Czym jest lidokaina? Działanie
Lidokaina jest organicznym związkiem chemicznym, wykazującym działanie dwukierunkowe:
- znieczulające miejscowo,
- przeciwarytmiczne.
Jeśli chodzi o właściwości znieczulające lidokainy, polega ono na czasowym (trwającym około 5-6 minut po zastosowaniu aerozolu) hamowaniu przewodnictwa impulsów wewnątrz włókien nerwowych.
Wątroba łatwo metabolizuje lidokainę, a 90 proc. substancji jest wydalana, dzięki czemu jest ona bezpieczna dla organizmu i nie ma wpływu na regularność pracy serca. Substancja ta jest także środkiem na ataki arytmii serca i jako taka zaliczana jest do grupy leków stosowanych w medycynie ratunkowej i intensywnej terapii.
Maść z lidokainą
Powszechną formą, w której występuje lidokaina, są preparaty do stosowania na skórze:
- w maści,
- w sprayu,
- w żelu,
- w aerozolu,
- w plastrach.
Pod takimi postaciami stosuje się ją w celach znieczulających w miejscach objętych dolegliwościami bólowymi, np.:
- po urazach (w tym przy pourazowych stanach zapalnych),
- użądleniach i ugryzieniach,
- hemoroidy,
- na gardło.
Maść na hemoroidy z lidokainą szybko się wchłania i powoduje natychmiastowe zniwelowanie dyskomfortu. Stosuje się ją do- i okołoodbytniczo, by złagodzić ból i przyspieszyć gojenie.
Lidokaina powoduje również miejscowe znieczulenie przy bólu gardła, wchodząc w skład niektórych tabletek do ssania. Działa ona na czuciowe zakończenia nerwowe, powodując ulgę przy podrażnieniach i stanach zapalnych. Ze względu na tę właściwość, stosowana bywa również na bolesne ząbkowanie u dzieci. Cena preparatów z tą substancją nie jest niska. Tubka maści o pojemności 20-30 ml to koszt kilkudziesięciu złotych.
Zastosowanie lidokainy
Lidokaina w formie sprayu, żelu i maści stosowana jest przez lekarzy celem miejscowego znieczulenia przed niektórymi badaniami i zabiegami, np.:
- pobieraniem krwi u dzieci,
- wykonaniem punkcji,
- wykonaniem niewielkich nacięć skóry,
- założeniem wenflonu,
- usunięciem zęba,
- leczeniem endodontycznym,
- założeniem cewnika w cewce moczowej (zastosowanie urologiczne),
- założeniem sondy żołądkowej,
- kolonoskopią lub rektoskopią.
W stomatologii lidokaina stosowana jest nie tylko podczas usuwania zębów, ale również nacinaniu dziąseł itp. Substancję tę w ogóle wykorzystuje się tylko przy niewielkich zabiegach, ponieważ jej czas działania jest krótki. Znieczula niemal natychmiast – już po jednej minucie, ale nanoszona powierzchniowo działa jedynie przez 5-6 minut.
Lidokainę stosuje się również w formie zastrzyków do znieczulenia miejscowego w:
- chirurgii - ogólnej, ortopedycznej, pourazowej, plastycznej,
- stomatologii,
- zabiegach twarzowo-szczękowych.
Lidokaina w zastrzykach w stomatologii stosowana bywa w postaci czystej albo z dodatkiem adrenaliny lub noradrenaliny, natomiast w chirurgii wykorzystuje się ją głównie w postaci chlorowodorku.
Zastosowanie lidokainy w kardiologii
Lidokaina w kardiologii stosowana bywa jako lek intensywnej terapii o działaniu antyarytmicznym. Podaje się ją dożylnie, w postaci pojedynczych zastrzyków lub ciągłych, systematycznych wlewów. Pomaga ona zniwelować arytmię polegającą na częstoskurczu komorowym lub migotaniu komór po przebytym zawale mięśnia sercowego.
Dawkowanie preparatów, w których zawarta jest lidokaina, powinno być konsultowane z lekarzem, choć niektóre z nich dostępne są w aptekach bez recepty. W odpowiednich dawkach nie ma ona negatywnego wpływu na pracę serca, ale przy przedawkowaniu nawet w postaci maści, może przenikać do krwiobiegu i powodować zaburzenia regularności skurczów mięśnia sercowego (szczególnie, kiedy smaruje się duże powierzchnie skóry zbyt dużą ilością maści lub kremu).
Przeciwwskazania lidokainy
Ponieważ lidokaina przenika do krwiobiegu, istnieją okoliczności, w których jej przyjmowanie wymaga szczególnej ostrożności, np. w ciąży lub podczas karmienia piersią. Przez łożysko może ona przenikać do krwiobiegu płodu, dlatego jej stosowanie w ciąży zawsze powinno być poprzedzone konsultacją lekarską.
Głównym przeciwwskazaniem do stosowania lidokainy jest nadwrażliwość na substancję czynną lub jakikolwiek inny składnik. Szczególną ostrożność powinni również wykazać pacjenci z:
- methemoglobinemią,
- bradykardią,
- blokiem przedsionkowo-komorowym,
- zaburzeniami czynności węzła komorowego,
- ciężkim uszkodzeniem nerek lub wątroby,
- padaczką.
Konsultując z lekarzem dawkowanie lidokainy, bezwzględnie należy poinformować go o przyjmowaniu innych substancji, ponieważ wchodzi ona w interakcje z wieloma lekami, w tym:
- innymi lekami na arytmię serca,
- anestetykami wziewnymi,
- norepinefryną,
- lekami zwiotczającymi mięśnie poprzecznie prążkowane,
- barbituranami.
Skutki uboczne lidokainy
Możliwe działania niepożądane lidokainy to przede wszystkim:
- spadek ciśnienia tętniczego,
- bradykardia,
- zaburzenia rytmu serca,
- pobudzenie,
- niepokój,
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia smaku.
