związany właśnie z niedokrwistością (anemią). EPO wykorzystywane jest również jako środek wspomagający przez sportowców, mimo że jest zakazany przez światowe instytucje sportowe.
Strzykawka z igłą
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Erytropoetyna to hormon, który naturalnie występuje w organizmie i odpowiada za regulację procesu wytwarzania czerwonych krwinek.
  • Niedobory EPO mogą występować w przypadku chorób nowotworowych, a także u osób z przewlekłą niewydolnością nerek. Dochodzi wówczas do znacznej anemii.
  • Erytropoetyna znana jest również sportowcom, gdyż stosowana jest jako środek dopingujący. Preparaty z EPO są zakazane przez międzynarodowe organizacje sportowe.
SPRAWDŹ TEŻ: Jak objawia się anemia?
Spis treści

Czym jest erytropoetyna?

Erytropoetyna to hormon peptydowy, naturalnie występujący w organizmie, regulujący proces wytwarzania krwinek czerwonych w szpiku kostnym.

Oprócz EPO do prawidłowej produkcji erytrocytów potrzebna jest także odpowiednia ilość żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, jak również prawidłowa praca szpiku kostnego.

Reklama

Działanie erytropoetyny

Erytropoetyna jako glikoproteinowy hormon peptydowy odpowiedzialna jest za stymulowanie wzrostu i dojrzewanie erytrocytów, a także (choć w znacznie mniejszym stopniu) ) innych elementów morfotycznych krwi, m.in. trombocytów.

Warto przypomnieć, że główną cechą erytrocytów jest rozprowadzanie tlenu po organizmie. Większość, bo około 85 procent EPO (erytropoetyny) wytwarzana jest w nerkach, a tylko nieznaczna jej ilość w wątrobie.

Ilość produkowanych krwinek czerwonych, które transportują tlen, ma ogromny wpływ na wydolność organizmu - siłę, wytrzymałość, a więc także na szybkość. Co ciekawe, zdaniem niektórych ekspertów podawanie EPO u sportowców wpływa na mózg, zwiększając motywację zawodników oraz poprawiając ich koncentrację.

Reklama

Erytropoetyna jako lek

Jakie wskazania ma erytropoetyna? Stosowana jest u pacjentów onkologicznych oraz z zaburzeniami pracy nerek, szczególnie u tych, którzy muszą poddawać się dializom.

Przewlekła niewydolność nerek powoduje niedostatecznie wytwarzanie tego hormonu, w skutek czego dochodzi do niedokrwistości typu normocytarnego. Można ją leczyć przy pomocy preparatów z erytropoetyny. Lek podawany jest w postaci iniekcji dożylnych lub podskórnych.

Zastosowanie EPO w wielu przypadkach umożliwia poprawę wyników badań bez konieczności przetoczeń krwi. 

Leczenie erytropoetyną może mieć także skutki uboczne. Jednym z nich może być nadciśnienie. Ponadto nadmiar krwinek czerwonych może powodować zakrzepicę mózgową, wieńcową oraz żylną, jak również zatorowość płucną.

Reklama

Badanie erytropoetyny

Najczęściej EPO oznaczane jest u pacjentów z nieprawidłowymi wynikami morfologii krwi, w tym poziomem erytrocytów, hematokrytu oraz hemoglobiny. Poziom erytropoetyny bada się również u osób z niedokrwistością (niedoborem erytrocytów) i przy podejrzeniu nasilenia anemii, a także aby sprawdzić reakcję organizmu na wdrożone leczenie. 

Ponadto badanie wykonuje się również przy diagnozowaniu przyczyn nadkrwistości oraz w przypadku kontroli antydopingowej u sportowców. 

Norma erytropoetyny u zdrowej osoby to około 4,3–29 IU/L. Należy jednak pamiętać, że wartości te mogą się nieznacznie różnić w zależności od labolatorium, wieku, płci, a także stanu klinicznego pacjenta. Wynik poniżej normy wskazuje na niedokrwistość spowodowaną m.in. chorobami nerek, natomiast podwyżony poziom EPO może oznaczać np. czerwienicę, choroby serca, czy anemię spowodowaną niedoborem żelaza. 

