Kalendarz szczepień – pierwsze dni życia
Pierwszą pozycją kalendarza szczepień obowiązkowych są szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzwB) oraz gruźlicy. Dziecko otrzymuje je jeszcze w szpitalu, tuż po narodzinach, WZWB nie później niż w 24 godzinie życia, BCG przed wypisem ze szpitala. Szczepienia te wykonuje się niezależnie od tego, czy w późniejszych miesiącach rodzice będą stosować się do kalendarza szczepień podstawowych i darmowych, czy też wybiorą ścieżkę szczepień skojarzonych (5w1 lub 6w1).
Kalendarz szczepień – 2. miesiąc
Do końca 2. miesiąca życia, dziecko w ramach kalendarza szczepień obowiązkowych musi otrzymać drugą dawkę szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby. W czasie tej samej wizyty, maluch szczepiony jest też po raz pierwszy przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. W ramach podstawowego, darmowego pakietu antygeny chroniące przed każdą z tych 3 chorób podawane są w ramach jednej szczepionki skojarzonej DTP.
Dodatkowo, kalendarz szczepień przewiduje konieczność zaszczepienia dziecka w 2. miesiącu życia przeciw Haemophilus influenzae typu B (Hib) a także przeciw pneumokokom. Warto pamiętać, że pneumokoki pojawiły się w kalendarzu szczepień obowiązkowych stosunkowo niedawno – obowiązek szczepienia dotyczy dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016 roku.
Szczepionki przeciw pneumokokom zawierają w swoim składzie antygeny w postaci oczyszczonych wielocukrów otoczkowych wybranych szczepów (serotypów) bakterii Streptococcus pneumoniae.
Na polskim rynku dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom:
• szczepionki skoniugowane,
• szczepionki polisacharydowe.
Z czego szczepionki skoniugowane dzielą się dalej na dziesięciowalentne (PCV-10) i trzynastowalentne (PCV-13).
Skoniugowane szczepionki przeciw pneumokokom zawierają oczyszczone polisacharydy otoczkowe pochodzące odpowiednio z 10 lub 13 serotypów pneumokoków, połączone (skoniugowane) z nośnikiem białkowym. Antygeny szczepionkowe pochodzą z serotypów bakterii najczęściej odpowiedzialnych za zakażenia u najmłodszych dzieci. Ten typ szczepionki pneumokokowej wykazuje skuteczność już u dzieci, które ukończyły 6. tydzień życia. Skoniugowane szczepionki pneumokokowe podaje się w celu uodpornienia organizmu na inwazyjną chorobę pneumokokową, pneumokokowe zapalenie płuc oraz pneumokokowe zapalenie ucha środkowego. Dodatkowo szczepionki skoniugowane przyczyniają się do pobudzenia pamięci immunologicznej oraz zwiększenia odporności zbiorowej dzięki redukcji nosicielstwa i transmisji bakterii pneumokoka. Preparaty te w znacznym stopniu ograniczają udział w zakażeniach szczepów pneumokoków opornych na terapię antybiotykową.
Na rynku dostępne są dwie szczepionki skoniugowane przeciw pneumokokom:
• szczepionka dziesięciowalentna (PCV-10), w której skład wchodzą polisacharydy otoczkowe następujących serotypów pneumokoków: 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F i 23F. Szczepionka PCV-10 dedykowana jest dzieciom od 6. tygodnia do 5. roku życia. Dodatkowo serotyp szczepionkowy 19F zapewnia krzyżową ochronę przeciw serotypowi 19A.
• szczepionka trzynastowalentna (PCV-13), która zawiera w składzie polisacharydy otoczkowe następujących serotypów pneumokoków: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F i 23F. Szczepionka ta jest przeznaczona dla dzieci od 6. tygodnia życia, nastolatków i dorosłych.
W 2019 roku obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom dla dzieci są realizowane szczepionką skoniugowaną dziesięciowalentną PCV-10 (schemat 2+1). Szczepienie dzieci urodzonych przedwcześnie, poniżej 37. tygodnia ciąży, również jest wykonywane tym samym preparatem PCV-10 (schemat 3+1). Natomiast wcześniaki urodzone poniżej 27. tygodnia ciąży, są szczepione szczepionką skoniugowaną PCV-13.
Warto zaznaczyć, że rodzice mogą dopłacić do szczepionki jeśli wybiorą wersję szczepionki, która nie jest refundowana przez Ministerstwo Zdrowia.
