Reklama
Co to jest kortyzol - hormon stresu?
Kortyzol to organiczny związek chemiczny - hormon steroidowy - wytwarzany przez korę nadnerczy. Kortyzol jest określany jako hormon stresu, ponieważ jego stężenie jest najwyższe w momencie reakcji organizmu na sytuacje stresowe. Hormon działa na układ krwionośny - sprawia, że zwężają się naczynia krwionośne, bicie serca ulega przyspieszeniu i wzrasta ciśnienie krwi.
Podwyższony poziom kortyzolu pobudza do działania i zwiększa motywację. Ten hormon ma także inne istotne właściwości w organizmie człowieka, głównie związane z pracą układu trawiennego.
Kortyzol pełni ważne funkcje:
- wpływa na poziom glukozy we krwi - zwiększa jej stężenie w reakcji na stres, wysiłek fizyczny, ekstremalne sytuacje czy głodówkę,
- podwyższa ciśnienie krwi,
- poprawia metabolizm,
- zatrzymuje sól w organizmie,
- działa przeciwzapalne,
- przyspiesza rozkład kwasów tłuszczowych do postaci ciał ketonowych,
- uwalnia aminokwasy z tkanek peryferyjnych,
- pobudza trawienie,
- działa stymulująco na układ odpornościowy.
Reklama
Norma kortyzolu - jaki jest prawidłowy poziom kortyzolu?
Kortyzol wydzielany jest w specyficznym dobowym rytmie, w największym stężeniu występuje o poranku, a najmniejszym - wieczorem. To dlatego rankiem mamy dużo energii do działania, w wieczorem jesteśmy zmęczeni po całym dniu. Z tego powodu normy poziomu kortyzolu są zróżnicowane ze względu na porę dnia.
Jak zbadać poziom kortyzolu? Poziom kortyzolu bada się albo w surowicy krwi, albo wykorzystując mocz zebrany w ciągu 24 godzin.
Prawidłowy poziom kortyzolu w surowicy krwi powinien się przedstawiać następująco:
- Godzina 8: 5-25 ug/dl
- Godzina 12: 4-20 ug/dl
- Godzina 18: 2-9 ug/dl
- Godzina 24: 0-5 ug/dl
W przypadku dobowej zbiórki moczu, poziom kortyzolu powinien się mieścić w przedziale od 80 do 120 ug na dobę.
Reklama
Badanie kortyzolu - jak się przygotować i jaka jest cena?
Badanie kortyzolu lekarz powinien zalecić w przypadku podejrzeń, że jest on wytwarzany przez organizm w zbyt małym lub zbyt wysokim stężeniu.
Do badania poziomu stężenia kortyzolu nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Badanie kortyzolu z krwi powinno się wykonać rano między 7.00 a 10.00. Wymagane jest aby pacjent był na czczo oraz był wypoczęty po dobrze przespanej nocy. Samo badanie trwa chwilę, od pacjenta pobiera się niewielką ilość krwi z żyły łokciowej.
Cena badania kotryzolu w placówkach sieci laboratoryzjnych waha się od 30 do 50 zł. Ile się czeka na wyniki? Wyniki kortyzolu są dostępne zazwyczaj następnego dnia po badaniu.
Natomiast badanie kortyzolu z moczu polega na oddaniu do analizy próbki moczu zebranej w czasie 24 godzin, począwszy od samego rana, np. pierwsza próbka jest oddawana o godz. 7.00, a ostatnia o godz. 7.00 dnia kolejnego. Do badania potrzebny jest specjalny pojemnik na mocz, który trzeba przetrzymywać w lodówce.
Koszt badania kortyzolu z moczu wynosi od 50 do 70 zł, a czas oczekiwania na wynik od 1 do 5 dni.
Reklama
Wysoki kortyzol - objawy
Wysoki poziom kortyzolu może mieć wiele przyczyn. Najczęstrzymy czynnikami wpływającymi na zwiększenie kotryzolu jest nadmiar kofeiny, zbyt mała liczba godzin snu, przemęczenie lub infekcja wirusowa. Czynniki psychologiczne jak trauma czy stres również zwiększają jego poziom.
Nadmiar kotryzol - przykładowe objawy:
- ciągłe uczucie głodu, duży apetyt,
- częte oddawanie moczu,
- problemy ze snem,
- otyłość - szybkie odkładanie się tkanki tłuszczowej na brzuchu, karku i twarzy,
- zanik mięśni.
Wskazaniem do przeprowadzenia badania kortyzolu będzie podejrzenie zespołu Cushinga, czyli zestawu objawów hormonalnych, wynikających z podwyższonego kortyzolu. Na zespół Cushinga składają się liczne zmiany w budowie ciała, polegające głównie na obfitym odkładaniu się tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy (efekt księżyca w pełni), barków, karku, pleców.
Podwyższony kortyzol skutkuje też wzrostem ciśnienia tętniczego, sennością, stanami depresyjnymi.
Reklama
Jak obniżyć kortyzol w organizmie?
Poziom kortyzolu można w dużej mierze regulować samemu poprzez odpowiedni tryb życia - z większą lub mniejszą dawką codziennych emocji.
Podwyższony poziom kortyzolu można próbować redukować całkowicie naturalnymi sposobami. Jeśli jest on związany z reakcją organizmu na stres, należy unikać sytuacji stresowych lub nauczyć się z nimi radzić. Pomocna będzie joga, muzyka relaksacyjna czy zioła uspokajające, na przykład na bazie melisy.
W walce ze stresem pomaga regularny wysiłek fizyczny i dobry sen – minimum 7-8 godzin nieprzerywanego snu. W redukcji nadmiaru kortyzolu pomaga odpowiednia dieta, z której należy eliminować potrawy bogate w cukry proste. Zamiast tego należy spożywać dużo warzyw i owoców, szczególnie bogatych w witaminę C.
W skrajnych przypadkach konieczne może być skorzystanie z psychoterapii, leczenia farmakologicznego pod nadzorem lekarza psychiatry, albo zmiana warunków funkcjonowania - na przykład zmiana stresującej pracy na zajęcie w mniejszym stopniu angażujące emocjonalnie.
Reklama
Niski poziom kortyzolu - objawy
Osoba z niskim poziomem kortyzolu ma charakterystyczne dolegliwości jak: ciągłe uczucie osłabienia i zmęczenia, brak apetytu, problemy z pracą układu pokarmowego - biegunka, wymioty; szybka utrata masy ciała.
Niski poziom kortyzolu może wskazywać na chorobę Addisona, czyli niedoczynność nadnerczy. Objawem tego schorzenia jest między innymi skłonność do szybkiego przemęczania się, a także niechęć do wysiłku fizycznego, brak odporności na stres, chęć spożywania produktów z dużą zawartością soli.
Jak podnieść poziom kortyzolu? Aby podnieść poziom kortyzolu wystarczy pić więcej kawy, uprawiać sport, od czasu do czasu zafundować sobie większą dawkę wysiłku fizycznego, być otwartym na nowe bodźce, także te, które wydają nam się stresujące.