Krew na zbadanie poziomu EPO pobierana jest z żyły łokciowej. Na badanie nie trzeba stawiać się na czczo, chyba że lekarz zlecił jednocześnie wykonanie w celu oznaczenia poziomu erytrocytów, hematokrytu i hemoglobiny.

Badanie może być refundowane w ramach NFZ, natomiast jeśli wykonywane jest odpłatnie to cena waha się od 8-100 zł. 

Reklama

Erytropoetyna w sporcie

Badanie na obecność EPO to podstawa działań antydopingowych w sporcie. Przyjmowanie tego preparatu od lat zakazane jest przez międzynarodowe organizacje sportowe. Znajduje się m.in. na liście zakazanych środków dopingowych Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) oraz polskiego Ministerstwa Sportu.

Co powoduje erytropoetyna? Dzięki temu, że znacząco wpływa na wydolność organizmu (lepiej dotlenione mięśnie dłużej i wydajniej pracują), wciąż często stosowana jest przez sportowców.

Po erytropoetynę sięgają nawet profesjonalni zawodnicy, mimo groźby kar. Najgłośniejszy i najbardziej szokujący przypadek dopingu z erytropoetyną w roli głównej dotyczył amerykańskiego kolarza Lance’a Armstronga, który przez lata nie miał sobie równych w kolarskich wyścigach.

Przyznał się on do wielokrotnego przyjmowania zabronionego środka, a nawet transfuzji krwi, aby nie wykryto w niej erytropoetyny (EPO).

Za stosowanie erytropoetyny siedmiokrotny triumfator Tour de France został dożywotnio zawieszony, stracił m.in. brązowy medal olimpijski oraz pokaźną część majątku.

Reklama

Skutki uboczne erytropoetyny

Zdaniem ekspertów, EPO może powodować zbyt duży poziom hemoglobiny we krwi, a to może prowadzić do tworzenia się niebezpiecznych zakrzepów wewnątrznaczyniowych, a nawet ataku serca, udaru mózgu, a w konsekwencji do śmierci.

Jak twierdzą niektórzy specjaliści, to właśnie EPO mogło stać za licznymi, tajemniczymi przypadkami zgonów wśród sportowców. 

​​

Czytaj również

Bibliografia

  • Andrzej Majdan, Erytropoetyna w leczeniu niedokrwistości w przebiegu nowotworów złośliwych – czy ewentualne korzyści przewyższają ryzyko?, Oncology and Radiotherapy, 3 (41) 2017: 053-061.
  • Piotr Winczura, Jacek Jassem, Rekombinowana ludzka erytropoetyna w leczeniu niedokrwistości u chorych na nowotwory: nadzieje i zagrożenia, https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/viewFile/9336/7954 [data dostępu: 16.12.2021]
  • Aneta Teległów, Diagnostyka hematologiczna - podstawowe badanie: morfologia krwi, [w]: Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii (pp.212-221). Wyd: Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie. https://www.researchgate.net/publication/344692763_DIAGNOSTYKA_HEMATOLOGICZNA_-_PODSTAWOWE_BADANIE_MORFOLOGIA_KRWI
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Hormony
17-OH progesteron - interpretacja wyników. Jaka jest norma?
Pielęgniarka pobiera krew do badania 17-OH-progesteronu
Parathormon - funkcje. Jakie są objawy niskiego i wysokiego poziomu PTH?
Próbka krwi do badania poziomu PTH
Estrogeny - co to są za hormony i za co odpowiadają? Kiedy należy zbadać ich poziom?
Estrogeny
Podobne artykuły
Próba krwi do badania stężenie kotryzolu
Kortyzol - co to jest i co oznacza podwyższony? Badanie i leczenie
Wykres wzrostu stężenia progesteronu u ciężarnej
Progesteron - normy. Kiedy wykonać badanie?
Mężczyzna pisze na tablica wzór chemiczny testosteronu
Poziom testosteronu - jak podnieść i obniżyć? Normy
Napis prolaktyna na kartce
Prolaktyna u mężczyzn – norma. Co oznacza podwyższona?
Test prolaktyny
Wysoka prolaktyna: objawy, przyczyny, leczenie. Jak objawia się wysoka prolaktyna u mężczyzn i kobiet?

Reklama


Jak odżywić skórę od wewnątrz?
Dowiedz się!