Kalendarz szczepień – 3-4. miesiąc
3 wizyta szczepienna wypada w kalendarzu szczepień w 3. lub 4. miesiącu życia. Dziecko otrzymuje wówczas drugą dawkę szczepionki DTP (błonica, tężec, krztusiec) oraz Hib (Haemophilus influenzae typu B). Wówczas też po raz pierwszy szczepi się niemowlę przeciwko polio (IPV). Chociaż przedział czasowy w którym można odbyć trzecią wizytę jest duży, warto to zrobić pod koniec 4. miesiąca życia – wówczas będzie też można powtórnie zaszczepić dziecko przeciw pneumokokom.
Kalendarz szczepień – 5-6. miesiąc
Na przestrzeni 5-6 miesiąca życia, powtarzamy zestaw z trzeciej wizyty szczepiennej, wyłączając jednak z niego pneumokoki. Dziecko otrzymuje więc trzecią dawkę DTP (błonica, tężec, krztusiec) oraz HiB (Haemophilus influenzae typu B). W kalendarzu szczepień przewidziana jest też druga dawka szczepionki przeciw polio.
Kalendarz szczepień – 7. miesiąc
Na siódmy miesiąc życia kalendarz szczepień przewiduje tylko jedno wkłucie – trzecią dawkę szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Warto pamiętać, że wizyty tej unikamy, jeśli szczepionka wzwB podawana jest w ramach płatnej szczepionki skojarzonej 6w1.
Zobacz: Szczepionka na ospę - możliwe powikłania, ile dawek?
Kalendarz szczepień – 13-15. miesiąc
Pomiędzy 13. a 14. miesiącem życia, a więc niedługo po pierwszych urodzinach, dziecko powinno przyjąć pierwszą dawkę szczepionki MMR. Jest to szczepionka skojarzona, zawierająca antygeny trzech wirusów – odry, świnki i różyczki. Dodatkowo z kalendarza szczepień wynika, że w czasie tej samej wizyty maluch powinien być po raz trzeci i ostatni zaszczepiony przeciw pneumokokom.
Kalendarz szczepień – 16-18. miesiąc
Kolejna wizyta wpisana w kalendarz szczepień obowiązkowych przypada na 16-18. miesiąc życia i wiąże się z podaniem czwartej, ostatniej dawki szczepionki DTP. Dziecko otrzymuje jednocześnie czwartą i ostatnią dawkę szczepionki przeciw Haemophilus influenzae typu B (Hib) oraz trzecią i ostatnią przeciwko Polio (IPV). Po tej wizycie na wiele lat możemy zapomnieć o szczepieniach dziecka, przynajmniej tych podstawowych i obowiązkowych. Kolejna wizyta – za 4-5 lat.
Kalendarz szczepień – 6 -19 lat
W szóstym roku życia dziecko musi przyjąć pierwszą dawkę przypominającą szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP). Odbywa się także szczepienie przypominające przeciw polio (IPV).
W związku ze zwiększonym zagrożeniem zachorowaniem na odrę w 2019 r przesunięto dawkę przypominającą szczepionki MMR- przeciwko odrze śwince i różyczce z 10. na 6 rż. W wieku 14 lat podaje się drugą dawkę przypominającą szczepionki DTP. Natomiast 19-latkowie powinni otrzymać trzecią dawkę przypominającą, ale tylko przeciw błonicy i tężcowi.
Kalendarz szczepień – warianty skojarzone
Tak jak wspomnieliśmy, dziecku można zaoszczędzić pewnej liczby wkłuć, stosując warianty skojarzone 5w1 lub 6w1. Są one płatne, pozwalają natomiast w jednym zastrzyku zawrzeć większą liczbę szczepionek. 5w1 to DTP + Hib + IPV, natomiast 6w1 dodatkowo zawiera jeszcze szczepionkę przeciw wzwB. Szczepionkę skojarzoną 5w1 podaje się w 2, 4, 6 i pomiędzy 16 a 18 miesiącem życia. Podobnie wygląda kalendarz w przypadku szczepionki 6 w 1, z tą różnicą, że nie musimy przychodzić na wizytę szczepienną w wieku 7 miesięcy, w czasie której podaje się jedynie szczepionkę przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby.
Kalendarz szczepień zalecanych
Oprócz obowiązkowych, kalendarz szczepień obejmuje też te zalecane, precyzując terminy ich podania. Znajdują się na tej liście szczepionki przeciw rotawirusom (2-3 dawki w 2,4, 6 miesiącu życia), meningokom (2 typy szczepionek- przeciwko typowi B i typ A,C,W,Y (od 2 do 4 dawek, pierwsza najwcześniej w 2 miesiącu życia), a także wirusowemu zapaleniu wątroby typu A oraz ospie wietrznej.
Czytaj również: Szczepionka na rotawirusy - kiedy szczepić? Skutki uboczne
